А дыбысы Ашық сабақ 5 мектеп-лицей

А дыбысы мен әріпі
Білім беру саласы: Қатынас
Ұйымдастырылған оқу - іс әрекеті: Сауат ашу
Тақырыбы: А дыбысы мен әріпі
Сабақтың мақсаты: Білімділігі: Өткен тақырыпты еске түсіре отырып, а дыбысы және әрпімен танысу.
Балаларға а дыбысы кездесетін сөзге мысал келтіріп, сол сөздерді қатыстырып, сөйлем құрату арқылы, сөздік қорларын толықтыру, ойын тиянақты жеткізе білуге баулу. Жазуға қолдарын жаттықтыру.
Дамытушылығы: Балалардың есте сақтау қабілеттерін шыңдау, ой - өрісін дамыту және жетілдіру. Сөздік қарым - қатынастарын байыту.
Тәрбиелігі: Ұқыптылыққа, сауаттылыққа, шапшаңдылыққа тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Кеспе әріптер, жеке суреттер, киіз үй.
Әдіс - тәсілдері: Түсіндіру, оқу, жазу, ойын, сұрақ - жауап, әңгімелесу, жұмбақ, жаңылтпаш айтқызу..
Түрі: Жаңа сабақты түсіндіру.
Пәнаралық байланыс: Көркем әдебиет, тіл дамыту.
Сезімдерін ояту. - Балалар бүгінгі біздің ұйымдастырылған оқу - іс әрекетіміз, сауат ашу сабағына қонақтар келіпті. Шаттық шеңберіне шығып сәлемдесейік.
Ұйымдастыру, іздену.
- Өте жақсы, балалар!

- Қазір жылдың қай мезгілі?
- Күз мезгілінің ерекшелігін айта қояйық..
- Балалар біз осы уақытқа дейін сауат ашу сабағынан не үйрендік.
- Сөзбен таныстық, сөйлем құрап үйрендік. Дыбыс пен әріпті, дауысты және дауыссыз дыбысты үйрендік.
- Балалар дыбыс дегеніміз не? Дыбысты айтамыз естиміз.
- Әріп деген не? Әріпті жазамыз, көреміз.
- Сөз дегеніміз не? Сөз неден құралады? Оқимыз. Сөз дыбыстан құралады
- Ал буын деген не? Сөзде қанша дауысты дыбыс болса, сонша буын болады.
- Дыбыстар нешеге бөлінеді? 2 - ге
- Қандай, қандай? Дауысты және дауыссыз.
- Дауысты дыбыстар қалай айтылады? Созылып еркін айтылады.
- Ал дауыссыз дыбыстар ше? Кедергіге ұшырайды.
- Дауысты дыбыстарды қандай текшемен белгілейміз? Қызыл.
- Ал дауыссыз дыбыстарды ше? Көк текшемен белгілейміз.
Қане балалар, олай болса мен сіздерге дыбыстар қандай өмір сүреді екен, сол туралы ертегі айтып берейін.(Ертегі оқып беру)
- Балалар, сендерге ертегі ұнады ма
- Ертегі не жайында айтылған? Дыбыстар, сөз, тіл, сөйлем туралы айтылған.
- Балалар осы ертегіге байланысты жұмбақ шешейік.

Жұмбақ:
Бірде төмен, бірде шығып жоғары,
Сөз сөйлесең қозғалыста болады. (тіл)
Енді алдарыңызда сандықша тұр.
Осы сандықты кілт ашады
Кілт ашпаса тіл ашады.
Енді бұл сандықтың кілтін әжеміз жоғалтып алған екен, сандықты ашу үшін тіл туралы таппақ, өлең, жұмбақ, жаңылтпаш айтуға болады. Кім айтады.
Ана - тілің арың бұл,
Ұятың боп тұр бетте
Өзге тілдің бәрін біл!
Өз тіліңді құрметте!
Жақсы енді сандығымыз ашылды.
Сандықтың ішінде не бар екен. Жақсы, бұл сандықта жұмбақ жасырулы жатыр екен. Қане шешіп көрейік.
Көлдің көркі, сәні екен,
Ұшқанда сазды әні екен.
Ақындар оны мақтаған,
Адамдар қорғап атпаған. (аққу)
Жұмбақтың шешуі аққу екен. Олай болса Аққу деген сөз қандай дыбыстан басталып тұр А дыбысынан басталып тұр. Жақсы балар бүгін біздер А дыбысымен әрпімен танысамыз. Қазақ тілінде 42 әріп бар. 40 дыбыс 2 белгі. А - а - а деп айтып көрейікші, қалай айтылады. Созылып еркін.
- Мынау ненің суреті? Алма.
- Алма деген сөз қандай дыбыстан басталып тұр?
- А дыбысынан басталады. А дыбысы басында және соңында келіп тұр.
- Алмұрт, ананас, ата, ат барлығы да а дыбысынан басталып тұр.
- А дыбысы дауысты ма, дауыссыз ба?
- Неліктен дауысты дыбыс?
- Созылып, еркін айтылады, кедергіге ұшырамайды. Үстелді, стаканды түрту. Дыбыстар ұқсай ма? Сол сиқты дыбыстар, әріптерде әр түрлі болады.
- А дыбысының баспа түрін көрсетіп, үйретейін.
- А дыбысын ауада жазып көрсету.
- Ережені еске түсірейін, әріп дегеніміз не?
- Мынау А әрпінің таңбасы, бас әріпі 3элементтен тұрады, 3 таяқшадан тұрады.
- Ал мынау кіші әріпі а 2 элементтен тұрады.
Кім тапқыр? дидактикалық ойын ойнату.
Шарты: а дыбысынан келетін сөздерге мысал келтіру.
А дыбысы кездесетін сөздерді алақанмен шапалақ ұру арқылы буынға бөлгізу. Алаша, алақан, ата, алма т. б.
Сергіту сәті. Аю деген сөз қандай дыбыстан басталып тұр. А дыбысынан олай болса шаршаған шығармыз. Аю туралы сергіту сәтін өткізейік.
Орманда аю, қонжық ұялардан бал іздеді,
Мойындарын оңға бұрды, солға бұрды,
Орман ішін аралады, ағаштарды шайқап көрді,
Оңға бір, солға бір ағаштарды байқап көрді.
Аяқтарын көтеріп ап, қуанғаннан билей берді,
Оңға бір, солға бір қуанғаннан билей берді.
а) Сурет бойынша дыбыстық талдау жасату. Аю, ата, бала. А дыбысының сөздің басында ортасында, аяғында келетінін түсіндіру, А дыбысын есте үшін алма, ат, ананас т. б суреттерді көрсету.
ә) Суретті ребустың шешуі: Айгүл. Дыбыстық талдау жасату.
Б) Асқабақ,, алмұрт сөздеріне дыбыстық талдау жасатып а дыбысын айтқызу.
Тілдің қатысына қарай жаңылтпаш:
А - жуан дауысты дыбыс 1. Піскен алма топ - топ түсті
2. Топ - топ түсті, көптеп түсті.
- Балалар біз бүгін қандай дыбыспен таныстық?
- А дыбысы қандай дыбыс екен?
- Дауысты дыбыс.
- Қандай текшемен белгілейміз? қызыл
- Қалай айтылады? созылып, еркін, деміміз жеткенше.
- Сонымен әріп деген не? дыбыстарды таңбалау екен.
Балалар бүгінгі сабақ сендерге ұнады ма?
Олай болса бүгінгі сабаққа жақсы қатысқан балаларға жұлдызша таратылады.
Әрқашан сабақты жақсы оқиық.
Қане шаттық шеңберге шығайық
Қол ұстасып тұрайық,
Жарты шеңбер құрайық.
Көріскенше күн жақсы,
Сау - саламат болайық!