№ 11 Қазақтың киелі домбырасы.docx

Бөлім тақырыбы: Музыка өнері және қазақтың киелі домбырасы

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 7

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы:

Қазақтың киелі домбырасы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

7.2.1.1 мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау;

7.4.3.1 фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану;

Сабақтың мақсаттары

Барлық оқушылар: Мәтіндердің идеялық мазмұнын түсінеді, талдайды.

Көпшілігі:Тақырыпқа байланысты талдау жұмысын жүргізеді, ақпаратты интерпретациялайды;

Кейбір оқушылар: Оқылым, тыңдалым мәтіндерін талдайды, салыстырады, графикалық органайзер құрады.

Жоспар

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Сабақтың ортасы

Ұйымдастыру:

-оқушылардың сабаққа қатысын тексеру;

- сабақ мақсатымен таныстыру.

ОҚЫЛЫМ АЛДЫ. Қызығушылықты ояту

Домбыра аспабының қалай пайда болғанына байланысты қазақ халқының ортасында сақталған аңыз аса мол. Солардың біразын Б. Сарыбаев, Қ. Жұбанов, Ө. Жәнібеков, А. Сейдімбеков еңбектерінде жақсы көрсеткен.
Домбыра және домбыра күйі туралы сөз қозғағанда осы зерттеушілердің еңбектеріне сүйенеміз. Ақселеу Сейдімбек «Күй шежіре» еңбегінде осы аңыздардың екеуіне ерекше назар аударады. Соның бірі Шығыс Қазақстан обылысы Күршім ауданының тумасы Арғынбек Қилыбаев ақсақалдың айтуымен хатқа түскен «Қос ішек» күйінің аңызы.
Ертеде бір аңшы жігіт болыпты. Сол аңшы жігіт биік таудың қиясын, қалың қарағайдың арасын тұрақ еткен бұғы - маралды аулап, кәсіп етсе керек. Бірде жолы болып, биік таудың қиясынан теңбіл марал атып алады да, маралды етекке түсіру үшін ішек – қарынын алып тастайды. Содан арада айлар өткенде, аңшы жігіт аң атуға ұрымтал жер еді ғой деп, баяғы теңбіл маралды атқан жерге соқса, құлағына бір ызыңдаған дауыс естіледі дейді. Барлап қараса, өткенде атқан маралдың ішек - қарынын қарға - құзғын іліп ұшқан болу керек, қарағайдың бұтағына қос тін болып керіліп қалғанын көреді. Ызыңдаған дыбыстың сол ішектен шығып тұрғанын аңғарады. Қарағайдың бұтақтарына керіле кепкен ішекті сәл ғана жел тербесе ызыңдап, жанға жайлы дыбыс шығарады. Оның өзі бірде уілдеп, бірде сарнап, енді бірде сыңсып жылағандай болып, аңшы жігітті алуан түрлі күйге бөлейді. Сол жерде аңшы жігіт «қой мына қос ішекке тіл бітейін деп тұр екен, бір амал жасайын» - деп, ішекті үйге алып келеді де, бір аспап жасап, соған қос ішекті тағады. Содан тартып көрсе, шынында да қос ішекке тіл біткендей сұңқылдап қоя береді. Бұл үн аңшы жігіттің ғана жанын жадыратып қоймайды, тыңдаған жанның бәрін ұйытады. Осылайша домбыра көптің сүйіп тыңдайтын аспабына айналады. (күй тыңдату Құрманғазы «Адай» орын: Мұрат Әбуғазы)

Сабақтың тақырыбы мен мақсаты анықталады.

ОҚЫЛЫМ ТАПСЫРМАСЫ. Мағынаны тану. Әнші М.Әуелбекованың «Домбыра туралы баллада» әні тыңдатылады.

І топ. ОҚЫЛЫМ тапсырмасындағы мәтінді оқып-танысып, домбыраның қасиеттеріне байланысты кластер құрады.

ІІ топ. ТЫҢДАЛЫМ ЖӘНЕ АЙТЫЛЫМ тапсырмасы бойынша І. Жансүгіровтың «Домбыра» өлеңін тыңдап, ақынның домбыра көмейінен шыққан үнді қандай құбылысқа теңейтінін топтастырып жазу.

І ІІ топ. 3-тапсырма. ОҚЫЛЫМ және ТЫҢДАЛЫМ мәтіндерін салыстырып, кестені толтырады.

Бабамыздың

мұңы,Анамыздың

сыры, Даламыздың үні,

қаны мен жанында

күй ойнау, жүректің

дүрсілі, күмбірлеген

күйі,қуаныш пен

қайғы мұңды

жырлаған домбыра

ОҚЫЛЫМНАН КЕЙІН. Жұптық жұмыс. 1-топтағы оқушылар берілген мәтінді оқып, көп нүктенің орнына септік жалғауларын қойып, жай септеу мен тәуелді септеу түрлерін ажыратады.

2-топтағы оқушылар мәтіннен кейінді ықпалды табады, мысалдарды қатыстырып сөйлем құрастырады.

3-топтағы оқушылар «Төрт сөйлем» әдісімен тақырыпты қорытындылайды.

«Төрт сөйлем тәсілі»:
1 пікір.
Мәтін бойынша туындаған өзіндік пікірін /негізгі идеясын/ бір сөйлеммен келтіру керек.
2. дәлел.
Келтірілген өзіндік пікірі бар сөйлеммен дәлелдеп шығу керек. Дәлел дегеніміз ұстанған көзқарасты логикалық тұрғыдан дәйектеу, негіздеу.
3.Мысал.
Енді келтірілген өзіндік пікірді тағы да бір негізден кету үшін бір сөйлеммен мысал келтіру қажет. Мысал, өмірден, практикадан алынуы керек; ақпарат көздеріне немесе көп тараған пікірлерге сілтеме жасау, практикада орын алған үрдіс, басқа адамдардың пікірі;
4.Қорытынды .
Өзіндік пікірді тағы бір рет пысықтап, қрытынды шешімді бір сөйлеммен келтіру керек.

Дескриптор:

- мәтіндегі негізгі ойды анықтайды;

- септік жалғауларын, ықпал түрлерін анықтайды;

- тақырыпты қорытындылайды.

ҚБ

Бөлім бойынша жиынтық бағалау тапсырмасы

Оқушыларды түгендеу, сабаққа зейінін аудару.

Оқушылар домбыра аспабының пайда болуы туралы аңызбен танысады.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаты анықталады.

Әнші М.Әуелбекованың «Домбыра туралы баллада» әні тыңдайды.

Мәтінді түсініп, топта талдайды;

Алынған ақпаратты талдап, кластер құрады, мәтінді салыстырып, кестені толтырады.

Топ болып жұмыстарын қорытындылайды, қорғайды.

Оқушылар берілген мәтінді оқып, көп нүктенің орнына септік жалғауларын қойып, жай септеу мен тәуелді септеу түрлерін ажыратады.

Мәтіннен кейінді ықпалды табады, мысалдарды қатыстырып сөйлем құрастырады.

«Төрт сөйлем» әдісімен тақырыпты қорытындылайды.

ҚБ

ҚБ

ҚБ

ҚБ

7-сынып «Қазақ тілі» оқулығы

https://kaztube.kz/video/236219

Kazorta. org cайтынан

Үйге 5-тапсырма.

Сабақтың соңы Рефлексия

кері байланыс парағы