9-сынып СОЧ қазақ тіл мен әдебиет 4-токсан

«Қазaқ тілi мен әдeбиеті » пәнiнен 4-тоқсан бойынша

жиынтық бағалау тапсырмалары

Тыңдалым

Транскрипт

Халық санағы - белгілі бір уақыт шеңберінде бүкіл елдің халқының немесе оның бір бөлігінің  демографиялық, экономикалық, әлеуметтік сипаттағы ақпаратын жинау, өңдеу, жариялау, тарату мақсатындағы жалпымемлекеттік статистикалық шаралар. Бұл санақ халықтың дәл сол уақыттағы мәліметін "лезде суретке түсіріп" алуға мүмкіндік береді. Халық санағында сол аумақтағы халықтың саны, құрылымы, әлеуметтік-экономикалық сипаты туралы ақпарат жиналады.

Халық санағы көпшілік елдерде негізгі, ал, кейбіреулерінде - демографиялық және әлеуметтік, экономика мәліметтер жинаудың жалғыз жолы. Сонымен қатар, халық санағы халық өмірінің қырларын таңдамалы түрде немесе үй шаруашылығын есепке алуда қолданылады. Халық санағын жүргізудің ғылыми және ұйымдастырушылық негіздері XX ғасырдың екінші жартысында қалыптасып болды. Көптеген елдерде тұрақты 5 немесе 10 жыл мерзімде бір жүргізілетін Ұлттық халық санағының бағдарламаларында БҰҰ-ның және өзге де ұйымдардың ұсыныстары есепке алынады. Санақ қорытындылары бойынша халықтың табиғи және миграциялық қозғалысын нақтылауға болады. Халық санағын отбасына және үй шаруасына жүргізеді.

1950 жылдан бері БҰҰ әр 10 жыл сайын бүкіләлемдік халық санағын өткізеді. 2004 жылы әдеттегі онжылдық раунд (1994-2004) аяқталды. XXI ғасырдың басында әлемде халық санағы өткізілмеген бірде-бір ел қалмады. Ұлттық санақ қорытындылары өзара сәйкес келу керек, ал негізгі қорытындылар бүкіләлемдік халық санағының бөлігі болып есептеледі. Бұл өз кезегінде әлемдік экономиканың жаһандану дәуірінде үлкен мәнге ие болып отыр.

1-2. Мәтін бойынша 2 дұрыс жауапты анықтаңыз.

Халық санағында аумақтағы .... ақпарат жиналады.

A. халық санағын өткізеді

В. халықтың саны, құрылымы туралы

С. отбасы және үй шаруасы туралы

D. халықтың әлеуметтік-экономикалық сипаты туралы

E. халықтың мәдениетін, тұрмысын қарастырады

[2]

3-4. Сұрақтарға қысқа жауап беріңіз.

Халық санағы қандай мәліметтер жинаудың жолы болып табылады?

(1) ____________________________________________________________________

Санақ қорытындылары бойынша нелерді нақтылауға болады?

(2) _____________________________________________________________________

[2]

5. Мәтінге сәйкес тұжырымдардың шын-жалған екенін анықтаңыз.

[1]

Оқылым

Туризм қонақ күту деген ұғымнан басталады. Турист – қонағымыз. Оны күтіп, жағдайын жасап, шығарып салудың өзі зор мәдениет. Бүгінде туризмді дамытып отырған алыс-жақын шет елдер – Грекия, Италия, Түркия. Біздің аймағымыз ландшафт жағынан туризмге ыңғайлы. Грекия, Италия секілді елдерде туризм саласы теңізбен байланысты. Ал бізде экотуризмді дамыту пайдалы болмақ. Себебі табиғаты шырайлы, керемет таулы аймағы, сарқыраған суы – барлығы да табиғи түрде өзгеріссіз жатыр. Германиядан, Швейцариядан келген саяхатшылардың өзі осындай табиғи ландшафтқа тамсана көз салады.

Архитектурасы ерекше көз тартатын Қорқыт Ата кесенесі еліміздегі тарихи ескерткіштер санатына жататын бірден-бір кешен. Сыр өзенінің төңірегінде орналасқан кесененің құрылысы 1980 жылдары басталған еді. Мұнан соң кешенді қайта қалпына келтіру жұмысы жүргізіліп, оған арнайы амфитеатр, мұражай салынған. Жаңғыртылған баба кесенесін көруге келген туристердің қатары үш жылдың ішінде 20 мың адамнан асыпты.

Бурабайға барғанда туристер қазақ мәдениетінің көне жәдігерлерін өз көзімен көріп, қолөнер шеберлерінің бұйымдарынан кәдесый алып қайтады. Тіпті қалам мен Көкшенің әсем табиғаты бейнеленген кілтбауы да сыйлыққа беріледі.

Жалпы Қазақстан туризмінің дамуына түрткі болатын негізгі басымдық – экотуризм. Себебі қазақ даласында адам аяғы баспаған жерлер өте көп. Табиғи қалпын сақтаған ландшафттар арнайы тәсілдермен игерілсе, жарнамасы жоғары деңгейде жасалатын болса, біздің елге қызығушылар да аз болмайды.

6. «Қазақстанда экотуризмді дамыту неге пайдалы?» Өз көзқарастарыңды білдіріңдер.

______________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

[1]

7. Сұрақтарға өз сөзіңмен жауап беріңіз.

1. Қорқыт ата кесенесі қалай жаңғыртылды?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Шетелдіктер біздің елімізден қандай естелік алады?

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________

[2]

8. Біздің елге келген туристер нелерге көз салады? Мәтін бойынша екі дұрыс жауапты анықтап, қанат белгісін қойыңыз.

[2]

Жазылым

Берілген үш сұрақтың бірін таңдап, жазба жұмыстарында себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемдерді қолданыңыз.

[10]

1. Жаһандық мәселе: демография

Сіз география пәні бойынша еліміздің демографиялық жағдайын зерттеп жүрсіз. Осы зерттеуіңіз туралы шағын мақала жазыңыз.

2. Роботтар мен киборгтер әлемі

Оқушылар арасындағы мектепішілік олимпиадада «Сіздің ойыңызша, болашақта адам еңбегін роботтар толықтай алмастыра алады ма?» тақырыбында эссе жазу тапсырылды. Берілген тақырыпта аргументативті эссе жазыңыз.

3. Қазақстандық туризм және экотуризм

Туристік кітапшаға арнап өзіңіз тұратын қала немесе аймақ туралы нұсқаулық мәтінін жазыңыз. Аймақ туралы барынша толық ақпарат беріп, туристерді қызықтыруға тырысыңыз.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Айтылым

Бір тақырыпқа таңдау жасап, сол тақырып бойынша жұбыңызбен 8-11 сөйлемнен тұратын диалогке түсіңіз.

[10]

Ұсынылатын тақырыптар:

1. Демографиялық жарылыс дегеніміз не?

2. Демографияны не себептен жаһандық мәселе дейміз?

3. Роботтар адам өмірін қаншалықты жеңілдетеді?

4. Роботтардың қандай кемшіліктері мен артықшылықтары бар?

5. Экотуризм дегеніміз не? Қазақстанда экотуризмді дамытудың мүмкіндігі бар ма?

«Қазақ тiлi мeн әдeбиеті » пәнінен 4-тоқсан бойынша

жиынтық бағaлау тaпсырмалары

Тыңдалым

Транскрипт

Ұлы географиялық ашылулар кезеңінде адамзат баласы планетаны ғаламдық игеруді бастады. Ауыл шаруашылығы және өнеркәсіптік технологиялардың жылдам таралуы барлық континенттегі халықтың тұрақты орналасуына негіз болды.

XVIII ғасырға дейін халық саны орташа жылдамдықпен, жүзжылдықта 1%-ға көтеріліп отырған. Ал 1830 жылдары өнеркәсіптік революция басталғаннан кейін, жер бетіндегі халық саны 1 млрд-ты құрады. Тамақтанудың, санитарлық-эпидемологиялық жағдайдың жақсаруы, гигиеналық, медициналық құрал-жабдықтардың кеңінен таралуы бала өлімін азайтып, өмір сүру ұзақтығын арттырды. Бұл жағдай әлемдегі халық санының аса жылдамдықпен дамуына әсер етті.

Ұдайы өсу үздіксіз ұрпақ ауысымын жаңартып отыруды қамтамасыз етеді. Бұл үдеріске әлеуметтік-экономикалық жағдайлар жоғары деңгейде ықпал етеді. XVIII ғасырдың ортасынан бастап XX ғасырдың орта шеніне дейін экономикасы жылдам қарқынмен дамыған Ұлыбритания, АҚШ, Франция секілді елдердің есебінен жер бетіндегі халық санының артуы байқалды. Ал XX ғасырдың ортасында әлемдегі жағдай тез арада өзгеріп, дамушы елдердегі халық санының артуы – «демографиялық жарылыстың» туындауына себепші болды. Дамушы елдердегі демографиялық жағдайдың жоғарылауы этникалық және діни себептермен, ерте бастан некеге тұрумен, білім деңгейінің төмендігімен, өндіріске әйелдерді араластырмаумен тікелей байланысты. Сонымен қатар кейбір мемлекеттерді отарлық тәуелділіктен босату, медициналық қызмет көрсетуді жақсарту, халықаралық гуманитарлық ұйымдардың көмектері есебінен өлім саны тез арада қысқарды. Мұндай құбылыс «демографиялық жарылысқа», яғни халық санының жылдам қарқынмен дамуына алып келді. Әлемдегі халық санының өсуі «перифериялық», яғни дамушы елдер және өтпелі экономикасы бар елдерге тән сипат алуда.

1-2. Мәтін бойынша 2 дұрыс жауапты анықтаңыз.

Дамушы елдердегі демографиялық жағдайдың жоғарылауы .... тікелей байланысты.

A. әлеуметтік-экономикалық жағдайлармен

В. медициналық қызмет көрсетуді жақсартумен

С. ерте бастан некеге тұрумен

D. халық санының жылдам қарқынмен

E. білім деңгейінің төмендігімен

[2]

3-4. Сұрақтарға қысқа жауап беріңіз.

Дамушы елдердегі халық санының артуы неге себепші болды?

(1) ____________________________________________________________________

Қандай себептер өмір сүру ұзақтығын арттырды?

(2) _____________________________________________________________________

[2]

5. Мәтінге сәйкес тұжырымдардың шын-жалған екенін анықтаңыз.

[1]

Оқылым

«Қазақстанда туризм дамуы үшін, айналасындағы елдерде де бұл сала дамуы керек. Еуропаға барған турист бір елмен шектелмейді. Өйткені бәрі бір-бірімен тығыз орналасқан. Аз күн ішінде бірнеше қаласын, тіпті бірнеше елді аралап қайтуға болады. Халық тығыз жерде сервис те жақсы болады. Бізде олай емес, аудан, қалалардың арасы алшақ.

Екіншіден, бізде бар дүние басқа елдерде де бар. Суға шомылу үшін сандалып сервисі төмен Қазақстанға келу маңызды емес. Табиғат тамашалау үшін де Қазақстан таңдаудан тыс қалады. Өйткені тұмса табиғаты таңдай қақтыратын елдер жетіп артылады. Универсиада өткізіп те, ЭКСПО жасап та шетелдіктерді тарту қиын.

Үшіншіден, Қазақстанда музей аралап та ләззат таппайсың. Себебі бізде әлемге қызық болатындай тақырыптар аз. Өзіміз ғана білетін тұлғалар, өзіміз ғана білетін соғыстар, өзімізге ғана таныс тарихтың үзінділері ғана. Туризм, жалпы, бірден дамитын сала емес қой. Кешенді жұмыс жүру керек. Инфрақұрылым, жолдар салыну қажет. Қазақстанда жоқ дегенде «Атлетико Мадрид» деңгейіндегі клубтар болуы қажет. Қазақстаннан мықты ғалымдар шығуы қажет. Қазақстаннан мықты әншілер шығуы керек. Медицина мықты болу тиіс. Тур де франс секілді кемі бір айға созылатын дәстүрлі жарыстар өтуі керек. Арзан әрі оңтайлы ем-домды Қазақстаннан алу қажет. Осылай сабақтасып кете береді. Туризм – өмір бойы дамитын сала. Ертең халық саны арта түссе, бұл сала өздігінен дамиды».

6. «Қазақстанда туризм саласы неліктен жоғары деңгейде дамымаған?» Өз көзқарастарыңды білдіріңдер.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________

[1]

7. Сұрақтарға өз сөзіңмен жауап беріңіз.

1. Еуропаға барған турист не істейді?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Туризм саласы қалай дамиды?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

[2]

8. Отандық туризмнің дамуы үшін не керек? Мәтін бойынша екі дұрыс жауапты анықтап, қанат белгісін қойыңыз.

[2]

Жазылым

Берілген үш сұрақтың қайсысын таңдайтыныңызды көрсетіп, тиісті шаршыға қанат белгісін () қойыңыз. Жазба жұмыстарында себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемдерді қолданыңыз.

[10]

1. Жаһандық мәселе: демография

Сіз география пәні бойынша еліміздің демографиялық жағдайын зерттеп жүрсіз. Осы зерттеуіңіз туралы шағын мақала жазыңыз.

2. Роботтар мен киборгтер әлемі

Оқушылар арасындағы мектепішілік олимпиадада «Сіздің ойыңызша, болашақта адам еңбегін роботтар толықтай алмастыра алады ма?» тақырыбында эссе жазу тапсырылды. Берілген тақырыпта аргументативті эссе жазыңыз.

3. Қазақстандық туризм және экотуризм

Туристік кітапшаға арнап өзіңіз тұратын қала немесе аймақ туралы нұсқаулық мәтінін жазыңыз. Аймақ туралы барынша толық ақпарат беріп, туристерді қызықтыруға тырысыңыз.

Айтылым

Бір тақырыпқа таңдау жасап, сол тақырып бойынша жұбыңызбен диалогке түсіңіз (8-11 сөйлем).

[10]

Ұсынылатын тақырыптар:

1. Демографиялық жарылыс дегеніміз не?

2. Демографияны не себептен жаһандық мәселе дейміз?

3. Роботтар адам өмірін қаншалықты жеңілдетеді?

4. Роботтардың қандай кемшіліктері мен артықшылықтары бар?

5. Экотуризм дегеніміз не? Қазақстанда экотуризмді дамытудың мүмкіндігі бар ма?

Балл қою кестесі

Тыңдалым

Оқылым

450 ₸ - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз! Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank) Соңғы бір жылда: 45 000 000 ₸ Авторлар тапқан ақша Толығырақ Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Жүктелуде... Бағыт Жүктелуде... Сынып Жүктелуде... Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2024-2025 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Қазақ тілі пәні бойынша барлық материалдарды көру Аттестацияда (ПББ) 100% келетін тақырыптармен дайындаймыз Аттестацияда (ПББ) келетін тақырыптар бойынша жасалған тесттермен дайындалып, бізбен бірге тестілеуден оңай өтесіз Өткен жылы бізбен дайындалған ұстаздар 50/50 жинап рекорд жасады Толығырақ