Оқу мақсаты:

7.1.5.1 -проблемалық сұрақтарға тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, өз жауабын өзгенің жауабымен салыстыру, талқылау.

Бағалау критерийі:

Білім алушы

• Проблемалық сұрақтарға мәтіннен деректер келтіре отырып жауап береді

• Жауабын өзгенің жауабымен салыстырады

Ойлау дағдыларының деңгейі:

Орындау уақыты:

Жоғары деңгей дағдылары

15-20 минут

Тапсырма

1. Мәтін үзіндісін мұқият тыңдап, жұпта сұрақтарға дәлелді жауап беріңіз.

Cұрақтар:

1) Қалай ойлайсыз, командирдің шешімі дұрыс болды ма? Неліктен?

2) Берілген үзіндідегі жауынгердің тұлғасын қалайша сипаттай аласыздар?

3) "Ет жемесе де, сорпа ішкендей болды", "тиісті сыбағасын беріп" деген тіркестер кімдерге қатысты айтылған сөздер? Қандай мағынада жұмсалған?

4) Қарт генералдың түйіндеген ойынан командир туралы қандай ой түюге болады?

— Болған оқиғаны толығынан баяндаңызшы, мен тек шет жағасын ғана естіп едім, — деді генерал.

— Кеше неміс бізге үш рет шабуыл жасады, онысына біздің жігіттер тиісті сыбағасын беріп тойтарды. Жау ет жемесе де, сорпа ішкендей болып, беті қайтып, өршуі басылып, ымырт жабыла шабуылын тоқтатты. Ол туралы полк командирі сізге айтқан болар, мен оған толығынан айтқам. Сағат кешкі тоғызда менің бақылаушыларым десятидворканың әр үйіне 20-30-дан неміс даланың суығына шыдай алмай, қонуға барды деген хабарды жеткізді маған.

Батальонды орынбасарыма тапсырып, бетінен барсақ сезіп қояр деген оймен, қасыма 10 жігіт ертіп, бір пулемет, бір миномет, бір кішкене зеңбіректі шанаға тиеп, 12 километр орайлап айналма жолға салып, түнгі сағат екі шамасында немістер жатқан қыстақтың дәл артынан шықтық. 500-600 метрдей жақындағанда қару-жарақтарды қыстаққа кезеп, орналастырдық. Әбден ұйықтап жатқан немістер шошып оянып, оларды опыр-топыр үйден далаға шығару мақсатымен зеңбіректің болат тесетін он оғын жарқыратып, бірінің артынан бірін дамылдата жібердік.

Күтпеген жерден шүйдеден соққан қандай жаман, кешікпей-ақ немістер орындарынан қарғып тұрып, у-шу болып көшеге шыға келгенде, кезеп қойған пулеметке сөз беріп, 500 оқ шығардық. Оның үстіне миномет құрбақаша бақылдатып 70 минаны «қайдан шықсаң, онан шық» деп немістерге сәлемдеме жіберді.

Біз келген жолымызбен қайта сызып тұрдық. Қыстақтан біз екі километрдей ұзағанда, баяғы біз тұрған жерге немістің барлық ауыр минометтері таң атқанша әупілдеп атып, мина жаудырумен болды.

Батальонға келе салып 20 шақты автоматчиктер жіберіп едім, олар барып 120 немістің өлігін санап, документтерін алып келді. Оны полктің штабына тапсырдық… Бұл істі басқаруға қарамағымдағы командирдің біреуін жіберуге, әлде көңілдегідей істей алар ма екен деген қауіппен батылым бармай, өзім бардым.

Кейінгі сөзіме күліп:

— Иә, жазықтысыз, аға лейтенант жолдас, — деді, — дұрыс – дұрыс, сәті түскен жұмыс болып, түнде жолыңыз болған екен. Сіздің мұныңыздан үш пайда тауып отырмыз: бірінші — немістердің саны 120-ға кеміді, екінші — олар таң атқанша бірнеше жүз ауыр минасын айдалаға атып, бекерге шығын болды, енді шабуыл жасаса, ол атылған миналар біздің жігіттердің басына түспейді, оның мина қоры азайды. Үшінші — маңдайдан тимей, шүйдеден тиген соң, немістер артымызда дұспан жүр екен деп, үрейленіп, көп ойға қалып, тыныш ұйықтамай, желкесін қорғауға күшін бөліп алақтайды — ол да бізге үлкен олжаның бірі, — деп қорытты қарт генерал…

2. Жұбыңыздың сұрақтарға жауабын өз жауабыңызбен салыстырып, кері байланыс беріңіз. Келісетін не келіспейтін тұстары бар ма?

Оқу мақсаты:

7.1.5.1 -проблемалық сұрақтарға тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, өз жауабын өзгенің жауабымен салыстыру, талқылау.

Бағалау критерийі:

Білім алушы

• Проблемалық сұрақтарға мәтіннен деректер келтіре отырып жауап береді

• Жауабын өзгенің жауабымен салыстырады

Ойлау дағдыларының деңгейі:

Орындау уақыты :

Жоғары деңгей дағдылары

15-20 минут

Тапсырма

1. Мәтін үзіндісін мұқият тыңдап, жұпта сұрақтарға дәлелді жауап беріңіз.

Cұрақтар:

1) Сталин халықтан неліктен қорықты деп ойлайсыз?

2) Әйелдердің соғысқа қатысуына сіздің көзқарасыңыз қандай?

3) Жеңіс туын соншалықты маңызға ие деп есептейсіз бе? Неліктен?

4) Сталин халықтың Ұлы Отан соғысын тез ұмытуын қалау себебі неде деп ойлайсыз?

Кеңес Одағында соғыстан кейін «Жеңіс күні» мерекесі 17 жыл бойы мерекеленбегенін бәрі біле бермейді. 1947 жылы Сталин 9 мамырда Жеңіс күнін мерекелеуді тоқтатты. Және 1965 жылға дейін КСРО-да бұл күн әдеттегі жұмыс күні болды. Иосиф Сталин мен оның серіктестері осы соғыста кімдердің жеңіске жеткенін жақсы білетін. Яғни, халықтың жеңгенін білді. Халықтың сол кездегі әрекеті оларды қорқытты. Көптеген адамдар, әсіресе төрт жыл бойы өлімге жақын жерде өмір сүрген майдангерлер қорқудан шаршады. Сонымен қатар, соғыс сталиндік биліктің оқшаулығын бұзды. Жүздеген мың кеңес халқы КСРО мен Еуропадағы өмірді салыстыруға және қорытынды жасауға мүмкіндік алып, шетелге шықты. Оларға болгар немесе румын шаруалардың қалай өмір сүріп жатқанын көру үлкен шок болды. Бұған қоса, әскери көшбасшылар соғыстан кейін қоғамның алдында мүлдем басқа мәртебеге ие болды. Сталин олардан да қорықты. Содан 1946 жылы Сталин Жуковты Одессаға жіберіп, 1947 жылы Жеңіс күнін мерекелеуді тоқтатты. Ал 1948 жылы ол марапаттар мен жарақаттар үшін ақы төлеуді тоқтатты. Ресми мәліметтерге сәйкес, Ұлы Отан соғысы туралы ұмытып, қираған ғимараттарды адам еңбегімен қалпына келтіруге барлық күш-жігер жұмсау бұйырылды.

Тұтастай алғанда, майданда әртүрлі уақытта 600 мыңнан 1 миллион әйелге дейін күресті. Және соғыс кезінде әйелдер құралымы құрылды.Ұлы Отан соғысы жылдарында еріктілер бригадасы, тіпті әйелдерден тұратын қосымша атқыштар полкі құрылды. Ал снайпер әйелдерді снайперлердің арнайы орталық мектебі дайындады. Сондай-ақ, теңізшілердің жеке ротасы да құрылды. Бұған сену өте қиын, бірақ әйелдер кейде ер адамдарға қарағанда жақсы шайқасты. Және оларға Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.

Жеңіс Туының түпнұсқасы Ресейдегі Қарулы Күштердің орталық мұражайында қасиетті жәдігер ретінде сақтаулы тұр. Оны тігінен тұрғызып сақтауға тыйым салынады. Ту сәтеннен жасалғандықтан, оның матасы өте нәзік. Сондықтан, ту көлденең қойылған және ол арнайы қағазмен жабылған. Тіпті, 1945 жылдың мамырында мата қағылған тудың сабындағы тоғыз шеге де алынып тасталды. Себебі, шегенің басы тот басып, матаны зақымдай бастаған. Соңғы жылдары Жеңіс Туының түпнұсқасын Ресейдегі мұражай қызметкерлерінің соңғы сьезінде ғана көрсетті. Оны қорғау үшін тіпті президенттік полктен қарауыл шақырылған.

2. Жұбыңыздың сұрақтарға жауабын өз жауабыңызбен салыстырып, кері байланыс беріңіз. Келісетін не келіспейтін тұстары бар ма?

Бағалау критерийі

№

тапсырма

Дескриптор

Балл

Білім алушы

Проблемалық сұрақтарға мәтіннен деректер келтіре отырып жауап береді

1

Сұрақтарға жауап береді:

1-сұрақ;

2-сұрақ;

3-сұрақ;

4-сұрақ;

Мәтіннен деректер келтіреді;

1

1

1

1

1

Жауабының өзгенің жауабымен салыстырады

2

Өз жауабын жұбының жауабымен салыстырады;

Келісу не келіспеу позициясын білдіреді;

Ойын жүйелі жеткізеді.

1

1

1

Барлығы

8

Оқу мақсаты:

7.2.4.1 идеясы ұқсас публицистикалық және көркем әдебиет стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау

7.3.2.1 -жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орынды қолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу.

7.4.5.1 -сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану.

Бағалау критерийі:

Білім алушы

публицистикалық және көркем әдебиет стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігі тұрғысынан салыстырады

жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орынды қолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазады

сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолданады

Ойлау дағдыларының деңгейі:

Орындау уақыты :

Жоғары деңгей дағдылары

15-20 минут

1-тапсырма. Мәтіндерді оқып, оларды тақырыбы, құрылымы, стилі, мақсатты аудиториясы, тілдік ереркшелігі тұрғысынан салыстырыңыз.

1-мәтін

Планетаның табиғаты өте қызық екен. Кеменің үлкен телеэкранынан ойлы-қырлы сарғыш алқап көрінді. Бір ғажабы кілемнің түгіндей ғана шөп тәріздес бірдеңе ескен тақыр дүние. Тек оқта-текте ғана арқан жіп сияқты шубалған ағаштар бой созып шайқалады. Мәриям теледүрбімен жан-жақты түгел шолулап қарап шықты. Көңілсіз де қорқынышты. Алғашында қарайған тас сияқты бірдеңелер қарауытып жатыр еді, кейін олардың бәрі зым-зия болып ұшып кетті. Олардың жаны бар хайуанаттар екені айдан анық. Сезім мүшелері де ерекше дамыған. Томпаңдаған борсық тәрізді.

Бұл планетаның қос Күні де біздің жақтың Күніндей кішкентай екен деп ойлады Мәриям. Сол сәтте оның жүрегі дүрсілдеп өзінің үйреншікті жерін сағынды. Планета атмосферасы жөңкіліп жүрген сүлік тәрізді «құстарға» толы. Кәдімгі бір мұхит сияқты дөңбекшіп, шалқып, толқын атып жатқандай. Әредік-әредік жарқылдап от шығады. Бейнебір бұлтсыз күнгі найзағай іспетті.

Шындығына келсек, космонавтар мұндай жағдайға душар боламыз деп мүлде ойламаған-ды. Үстеріндегі скафандрларының биотокқа қарсы күресер қорғанышы жоқ.

Алып шыққан биомагнит аппаратының қуаты да мына планетада түкке аспай қалды. Мәселе биологқа келіп тірелді.

Экипаж мүшелері Турановтың аузына қарады. Биолог ғалым «Байқоңыр-12» қонғаннан кейін планета табиғатынан көптеген үлгілер жинап зерттеулер жүргізген болатын. Ол орнынан тұрды да биоанықтауыш электрондық машинадан соңғы информацияларды алды. Өңінде сабырлылық, терең ойлылық нышаны сезіледі. Мәриям Турановтың жүзіне мұңая қарап отыр.

2-мәтін.

Бүгінде көпшілік ортада «қазақтың ғылыми фантастикасы енді ғана аяғынан тұрып келе жатыр» деген пікір бар. Бірақ бұл «қазақтың арғы-бергі әдебиетінде фантастика жанры мүлде болмаған» деген ұғымды білдірмесе керек.

Біле білсек, қиял-ғажайып дүниелердің ең озық үлгілері қазақтың халық ауыз әдебиетінде жатыр. Мәселен, ертегілер мен батырлық дастандар арқылы халқымыз өз қиялындағы ержүрек ерлердің қандай мінсіз бейнесін сомдады десеңізші! Керқұла атты Кендебай, Ертөстік, Қобыланды мен Қамбар, Алпамыс сияқты минут сайын өсіп, сағат сайын толысып отыратын, атса, оқ өтпейтін, шапса, қылыш кеспейтін, жүгірген аңға да, ұшқан құсқа да жеткізбейтін, ерекше жаратылған жандар бейнесі, бір есептен алғанда, көп теперіш көрген, талай зұлматты басынан өткерген момын халықтың құрыш білек қорғаушыға мұқтаждығы нәтижесінде соншама тұлғалана түскендігі даусыз. Сондай-ақ ұшқыр кілем, «піс» десе, ішінде тамақ пісе қалатын сиқырлы қазан, «құс» десе, алтын құсатын есек, сауысқанның құйрығын білдірмей жұлып алып, бірінікін біріне ауыстыра қоятын айлакер, Таусоғар мен Көлтауысар немесе жерасты патшалығы мен Күн астындағы Күнікей қыздың елі, бәрі-бәрі - жақсы өмірді арман етіп, жаңалыққа, жақсылыққа ұмтылған қазақ жұртының көреген көңілінің айғағы. Өйткені сан ғасыр бұрын түйін тастап, ұрпақтан-ұрпаққа аманаттала отырып, тереңге тамыр жайған сол арман түптің-түбінде бәрібір ақиқатқа айналды. Яғни бүгінгі заманауи технология ұшқыр кілемді - ұшақ пен зымыран, алтын құсатын есекті - түрлі банктер мен банкоматтар, Таусоғарлар мен Көлтауысарларды ғылыми прогрестің өзге де жетістіктері арқылы негіздеп берді. Бұл фантастиканың бүгіннен гөрі, болашаққа қызмет ететін жанр екендігін көрсетеді. Сондай-ақ ол, біреулер ойлағандай, ғылыми білімнің жай ғана жаршысы болып қоймай, оқырманды ғылыми-әлеуметтік ұғымдар мен түсініктерге бойлатып, қиялын ұштайды, ойын дамытады.

1-мәтін		2-мәтін
	Тақырыбы
	Кімдерге оқуға арналған?
	Қандай стильде жазылған?	525тг - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Материал жариялап тегін сертификат алыңыз! Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды Материал жариялау Сертификатты жүктеу Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Бағыт Сынып Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2022-2023 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Қазақ тілі пәні бойынша барлық материалдарды көру Іс-шаралар кестесі Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары Сайт Peaksoft веб-студиясында жасалған - Peaksoft.kz