№97 сабақ. Етістіктің жіктелуі. Қоршаған ортаны қорғаймын.

Білім беру ұйымының атауы

Мичурин ЖББМ

Пәні:

Қазақ тілі

Бөлім:

Қоршаған ортаны қорғаймын

Педагогтің аты-жөні:

Испергенова.Ж.Б.

Күні:

06.09.24

Сынып: 4 «Ә»

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

№97 сабақ. Етістіктің жіктелуі

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаты:

4.2.4.1 – мәтіннің тақырыбы мен мазмұнының өзара сәйкестігін анықтау және ондағы негізгі ойды тұжырымдау.

Сабақтың мақсаты

Етістіктің қалай жіктелетінімен тапсырмалар мен жаттығулар арқылы меңгеру

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңі/

уақыты

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ұйымдас

тыру

4 мин

Сабаққа дайындық. Амандасу

(М)Сәлеметсіздерме оқушылар! Көңіл-күйлерініз қалай? Қазақ тілі сабағына қош келдіңіздер!

Онда сабақты бастамас бұрын ортаға жиналып бір-бірімізбен амандасып, жақсы тілек тілеп жіберейік оқушылар!

Сабақ ережесін еске түсіре отырып қайталаймыз

1. Сабақта бір-бірімізді сыйлаймыз, тыңдаймыз

2. Уақытты үнемдейміз.

3. Сабаққа белсене қатысып, жақсы баға аламыз.

Сабақ ереженің басты мақсаты не оқушылар?

Міндетті түрде сабақ ережесін сақтау қажетпіз бе?

Көркем жазу минуты.

(М) Оқушылар дәптерді ашамыз бүгінгі күнді жазып, көркем жазу минутын бастамаймыз. Бүгін Зз әрпін жазамы. Жазудағы каллиграфия ережесін еске түсіріп, көркем әдемі жазамыз дұрыспа оқушылар?

«Ойлан» Сендерге алдын ала дйындалған әріптер арқылы сөйлем құрастырасындар ол «Қ.қ.қ» әріптен басталатын сөйлем құрастырып жазасыңдар.

Тапсырманы өте жақсы орындадындар!

Барлық оқушылар сәлемдеседі.

(О) Сәлеметсіз бе! мұғалім

Көңіл күйлерімен бөліседі. Сабақ барысында

күнделікті сабақ кезіндегі алтын сабақ ережелерін ескере отырып, сабақты дұрыс жұмыс жасаумен өзіміздің зейінімізді сабаққа қойып дағдыланамыз

(О) Әрине, бұл біздің сабағымыздың басты талаптарға сүйенетін сабақ ережесі

Оқушылар қазақ тілі

дәптерге бүгінгі күнді жазып, көркем жазу сәтінде Зз әрпін жазады. Каллиграфиялық жазу ережесін еске түсіріп әдемілеп әріптерді жазып шығады.

(О) дәптерге таза жазамыз иә!

(О) Берілген әріптерден басталып және аяқталатын сөйлемдерді ойлап дәптерге жазады оқыйды.

(О) Құралай қалада қалды. Қайраттың құрдасы қаламгер. Қарлығаш қағаздан қималар қиды.

Мадақтау

ҚБ:

«Ауызша мадақтау»

Жарайсың!

Тамаша!

ҚБ

Тамаша!!!

ҚБ:

«Ауызша мадақтау»

Жарайсың!

Тамаша!

Перне тақтада жазылған

сабақ ережесі

Көркем жазу

Дәптермен жұмыс

Өткен білімді еске түсіру

6 мин

Өткен тақырып бойынша пысықтау.

«Банкомант» әдісі

(М) оқушылар қазақ тілінен өткен тақырып бойынша білімізді еске түсіріп қайталап алайық дайынсындар ма?

Онда сендерге перне тақтадан сұрақтар қойылады кезекпен ортаға шығып жауап береміз өткен тақырыптағы ережер, сұрақтар, жалғаулар, есімдік бойынша қойылады, өзіміздің есте сақтау қабілетімізді жаңғыртып дамытамыз

1. Ілік септігінің сұрақтары қандай?

2. Жатыс септігінің жалғаулары

3. Аттан биік, қойдан аласа қарамен жазылған сөздерінің қай септікте тұр?

4. Талғат сөзін тиісті септікке қой: Қай өнер де табылады, Талғат.....ән салғанда жұртты аузына қаратқан

5. Есімдік дегеніміз не?

6. Етістік құрамына қарай нешеге бөлінеді ата?

7. Етістік тұлғасына қарай нешегі бөлінеді?

8. Етістік іс-әрекетінің жүзеге асу-аспауына қарай екіге бөлінеді олар?

(М) Барлық сұрақтарға жауап бердіңдер өте жақсы көрсеткіш сонды біз өткен тақырыптарды толықтай білеміз деген солай ма?

(О) оқушылар қазақ тілінен жаңа сабақты бастамас бұрын өткен тақырыптар бойыншы білімдерін тексереді.

Біз дайынбыз!

1. Ілік септігінің сұрақтары: кімнің? ненің?

2. Жатыс септігінің жалғаулары: да, де, та, те

3. Аттан биік, қойдан аласа қарамен жазылған сөздер шығыс септігінен

4. Талғат сөзін тиісті септікке қой: Қай өнер де табылады Талғаттан .ән салғанда жұртты аузына қаратқан

5. Зат есім, сан есім, сын есімнің орнына жұмсалатынды есімдік дейді

6. Етістік құрамына қарай екі бөлінеді: дара және күрделі

7. Етістік тұлғасына қарай екі бөлінеді: негізгі және туынды етістік

8. Етістік іс-әрекетінің жүзеге асу-аспауына қарай екіге бөлінеді: болымды және болымсыз

(О) Иә, біз қазақ тілінен өткен барлық тақырыпды толықтай білетімізді қорытындылай кеттік.

ҚБ:

«Ауызша мадақтау»

Жарайсың

дар!

Сұрақтарға толық жауап береді 1Б

Өткенді пысықау айдары

Genial

https://app.genial.ly/plans?from=editor_set_password

Бағалау

Сызғышы

Перне тақта

Жаңа білім

Сабақтың

ортасы

25 мин

Жаңа сабақ.

«Ой қоғау»

Ребус шешу

(М): оқушылар бүгінгі қазақ тілінде өтілетін тақырыпты ребус арқылы шешетін боласыңдар. Мен сендерге парақтар таратамын сен жеке өздерін ребусты шешіп жауабын айтасыңдар. Сонда бүгінгі қазаз тілінің тақыбын анықтай алатын боламыз.

Оқушылар міне біз сабақтың тақырыбында таптық дұрыс айтасындар бүгінгі тақырып: «Етістіктің жікелуі»

Жем шашу құстарға

«Қызығушылықты ояту»

Мақсаты: тәрбиелікке бағыттақа бағыттау, сабаққа дегене қызығушылықты арттыру. Қоршаған ортаны қорғауға көмек бергу үйрету.

(М)Оқушылар бүгінгі сабағымыз өте ерекше болады. Себебі, қоршаған ортадағы қорғау туралы болғандықтан сендерге үстелдің үстінде құстың несі тұр?

Дұрыс Ол үйшікке сендер әр орындаған тапсырмалар бойынша жем шашып отырасындар. Осылайша бір құстарға әр тапсырма бойынша қамқорлық жасамыз.

1-тапсырма.

Оқулықпен жұмыс.

«Ой күмбезі»

(М) Оқушылар оқулықтың 66 бет 65-жаттығуды орындаймыз. Берілген жаттығуды мұқият оқып аламыз. Өлең берілген дәптерді ашып өлеңді таза әдемі, көркем жазу талабын сақтап көшіріп жазып аласыңдар. Өлеңде кездескен етістіктердің астын сызып, олардың қай жақта екенін анықтап алындар.

Аяулы мекенім,

Оқимын, жетемін

Туған жер кей кейде

Сағынып кетемін.

Жем шашамыз енді.

«Бір минуттық әңгіме» бейнебаян.

(М) Оқушылар сендер қай автордың өлеңі берілге. Мұқағали Мақатаев жайлы сендерге қысқаша видеоны қарап шығындар.

1. Оқушылар өленнің авторы кім?

2. Мұқағали Мақатаев қай жылы дүниеге келді?

3. Мұқағали Мақатаевтың қандай еңбектерін білесіңдер?

«Түсіндерме жұмыс». «Түсіну»

Онлайн мектеп

Есте сақта. Ереже

(М) Оқушылар тақырып бойынша бізге ереже берілген кәне бәріміз оқып алайықшы. Етістіктің не екенін білеміз бірақта енді етістіктің жіктелуі жайлы берілеген.

Іс-әрекеттің қай жақта айтылғанын білдіру үшін етістікке жікік жалғаулары жалғанады. Мысалы: жүрмін, жүрсің, жүр. Етістікке жіктік жалғаулары жалғанып өзгеруін етістіктің жіктелуі деп аталады.

2-тапсырма.

Тақтамен жұмыс.

«Орындаймыз»

(М) Оқушылар оқулықтың 67бет 66-жаттығуды орындаймыз. Сендерге бұл жаттығуда етістіктерді тиісті орына қойып, жіктік жалғаулы етістіктерді дәлелдеп жазасыңдар. Тақтаға шығып бір оқушы орындайды. Қалғандарын орында орындайсындар.

Санадым, көрдім, жазамын, бармын, апарамын, салыстырасың, көшіресің, ереді, сызады, оқиды

«Тез тауып, бөгелмей айт» ойыны.

Оқушылар бір қызықты ойын ойнап жіберейік ойынның шарты әринее біздің тақырымызға сәйкес. Мен сендерге қазір кез келген әріп айтамын сол әріптен етістіктер тауып айтуларын қажет.

Тез және ойланып жауап береміз бір-бірімізден қайталанбау қажет. Бастайық онда

Қ,ш,ж,о әріптерінен басталады.

3-Тапсырма.

Оқулықпен жұмыс. Попкорн әдісі.

(М) Оқулықтың 67- бет 67-жаттығу. Оқушылар сендерге қызықты болу үшін попкор ыдысының ішінде тапсырма берілген өздерін тапсырмаларды алып жеке өздерін орындайсыңдар. Тапсырмада: берілген етістіктерді жекеше және көпше түрінде жіктеп жазасыңдар. Барлықтарына бір тапсырма тек әртүрлі сөздер берілген.

Қорғай, қорға, жаз, оқу, алу, барады

Сергіту сәті «Бірге»

(М) оқушылар бір тынығып алайық ол үшін сендерге сергіп алу үшін сергіту сәтін жасау қажетсіңдер. Қазірг сендерге перне тақтадан көрсетемін барлықтарын бірге бәріміз қайталып жасаймыз кәне орнымыздан алшақ тұрамыз бір-бірімізге бөгет жасамау үшін. Бастаймыз дайынсыңдар ма?

Тақтадағы құстардың тапсырмасы

1-тапсырма.

«Миға шабуыл» әдісі

(М) Оқушылар сендерге тапсырма жаттығудан тыс ол мынандай парақтар беремін сол парақта дара етістер жазылған ал сендер сол сөздерді күрделі етістіске айналдыру қажетсіңдер.

Жүзді, оқыды, сарғайды, келіп, жазып, жаңбыр жауды, қос аққу ұшты, Айнұр кітап оқыды.

Сол жазғандарын бойынша сөйлем құрастырасындар

2-тапсырма.

Шығарамашылық тапсырма. «Ойлан»

(М) Оқушылар сендерге тапсырма сабақтығы бөлім бойынша «Қоршаған ортаны қорғау» деген соған байланысты сендерге тапсырма беремін. Парақта сендерге көп нүктенің орнына тисіті сөздер қойып жазуларын қажет.

Табиғатты қорғау- табиғат.... аялау әр адам... міндеті. Үлкен- кіші әрдайым оны таза ұстап, құр... тұту қажет. Оның бізге қаншалық... қажет екені баршамызға мәлім.

3-тапсырма.

«Синквейн» 

(М) Оқушылар сендерге «табиғат» тақырыбына бес жолды өлең құрастырып бүгінгі сабақты қорытындылайсыңдар.

Оқушылар жарайсыңдар олай болса сабақты қорытындылайық

(О) оқушылар қазақ тілінен бүгінгі өтетін тақырыпты анықтау үшін берілген ребусты өздері орнында ребусты шешіп тақырыптың атауын табады.

(О): бүгінгі қазақ тілінің тақырыбын ребус арқылы шешіп таптық өте қызықты болды: Етістіктің жіктелуі

(О) Тапсырмаларды орындаған оқушылар жем алып құстың үйшігіне салады. Құстардың өз тапсырмалары болады соғанда салады. Тек тапсырмаларды орындаған оқушылар ғана салады. Өздерінің сабаққа және тапсырманы жақсы орындап жем салып отырады.

(О) Оқушылар айтылған оқулықтың бетін ашып, берілген жаттығуды асықпай түсініп оқыйды, дәптерге көркем жазу ережесін еске түсіріп өлеңді дәптерге көшіріп жазады. Кездескен етістіктердің астын сызады және олардың қай жақта тұрғанын айтады.

Аяулы мекенім,

Оқимын, жетемін

Туған жер кей кейде

Сағынып кетемін.

Оқимын, жетемін-

I-жақ

мен оқиын,

мен жетемін

сағынып кетемін-күрделі етістік

оқушылар тапсырманы орындағандар жем алып құстардың үйіне салады.

(О) Берілген өленнің авторы: Мұқағали Мақатаев

Мұқағали Мақатаев 1931- дүниеге келген 1976 жылы қайтыс болған

«Үш бақытым», «Әке», «Ей, өмір», «Отан»

(О) Оқушылар берілген оқулықтағы ережені оқып алады, содан кейін мұғалімнің түсіндіру жұмысына зейін қойын етістіктің жіктелуі жайлы түсінеді. Өздеріде кім қалай түсінгендерін айтып ортаға салады. Оқушылар етістікің іс-әрекеттің қай жақта айтылғанын білдіру үшін етістікке жікік жалғаулары жалғанады. Ал етістікке жіктік жалғаулары жалғанып өзгеруін етістіктің жіктелуі деп аталатын біледі

(О) Оқушылар берілген жаттығуды оқып, түсініп алады яғни, етістіктерді тиісті орына қойып, жіктік жалғаулы етістіктерді дәлелдеп жазады.

I жақ- санадым, көрдім, жазамын, бармын, апарамын

II жақ- салыстырасың, көшіресің

III жақ – ереді, сызады, оқиды

Мен санадым, көрдім, санадым, бармын, апарамын

Сен салыстырасың, көшіресің

Ол ереді, сызады, оқиды.

Жіктік жалғауы жалғанып барып, етістік басында айтылып тұр.

Оқушылар тақырыпты одан әрі қызықты және терең меңгеру ретінде орындайды, мұғалімнің берген кез-келген әріптен басталатын етісікті ойлап айтады. Бір –бірімен қайталанбау қажет.

Қ-қашты, қайтты

Ш- шашты, шақырды

Ж-жазды, жүгірді

О- отырды, оралды

(О) Оқушылар тапсыраны түсініп орындауға кіріседі. Попкорының ішінен белгілі өздеріне түскен бар тапсырмалар алып, орындайды ешкіге айтпайды. Барлықтарына бірдей тапсырма беріледі тек сөздері әр түрлі. Етістіктерді жекеше және көпше түрінде жіктеп жазады.

Қорғай, қорға, жаз, оқу, алу

Жекеше

Мен қорғаймын

Сен қорңайсың

Сіз қорғайсыз

Ол қорғайды

Көпше

Біз қорғаймыз

Сендер қорғайсындар

Сіздер қорғайсыздар

Олар қорғайды

Жекеше

Мен жазамын

Сен жазасың

Сіз жазасыз

Ол жазады

Көпше

Біз жазамыз

Сендер жазасыңдар

Сіздер жазасыздар

Олар жазады

Жекеше

Мен оқыймын

Сен оқыйсын

Сіз оқыйсыз

Ол оқыйды

Көпше

Біз оқыймыз

Сендер оқыйсыңдар

Сіздер оқыйсыздар

Олар оқыйды

Оқушылар сергіп алу үшін мұғалінің көрсететін сергіту сәтін орындайды. Орнынан тұрып барлықтары бір-бірлеріне қарап бірге жасайды.

(О) сергіту сәтін жасауға бәріміз дайынбыз бірге қайталап жасамыз қоса беріңіз мұғалім бір сергіп алайық.

(О) Оқушылар берілген тапсырманы түсініп берілген парақта дара етістіктерді күрделі етістіктерге айналдырып жазады.

Жүзіп жүр, оқып отыр, сарғайып жатыр, келіп жазып отыр, жаңбыр жауып тұр, қос аққу ұшып барады, Айнұр кітап оқып отыр.

Айнұр әжесіне кліп кітап оқып отыр. Далада кшден бері жаңбыр жауып тұр.

(О) Оқушылар «Қоршаған ортаны қорғаймын» бөлімі бойынша орындайтын тапсырма беріледі оны оқушылар мұғалімнің айтқан сөзіне назар аударып көп нүктенің орнына тисіті сөздер қойып жазады.

Табиғатты қорғау- табиғатты аялау әр адамның міндеті. Үлкен- кіші әрдайым оны таза ұстап, құрмет тұту қажет. Оның бізге қаншалықты қажет екені баршамызға мәлім.

Оқушылар құстардың келесі тапсырмасын орындайды ол табиға тақырыбына бес жолды өлең құрастырады.

(О)

Табиғат,

Әсем, көркем,

Гүлдейді, көз тартады, зерттейді.

Табиғат - бізді қоршаған орта.

Жаратылыс.

ҚБ:

Жарайсың

дар!

Ребусты шеше алады 1Б

ҚБ:

«Ауызша мадақтау»

Жарайсың

дар!

ДескриптоорӨлеңді көркем түрде жазады 1Б

Өлеңнен етістікі табады 1Б

ҚБ:

Жарайсың

дар!

ҚБ:

Жарайсың

дар!

ҚБ:

«Ауызша мадақтау»

Жарайсың

дар!

Дескриптор:

Етістіктерді тиісті орына қояды 1Б

жіктік жалғаулы етістіктерді дәлелдеп жазады 1Б

ҚБ:

«Ауызша мадақтау»

Жарайсың

дар!

Дескриптор:

Әріптен етістік құрастыра ды 1Б

ҚБ:

«Ауызша мадақтау»

Жарайсың

дар!

Дескриптооретістіктерді жекеше және көпше түріде жаза адады 1Б

Керемет!

ҚБ:

«Ауызша мадақтау»

Жарайсың

дар!

Дескриптор

дара естістікті күрделі етістікке айналдырып жазады 2Б

ҚБ:

«Ауызша мадақтау»

Жарайсың

дар!

Дескриптор

Көп нүктенің орнына тиісті әріптерді қояды 1Б

ҚБ:

«Ауызша мадақтау»

Жарайсың

дар!

Дескриптор

Бес жолды өлең құрастыра

ды 1Б

Ребус

Парақтар

Үйшігі

Бағалау

Сызғышы

Оқулықпен жұмыс

https://www.youtube.com/watch?v=UZZeRWjP4WE

Ереже

Онлайн мектеп

оқулықпен жұыс

Бағалау

Сызғышы

Слайд

Тақтамен жұмыс

Ойын

Слайд

Попкорн әдісі

Сергіту сәті

Бірге

https://atamuraweb.kz/?page_id=27879

Тапсырма айдары

Бағалау

Сызғышы

Шығарма

шылық тапсырма.

Бекіту

2 мин

Кері байланыс

Қорытыту

Үй тапсырмасы.

66-жаттығу. Көп нүктенің орнына тиісті жалғауды қойып, көшіріп жазу. Ережені жаттаймыз. 68 бет- 69 жаттығу

(М) мұғалімге хат ретінде сабақтағы әсерлерінді жазасыңдар сабақты бағалайсыңдар. Осымен сабақ аяқталды! келесі кездескенше сау болыңдар!

Қазақ тілі сабағына берілген үй жұмысын күнделіктері жазып алады. Шығармашылық жұмыстағы берілген тапсырманы түсініп алады. Сұрақтары болатын болған кезде сұрай алады.

(О) бүгінгі қазақ тілі сабағында өткен тақырып бізге өте ұнады және тақырып оңай болды. Барлық оқулықтағы және қосымша тапсырмалар қызықты болды.

(О) Сау болыңыз! мұғалім

«Мұғалімге хат» бағалау әдісі

Кері байланыс парағы