9- сынып қазақ тілі құрмалас сөйлем түрлеріне арналған тест

І нұсқа

1. Бастауыш қызметін атқарып тұрған сан есімді көрсет

А. Қызыл шұбары – он үш

В. Сексенді сегізге бөл

С. Алпыс – онға бөлінеді (Бастауыш негізінен зат есімнен жасалады. Сонымен қатар, заттанып барып қолданылатын басқа сөз таптарынан жасалады. М: үшеуі сыртқа шықты. Алты үшке бөлінеді. Үшінші кім?

Д. Сабақты екеулеп оқыды

Е. Жүзден жүйірік, мыңнан тұлпар

2.«Ұстаз» сөзінің синонимдік қатары

А. күтуші, тәрбиеші, мұғалім

В. оқытушы, көмекші, күтуші

С. тәлімгер, көмекші, тәрбиеші

Д. мұғалім, ағартушы, оқытушы (Синоним сөздер – айтылуы әртүрлі, бірақ мағынасы ұқсас)

Е. тәрбиеші, күтуші, көмекші

3. «Тегін» сөзінің антонимі (Антоним сөздер - мағыналары бір-біріне қарама-қарсы сөздер)

А. құнсыз

В. босқа

С. бекер

Д. құнды

Е. ақылы

4. Тілдесу үстінде қойылатын талаптар (Тілдесу : тілдің тазалығы, ой жүйелілігі, сөздің мазмұндылығы, сөз түсініктілігі, сөз байлығы, сөз анықтылығы, сөз дұрыстығы, яғни жан-жақтылығы)

А. Интонациялық талаптар

В. Коммуникативтік талаптар (жан-жақтылық)

С. Ғылыми талаптар

Д. Мәнерлеп оқу талаптары

Е. Іскерлік талаптар

5. Стильдің неше түрі бар?

А. 6 В. 4

С. 3

Д. 5 (ауызекі, ресми ісқағаз, публицистикалық, көркем әдеби, ғылыми)

Е.2

6. Жалғаулықты қарсылықты салалас құрмалас сөйлем

А. Ол шнурды тартып қалып еді, трактор гүрілдей жөнелді

В. ең сенімді су жер астынікі, оны іздеп табу керек

С. Жел соқты, қар жауды

Д. Теңіз тынышталды, бірақ еш нәрсе көрінбейді (бірақ, өйткені, дегенмен, сонда да, сөйтсе де, әйтсе де, алайда)

Е. Кітап - білім бұлағы, білім- өмір шырағы

7. Лексикалық мағынасы жоқ сөз қатысқан сөйлем

А. Бау-бақшада жеміс –жидектің алуан түрі өседі

В. Күз айы – береке бастауы

С. Елімізде Алтай сияқты сұлу жерлер көп

Д. Оқушылар тапсырманы өздігінен орындап отыр

Е. Жеміс-жидекті жумай жеу денсаулыққа зиян

8. Сингармонизм заңына бағынбай жасалған қос сөз (Буын үндестігі- дауысты дыбыстардың бірыңғай жуан не жіңішке болып үндесуі. М: құмыра, жүгері)

А. Көрінер-көрінбес

В. Қазы-қарта

С. Абысын-ажын

Д. жауын-шашын

Е. азық – түлік (азық сөзінде «а», «ы» жуан, түлік сөзінде «ү», «і» жіңішке)

9. Көнерген сөз қатарына жатпайтын қатарды анықта

А. Дойыр қамшы, қалқан

В. ханша, ханшайым

С. Мауыты, батсайы

Д. Жарық жұлдыз, қызыл қайың (көнерген сөздер – қазіргі уақытта қолданылмайды. М: батсайы, масаты, биқасап, атлас, шәйі, сіукеле, күбі, кебеже)

Е. Қызыл отау, кебеже

10. Тыныс белгісі дұрыс қойылған төл сөзді көрсет

А. Жарқыным, жөніңді ұқтыршы, қайда барасың?- деді Мөңке би (қаратпа сөз, төл сөз бен автор сөзі)

В. Жарқыным, жөніңді, ұқтыршы, қайда барасың? - деді, Мөңке би

С. Жарқыным, жөніңді ұқтыршы, қайда барасың? - деді, Мөңке би

Д. Жарқыным жөніңді ұқтыршы, қайда барасың? - деді Мөңке би

Е. Жарқыным жөніңді, ұқтыршы, қайда барасың - деді Мөңке би

11. Атаулы сөйлемді анықта

А. Сені тексергім келіп тұр

В. Еңбек етсең, емерсің

С. Тәңірберген осы жолы үндемеді

Д. Айсыз қараңғы түн (іс-оқиғанық, құбылыстың тек атауы ғана көрсетілетін сөйлем. М:Қыс. Дала аяз)

Е. Инабаттылықты қастерлейік

12. Газет-журналдар тілі қай стильге жатады?

А. Ауызекі стилі

В. Публицистикалық стиль

С. Ғылыми стиль

Д. Әдеби стиль

Е. Ресми стиль

13. «Айтпақшы», «тәйірі», «ұят-ай» сияқты сөздер қолданылатын стиль

А. Ресми стиль

В. Әдеби стиль

С. Ғылыми стиль

Д. Ауызекі стилі

Е. Публицистикалық стиль

14. Қарсылықты салалас сөйлемге байланысты қойылған сызықша

А. Халықаралық қарым-қатынас қалыпқа келіп қалды

В. Көшенің арғы шетінде телефон-автомат тұр

С. Бұл сессия көпке созылмайды

Д. Қатар-қатар тас қойдым, жирен атты бос қойдым

Е. Жел саябырлаған сияқты, -екпіні әлі қатты

15. Құрамындағы жай сөйлемдердің баяндауыштары тиянақты тұлғада келіп, бір-бірімен өзара тең дәрежеде байланысқан құрмалас сөйлемнің түрі

А. Аралас құрмалас

В. Салалас құрмалас

С. Көп бағыныңқы

Д. Көп басыңқы

Е. Сабақтас құрмалас

16. Сабақтас құрмалас сөйлемнің анықтамасы

А. Құрамындағы жай сөйлемдердің баяндауыштары тиянақты тұлғада келіп, бір-бірімен өзара тең дәрежеде байланысқан құрмалас сөйлемнің түрі

В. Құрамындағы жай сөйлемдердің баяндауыштары бірыңғай мүшелерден құралатын сөйлемнің түрі

С. Құрамындағы жай сөйлемдердің біреуінің баяндауышы тиянақсыз тұлғада келіп, екіншісіне бағына байланысқан құрмаластың түрі

Д. Құрамындағы жай сөйлем сыңарлары сабақтасып та, салаласып та байланысатын құрмаластың түрі

Е. Іс оқиғаның жайы баяндамай, соған қатысты мекен, мезгіл құбылысты атап көрсететін сөйлемнің түрі

17.Көркем әдебиет стиліне тән ерекшелік

А. Толымсыз сөйлемдер жиі қатысады

В. Мәтін баяндау түрінде келеді

С. Сөз жинақы, тұжырымды болады

Д. Тұрақты тіркестер көп қолданылады

Е. Тілдесудің бетпе-бет жүруі

18. Сөйлем құрауға қатысты толық мағыналы, белгілі бір сұраққа жауап беретін және сөйлемдегі басқа сөздермен байланысып тұратын сөздер

А. Сөйлем мүшелері

В. Үйірлі мүше

С. Күрделі мүше

Д. Дара мүше

Е. Есімді мүше

19. Бірнеше сөзден құралып, бастауыштық-баяндауыштық қатынастан тұратын, бір сөйлем мүшесінің қызметін атқаратын сөздер тобы

А. Үйірлі мүше

В. Күрделі мүше

С. Тұрлаусыз мүше

Д. Дара мүше

Е. Тұрлаулы мүше

20. Ресми іс-қағаздар түрі

А. Мақала

В. Шығарма

С. Роман

Д. Кейіптеу

Е. Өтініш

ІІ нұсқа 22.02.2024 ж

1.Талғаулы салаластың жалғаулықтаы көрсетіңіз

А. Кейде, немесе, біресе

В. Я болмаса, бірақ, мүмкін

С. Және, себебі, алайда

Д. Сондықтан, бірде, дегенмен

Е. әлде, мейлі, яки (не, немесе, әлде, я, яки, әйтпесе, не болмаса)

2.Себеп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемді белгілеңіз

А. Марал Ажарды күтпестен, асыға шығып кетті

В. Серік оқуды бітірісімен, жаңа жұмысқа орналасып алды

С. Әсел бәрін біліп тұрса да, үнсіз қала берді

Д. Театрға кешікпей барғанда, қойылымға үлгерер едің

Е. Балуан аңға көшкен соң, қалғандар да тақым суыта бастады

3. Есімшенің өткен шақ формасына соң шылауы тіркесу арқылы жасалатын сабақтасты тап

А. Қимыл-сын

В. Мезгіл

С. Шартты

Д. Қарсылықты

Е. себеп

4. Сабақтастың қай түрі екенін анықта. Таңертең жағалауға келсе, өзен тасып кеткен екен.

А. Шартты

В. Қарсылықты

С. Мезгіл

Д. мекен

Е. Себеп

5.Мезгіл бағыныңқылы сабақтас құрмаласты тап

А. Апасы оралып келсе деп, үй шаруасын аяқтап қойған еді

В. Апасы оралып келгенше, үй шаруасын аяқтап қойған еді

С. Апасы оралып келеді деп, үй шаруасын аяқтап қойған еді

Д. Апасы оралып келмей, үй шаруасын аяқтап қойған еді.

Е. Апасы оралып келетіндіктен, үй шаруасын аяқтап қойған еді

6. Қимыл-сын бағыныңқылы сөйлемнің баяндауышының жасалу жолын анықта. Хакім кітапты ұстаған күйі , Әбдірахман сөздерін қыбыр етпестей тыңдады.

А. Есімшелі етістікке болып, күйі, қалпында сөздерінің тіркесуі арқылы

В. Тұйық етістік пен септеулік шылауының тіркесуі арқылы

С. Көсемше тұлғалы етістік арқылы

Д. етістікке есімше жұрнағы жылғану арқылы

Е. Болжалды келер шқ есімшеге –тан/-тен жұрнағының жалғануы арқылы

7. Құрмалас сөйлемнің түрін анықтаңыз. Ат арбасы біресе тез жүреді, біресе баяу жүреді

А. Ыңғайлас салалас

В. Кезектес салалас

С. Қарсылықты алалас

Д. Шартты бағыныңқылы

Е. Сабақтас құрмалас

8. Сабақтас құрмалас сөйлемнің құрамы қалай анықталады?

А. Жалғаулықты, жалғаулықсыз сөйлем

В. Жақты, жақсыз

С. Толымды, толымсыз сөйлем

Д. Екі жай сөйлем

Е. Бағыныңқы, басыңқы

9. Шартты бағыныңқылы сабақтастың сұрағын белгіле

А. Қалай?

В. Қайтсе?

С. Не үшін?

Д. Қашан?

Е. Қайткенше?

10. Талғаулы салалас құрмалас сөйлемді тап

А. Түскі тамақты анам немесе әпкем әзірлейді

В. Мирас үйде апасымен немесе атасымен қалады

С. Сөз бен қылық суық көңілді жылытады немесе жылы көңілді суытады

Д. Ол бұл ақпаратты теледидардан, яки радиодан естіді

Е. Айжан сенбі күні не театрға, не мұражайға баратынын айтады

11.Қимыл-сын бағыныңқылы сөйлемнің баяндауышының жасалу жолын анықта. Хакім кітапты ұстаған күйі , Әбдірахман сөздерін қыбыр етпестей тыңдады.

А. Тұйық етістік пен септеулік шылауының тіркесуі арқылы

В. . Болжалды келер шқ есімшеге –тан/-тен жұрнағының жалғануы арқылы

С. Көсемше тұлғалы етістік арқылы

Д. Етістікке есімше жұрнағы жылғану арқылы

Е Есімшелі етістікке болып, күйі, қалпында сөздерінің тіркесуі арқылы

12. Себеп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемді белгіле

А. Серік оқуды бітірісімен, жаңа жұмысқа орналасып алды

В. Балуан аңға көшкен соң, қалғандар да тақым суыта бастады

С. Марал Ажарды күтпестен, асыға шығып кетті

Д. Театрға кешікпей барғанда, қойылымға үлгерер едің

Е. Әсел бәрін біліп тұрса да, үнсіз қала берді

13. Кесе-шәйнекті сындырмай ұстау үшін, жақсы сөре керек. Сабақтастың түрін анықта

А. Себеп бағыныңқылы сабақтас

В. Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас

С. Мақсат бағыныңқылы сабақтас

Д. Шартты бағыныңқылы сабақтас

Е. Мезгіл бағыныңқылы сабақтас

14. Жалғаулықты шылаусыз іргелесе байланысатын салаласты белгіле

А. Себеп-салдар

В. Ыңғайлас

С. Түсіндірмелі

Д. Қарсылықты

Е. Талғаулы

15. Мақсат бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемді көрсет

А. Айдаһар ашуға сәтінде алып қыранмен арбасады

В. Дәуіт ұшып кетпеу үшін, қарлығаш оның қанатын қырқып қояды

С. Қарлығаш оның қанатын қырқып тастағандықтан, дәуіт ұшып кете алмайды

Д. Қарлығаш қнатын қиса, дәуіт ұшып кетпейді

Е. Қарлығаш дәуіттің қанатын ұшып кетпеу үшін қырқып қояды

16.Себеп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемді белгілеңіз

А. Балуан аңға көшкен соң, қалғандар да тақым суыта бастады

В. Әсел бәрін біліп тұрса да, үнсіз қала берді

С. Марал Ажарды күтпестен, асыға шығып кетті

Д. Театрға кешікпей барғанда, қойылымға үлгерер едің

Е. Серік оқуды бітірісімен, жаңа жұмысқа орналасып алды

17. Мезгіл бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемнің сұрағын көрсет

А. Не себепті?

В. Неге?

С. Қайтса?

Д. Қашан?

Е. Неліктен?

18. –а,-е,-й тұлғалы мезгіл бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемді белгіле

А. Ол үйге кіре бере, сәбидің дауысы естілді

В. Ол үйге кіргенде дауыс естілді

С. Сын түзелмей, мін түзелмейді

Д. Мен жұмысқа бармасам іс бітпейді

Е. Мен жұмысқа бармай, іс бітпейді

19. Мақсат бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемді көрсет

А. Айдаһар ашуға булыққан сәтінде алып қыранмен арбасады

В. Қарлығаш оның қанатын қырқып тастағандықтан, дәуіт ұшып кете алмайды

С. Қарлығаш қанаты қиса, дәуіт ұшып кетпейді

Д. Қарлығаш дәуіттің қанатын ұшып кетпеу үшін қырқып қояды

Е. Дәуіт ұшып кетпеу үшін, қарлығаш оның қанатын қырқып қояды

20.Қарсылықты сабақтастың бағыныңқы сөйлем баяндауышының тұлғасын көрсет. Ұлберген кедей болғанымен, киім-кешектерін таза ұстайтын еді.

А. Есімше тұлғалы етістікке соң шылауының тіркесуі

В. Етістіктің шартты рай

С. Көмектес септік тұлғасындағы есімше

Д. Жатыс септік тұлғасындағы есімше

Е. Көсемше тұлғалы болымсыз етістік