9-сынып "Ұлттық валюта Теңге күні" ҚМЖ

Бөлім:

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

11.11.2024

Сынып: 9 сынып

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Тәрбие тақырыбы

Ұлттық валюта теңге күні

Құндылықты дарыту

Қазақстанның ұлттық ақшасына көшу тарихы, оның маңызын түсіндіру.

ақшаның пайда болу тарихы, өз ұлттық теңгеміздің айналымға кіруі, қалай, кімдер жасағаны туралы мағлұмат беру. Басқа ел валюталарымен таныстыру. Жаңадан айналымға енген ұлттық валюта, оны енгізудің қажеттілігі, безендірілуі туралы кеңірек таныстыру.

Қауіпсіздік сабағы

КӘМЕЛЕТКЕ ТОЛМАҒАН БАЛА ЗАҢДЫ ЖАУАПКЕРШІЛІККЕ ТАРТЫЛУЫ МҮМКІН БЕ?

Мақсаты

кәмелетке толмаған баланың қай жастан бастап заңды жауапкершілікке тартылуы мүмкін екенін және не үшін екенін анықтау.

Сабақтың кезені/ уақыт

Педагогтың әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Кіріспе бөлім (5 мин)

• Ұйымдастыру сәті. Оқушыларды сабаққа дайындау.

• Сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстыру.

ІІ. Негізгі бөлім (25 мин)

1. Теңгенің пайда болу тарихы

Теңге 1993 жылы 15 қарашада ресми түрде айналымға енгізілді. Қазақстан тәуелсіздігін алғаннан кейін өз ұлттық валютасын енгізу қажеттілігі туындады. Ол елдің егемендігін нығайтып, экономикалық тәуелсіздігін күшейтуге жол ашты.

2. Теңгенің атауы мен символы

Теңге атауы көне түркі тіліндегі «денге» сөзінен шыққан, ол бірлікті білдіреді. Теңге символы "₸" белгісімен белгіленеді және оның мағынасы тұрақтылық пен сенімділікті көрсетеді.

3. Теңгенің дизайны мен ерекшеліктері

Қазақстанның алғашқы теңге купюралары Англияда басылды. Қазіргі таңда купюралар мен монеталардағы көркем суреттер елдің мәдениеті мен тарихын бейнелейді. Жаңа купюралардағы портреттер мен ұлттық рәміздер Қазақстанның өзіндік ерекшелігін айқындайды.

Миға шабуыл:

Оқушыларға "Ақша дегеніміз не?" деген сұрақ қойылады.

Әрбір оқушы өз ойларын ортаға салады.

Ақшаның пайда болуы мен тарихы:

Ақша адамзат тарихында сауданың пайда болуынан бастап маңызды орын ала бастағанын түсіндіру.

Алғашында тауарлар айырбас арқылы қолданылса, уақыт өте келе монеталар мен қағаз ақшалар пайда болғанын айту.

Оқушылар жауап береді. Ақша туралы өздері білетін мәліметтерін айтады

Валюта түрлері

Әртүрлі валюталармен танысу: теңге (KZT), доллар (USD), еуро (EUR), рубль (RUB), юань (CNY), т.б.

Әр елдің ұлттық валютасын атап өту және олардың белгілерін зерттеу.

Әр валютаның өз бағасы болатынын түсіндіру.

Тапсырма: Оқушыларға әртүрлі валюталар туралы ақпарат жинап, олардың қай елге тиесілі екенін жазу.

презентация

Сабақтың ортасы

Теңгенің экономикалық маңызы

Теңге Қазақстанның экономикалық дербестігін айқындайды. Өз ұлттық валютасы болғандықтан, елдің ақша-несие саясатын дербес жүргізуге мүмкіндігі бар. Бұл инфляция, айырбас бағамы секілді экономикалық көрсеткіштерді реттеуге көмектеседі.

Сұрақ-жауап

Оқушыларға теңге туралы сұрақтар қою: оның қай жылы шыққаны, алғашқы дизайны, валютаның маңыздылығы туралы.

Қазақстанның ұлттық валютасы - теңге:

Қазақстанның тәуелсіз ел ретінде өз валютасы – теңгені 1993 жылы қабылдағанын айтып беру.

Теңгенің алғашқы монеталары мен қағаз ақшалары, олардың сыртқы түрі мен ерекшеліктері жайлы түсіндіру.

Ұлттық валютаның дизайны мен қауіпсіздік белгілері туралы айту.

1. Қаржылық сауаттылық:

Ақшаны тиімді пайдалану және үнемдеудің маңыздылығын түсіндіру.

Қаржы үнемдеу жолдары: бюджет құру, керек заттарға ғана ақша жұмсау, артық шығындарды болдырмау.

2. Жаттығу:

Оқушыларға виртуалды бюджет құру тапсырмасы беріледі. Олар өздерінің күнделікті қажеттіліктеріне сәйкес шығындар жоспарын жасап көреді.

Сабақтың мақсатына қаншалықты қол жеткізгендерін талқылау.

Оқушылардан сабақ туралы ойларын тыңдау, олар не үйренгенін, қандай жаңа мәлімет алғанын бөлісу.

Интербелсенді тақта/ компьютер

Сабақтың соңы

Теориялық ақпарат

Валютаның түрлері: ұлттық валюта, шетелдік валюта, айырбасталатын және айырбасталмайтын валюта.

Валюта бағамының қалыптасуы және оған әсер ететін факторлар (нарықтағы сұраныс пен ұсыныс, экономикалық жағдай, инфляция деңгейі).

Доллар, еуро, юань сияқты әлемдік негізгі валюталар туралы ақпарат.

Топтық тапсырма

Әр топқа әртүрлі елдің валютасын зерттеу тапсырмасы беріледі (мысалы, 1-топ: АҚШ доллары, 2-топ: еуро, 3-топ: Ресей рублі және т.б.). Олар валютаның тарихын, маңызын, қолдану салаларын таныстырады.

Тапсырма: Валютаның инфляциядан қалай өзгеретінін бақылау. Инфляцияның адамдардың сатып алу қабілетіне әсерін мысалдармен түсіндіру.

Тапсырма: Әлемдік экономикадағы маңызды валюталарды атау және олардың өзара қарым-қатынасын зерттеу.

презентация

Қауіпсіздік сабағы

1. Кіріспе (2 минутқа дейін):

-Талқылау: құқықтық жауапкершілік дегеніміз не және ол неге маңызды (кәмелетке толмағандардың азаматтық-құқықтық жауапкершілігі біреуге мүліктік зиян келтіргені немесе денсаулығына, ар-намысы мен қадір-қасиетіне зиян келтіргені үшін туындайды)?

2. Негізгі бөлім (6 минутқа дейін):

Құқық бұзушылықтар үшін заңды жауапкершіліктің 4 түрі бар:

• Қылмыстық жауапкершілік – қылмыстық кодексте көзделген заңдарды бұзғаны үшін жауапкершілік. Қылмыстық заңда көзделген қоғамдық қауіпті, қоғамдық жүйеге, меншікке, жеке тұлғаға, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына, қоғамдық тәртіпке қол сұғатын қылмыс. (кісі өлтіру, тонау, зорлау, қорлау, ұсақ ұрлық, бұзақылық). Қасақана бұзақылық, ұрлық, зорлау үшін қылмыстық жауапкершілік 14 жастан басталады.

• Әкімшілік жауапкершілік әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексте көзделген құқық бұзушылықтар үшін қолданылады. Әкімшілік бұзушылықтарға мыналар жатады: жол ережесін бұзу, өртке қарсы қауіпсіздікті бұзу. Әкімшілік құқық бұзушылықтар үшін 16 жастан бастап жауапқа тартылады. Жаза: айыппұл, ескерту, түзету жұмыстары. ҚР азаматы 16 жасқа толса, Әкімшілік кодекске (ӘҚБтК) сәйкес белгілі бір теріс қылықтары үшін айыппұл салынады. Бірақ Кодекстің 66-бабында жаза сомасы 10 АЕК немесе 34 500 теңгеден аспайтыны көрсетілген. «Құқық бұзушылықтардың алдын алу туралы» Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 29 сәуірдегі № 271-IV Заңы, «Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың профилактикасы және балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын алу туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 шілдедегі N 591 Заңы.

• Тәртіптік жауапкершілік дегеніміз – Еңбек міндеттерін бұзу, яғни Еңбек заңнамасын бұзу, мысалы: жұмысқа кешігіп келу, себепсіз сабаққа келмеу.

• Азаматтық-құқықтық жауапкершілік мүліктік қатынастарды реттейді. Құқық бұзушыға жаза: зиянды өтеу, залалды төлеу.

• Презентация: кәмелетке толмағандар үшін құқық бұзушылық пен жаза түрлері (кәмелетке толмағандар құқық бұзушылық жасаған кезде, құқық бұзушылық субъектілері, ең алдымен, оның ата-анасы. Әкімшілік жауапкершілік 16 жастан бастап, ерекше жағдайларда (ҚР ӘҚБтК-нің 435-бабы бойынша ұсақ бұзақылық жасағаны үшін – 14 жастан басталады. Қылмыстық жауапкершілік 16 жастан, ауыр және аса ауыр түрлерді жасағаны үшін – 14 жастан басталады).

Топтық талқылау: құқықтық мәселелерден қалай аулақ болуға болады (заңдарды білу, ата-аналармен қарым-қатынас жасау, ережелер мен нұсқауларды сақтау, заңсыз әрекеттерден аулақ болу, келісімдер мен рұқсаттар алу, көмек сұрау)? 3. Қорытынды (2 минут):

• Сабақты қорытындылау.

• Заңды сақтау ұсыныстары бар жадынамалар тарату.

Пайдалы сілтемелер: https://youtu.be/UemLbhBjDLg?si=XBSTt5oEB2ZKY9uA

https://drive.google.com/file/d/1LfkYbutUBJZz-Z8Pfl0YWH39FaQWGEKI/view https://drive.google.com/file/d/1kCDJjSxctHcbpmyKdpYhADL0AAplMIL4/view