АҒЫЛШЫН ТІЛІ САБАҒЫНДА ҚОЛДАНАТЫН ЖАТТЫҒУЛАР МЕН ОЙЫНДАР ,ӘДІС- ТӘСІЛДЕР

БӨБЕК” ҰЛТТЫҚ ҒЫЛЫМИ - ПРАКТИКАЛЫҚ, БІЛІМ БЕРУ ЖӘНЕ САУЫҚТЫРУ ОРТАЛЫҒЫ “БӨБЕК” КОЛЛЕДЖІ

ҚБА-402 топ студенті Алым Гүлзат

АҒЫЛШЫН ТІЛІ САБАҒЫНДА ҚОЛДАНАТЫН ЖАТТЫҒУЛАР МЕН ОЙЫНДАР ,ӘДІС- ТӘСІЛДЕР

Қазақстан Республикасының жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартында «Шет тілін оқытудың негізгі мақсаты - оқушыларға шет тілінде негізгі деңгейде қарым-қатынас жасауға үйрету», - делінген. Себебі қазіргі нарықтық жағдайда оның ішінде ағылшын тілін, шет тілін меңгеру өзекті мәселеге айналды. Демек, жас ұрпаққа ағылшын тілін оқытудың әр түрлі әдістемелік тәсілдерін әртараптандыру және күрделендіру қажеттілігі туындайды.

Ағылшын тілі - көркемдігі мен бейнелілігі, тазалығы мен сөздік қоры жағынан әлемдегі ең дамыған тілдердің бірі. Ауызша сөйлесу адамдардың қарым-қатынасында маңызды рөл атқарады. Ағылшын тілінде сөйлесімді сөйлеуді оқыту әдістемесінің мазмұны студенттің тілдік қарым-қатынас саласында алған білім, білік және дағдыларының жиынтығына байланысты. Сөйлеу жаттығулары монолог және диалог түрінде жүзеге асырылады. Монологтар мен диалогтар түрінде сөйлесу дағдылары ақпараттық, реттеуші, этикалық және эмоционалды бақылау сияқты коммуникация функцияларымен анықталады.

Танымдық жаттығулар дыбыстар мен олардың ретін ажырата білу қабілетін дамытуға арналған. Есту қабілетін дамыту үшін мұғалім ауызша тыңдау техникасын қолдануы керек. Мұғалім бірнеше сөз айтады, жаңа дыбысты естігенде оқушылар қолдарын көтереді. Мұғалім оқушылардың дыбыстарды ажырата алатындығын біледі. Немесе мұғалім екі сөзді айтады және оқушылардан етістікті естігенде қолын көтеруді сұрайды, сонда қайсысы етістік екенін айта алады.

Негізгі орта білім беруге арналған шет тілі курсы жалпы орта білім беру деңгейінде оқытуға бағытталған, т.б. бұл шет тілін білудің жалпы еуропалық деңгейіне сәйкес келеді.

Ағылшын тілі сабағында ойын, сұрақ-жауап, өлең сөздерін толтыру, сурет бойынша мәтін құрастыру және карточкаларды қолдану арқылы сөйлесу дағдыларын дамытуға болады.

Мұғалімдердің жұмыс тәжірибесін бақылау, зерттеу, талдау және қорыту, сөйлеуді дамыту, оқушылардың ауызша жауаптары мен жазбаша жұмыстарын талдау зерттеу әдісі ретінде қолданылды.

Мультимедиялық, гипермәтіндік, желілік және коммуникациялық ақпараттық технологиялар ағылшын тілдерін тиімді оқытуға үлкен мүмкіндіктер ашты. Мультимедиялық технологиялар мәтіндік құжаттарды, графиканы, аудио және бейнені қолдануға мүмкіндік береді.

Ағылшын тілі сабағында тілдік дағдыларды, білім мен дағдыларды, сөйлеуге қызығушылық пен белсенділікті дамыту үшін келесі әдістер қолданылады:

Ауызша әдіс теорияны және фактілерді, үй тапсырмаларын және жаңа сабақтарды негізге ала отырып, ережелерді қайталай отырып, білімді қалыптастыру үшін қолданылады.

Көрнекі әдіс бақылау қабілетін дамыту, оқылатын тапсырмаға қызығушылығын арттыру және көрнекілік арқылы оқу материалының мазмұнын түсіндіру үшін қолданылады.

Практикалық тәсіл оқушылардің түсіндірілген материалды игеруін бақылау үшін практикалық дағдылар мен дағдыларды қалыптастыру және тақырыптың мазмұнына сәйкес практикалық жұмыстар жүргізу үшін қолданылады.

Ойын әдісі оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын оятады, белсенділіктерін арттырады, сонымен қатар оқушылардың сөйлеу дағдыларын дамытады.

Осы әдістерді қолдана отырып, оқушыларге әр түрлі тапсырмалар мен жаттығуларды, теориялық мәселелер мен принциптерді тиімді үйретеді.

Ауызша сөйлеуге үйрету арасындағы форма бойынша да, мазмұн жағынан да маңызды байланыстың болуы, ең алдымен диалог пен монологтың белгілі бір көлемі; екіншіден, оқушының пәнді меңгеруі; үшіншіден, кез-келген мәтіндік материалмен және сөйлеу тілімен байланысты болу. Оқытудың бірінші кезеңінде ішкі оқуға көңіл бөлу керек. Сонымен қатар, ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын дамыту үшін түрлі іс-шаралар ұйымдастыра аласыз. Ағылшын тілі пәні бойынша студент ережелер мен түсініктердің анықтамаларын жаттап қана қоймай, оларды саналы түрде практикада қолдана білуі керек. Теориялық білімді әр түрлі тапсырмалар мен жаттығулар арқылы нығайтуға болады. Мысалы, нақты мәтінмен жұмыс жасау үшін келесі жаттығуларды беруге болады:

Мəтінді қатесіз, дауыс ырғағын сақтай отырып оқу.

Мазмұнын түсіну.

Тірек-сызба сөздері арқылы баяндау.

Мазмұнын түсінуі бойынша сурет салып, суреттеу.

Келесі жаттығу түрі сөйлеуге үйрету. Диалогты сөйлеуде оқушылар сұрақ-жауап, өтініш айту, нұсқау беру жəне тағы басқа жұмыстары ретінде қарапайым іс-əрекеттерді жасай алуы тиіс. Балалар бөлік элементтерден жаңа, тұтас жағдай құрай алуы керек. Оқушылар жалпы арнаулы сұрақтарды қоя алуы, əр түрлі сұрақтарға жауап бере алуы, өтініш, бір нəрсемен келісетінін немесе келіспейтіндігін білдіре алуы керек. Оқушылардың сөйлеу қарқынын өсіру қажет жəне əр оқушы сөйлегенде екі репликадан айтуы тиіс. Қазіргі кезеңде пəн мұғалімдерінің кеңінен қолданып жүрген тілдік жаттығуларының біріне «Warming up» жаттығуы жатады.

«Warming up» жаттығуы. «Do you know?»

What`s near the Capitol? What`s near the Houses of Parliament? What would you like to see in Wash- ington D.C.? What would you like to see in London?

Тілдік практиканың мақсаты - сабақта бетбұрыс жасау. Мұғалімнің тілдік практика кезіндегі жылы дауысы, ойластырылған сұрақтары мен жоспарланған тапсырмалары мұғалім мен оқушы арасында жақсы қарым-қатынас орнатып, келесі сабақтың нәтижесін жақсарта алады. Түсініктемелер мен жаттығулар әдетте оқудан кейін беріледі. Әңгімелесу техникасын қорытындылайды. Әңгімелесу балаларға логикалық ойлауға, тіл қалыптастыруға және қорытынды жасауға көмектеседі. Оқушылардың ағылшын тілінде сөйлеу дағдыларын дамыту үшін дұрыс сөйлеу үлгісін көрсету қажет. Сөйлеу дағдыларын дамыту мақсатында оқушыларға сөздер мен сөз тіркестерін дұрыс айтуға, мәтіндер мен өлеңдерді айту кезінде дауыстың анықтығын бақылауға, сұрақтарға жауап беруге, дұрыс сөйлеуге, сұрақтар қоюға және әңгімелерді бастауға, жалғастыруға және аяқтауға үйретіледі. Сондай-ақ, мәтін мазмұнын анықтап, сөйлеу үлгілерін жасай білу, диалог арқылы диалог құру сияқты іс-әрекеттердің ауқымы кең. Осындай жұмыс аясында оқушының сөйлеуі күннен-күнге дамып, күшейе түседі. Оқушылардың сөйлесу дағдыларын дамыту үшін олар лексикалық материалды талқылауға қатысуы және мәтін бойынша өз ойын еркін жеткізе білуі керек. Сұрақтарға тез және нақты жауап беру және суреттен әңгіме құрастыру, әртүрлі жағдайларға байланысты сұрақтар қоя білу және схема бойынша сөйлемдер құрау басты рөл атқарады.

Оқу біліктілігін меңгеру үшін жұмысты орташадан жоғары деңгейде қиындатуға және көп жұмыс жасауға болады. Сондықтан ауызша сөйлеуді меңгеру кезінде мәтінмен жұмыс жасаудың да маңызы зор. Жазбаша сұрақтарға жауап беруге, жоспар құруға, сондай-ақ белгілі бір суретке тақырып қоюға, осы сурет бойынша сөйлем құрауға, өз ойларын, қызықты әрекеттерін айтуға, жаңа технологиялар мен тәсілдерді қолдана отырып ауызша сөйлеуге үйрету. дағдыларды дамыту әдістері қолданылады.

Көлемді мәтінді оқып қана қоймай, оның мазмұнын көзбен түсініп, мәтіннің мазмұнын түсіндім деп айта білу. Сондай-ақ, әңгіме құра білу және мәтінге қатысты сөздер мен мақал-мәтелдерді қолдана білу маңызды. Бұқаралық ақпарат құралдарын (газет, журнал, теледидар) және пікірталастарды белсенді оқып, түсіну кәсіби дамудың арқасында.

Сөйлеу дағдыларын дамыту үшін басты мақсат - оқылған үзінділерге сүйене отырып, басты кейіпкерлерді сипаттау, романның тақырыбы мен идеясын, очерктерін талқылау, пікірталастар мен дебаттар кезінде әдеби тілде өз ойын еркін жеткізе білу.

Төмендегі мəтінді мысал ретінде алуға болады

Соңғы кезде көп қолданылып келе жатқан жұмыс түрінің бірі - «Brainstroming» əдісі, яғни суреттеліп берілген белгілерді қолдану арқылы біртұтас əңгіме құрастыру, оны əңгімелеп айту болып табылады.

«Brainstorming» 2 əдісі. Бұл əдісті ағылшын тілі сабағында қолдануға болады:

Сабақта Интернеттен алынған əндермен қоса, əн туралы қызғылықты қысқаша деректер, əннің нотасын жəне фразаларды қолдануға болады. Əннің мəтінін қағазға шығарып оқушыларға таратып беру керек. Мысалы: «Twinkle, twinkle little star», «If you`re happy», «Spring is green» т.б.

«Spring is green» əнін толықтыру

Қазіргі уақытта ағылшын тілін үйрену (есту, тыңдау, оқу арқылы) білім беру фильмдерін көруге, әуендер тыңдауға және басқа көптеген мүмкіндіктерге мүмкіндік береді. Ағылшындік сарапшылар жазған көптеген баяндамалар мен бейнематериалдар бар. Үнтаспа арқылы тыңдау дағдыларын дамыту үшін арнайы видео жаттығулар мен аудио мәтіндер қажет. Осыған байланысты мәтінді тыңдау және оқу маңызды. Тыңдауға үйрету жеке тыңдаудан басталуы керек. Мұғалімнің сабақта сөйлеуі, мұғалімнің оқуы, бейнені көрсетуі оқушыға керемет үлгі болады. Сөйлеуді үйрену шет тілін үйренудің ең күрделі аспектілерінің бірі болғандықтан, басты мақсат - естіп отырған нәрсені түсінуге үйрету. Түсіну тестінің маңызды бөліктерін суретпен, ал екінші бөлімін жазбаша жауаппен жасауға болады. Сурет арқылы үйрету кезінде қажетті суретті таңдау - диалогқа, мәтінге, әңгімеге, содан кейін тыңдалған материал мен суреттің арасындағы айырмашылыққа байланысты болады.

Жұмыстың бұл түрі ағылшын тілінде тыңдау мен сөйлеуге үйретеді. Ағылшын тілін тыңдауға және түсінуге үйрену үшін тек саундтректер ғана емес, сонымен қатар бейнелер мен слайдтарды қолдануға болады. Ағылшын тілін құлақпен түсінуді үйреніп алғаннан кейін, оқушылар радио бағдарламаларын тыңдау немесе фильмдер мен деректі фильмдер көрсету арқылы білімдерін жетілдіре алады.

Тілді ойындар мен сыныптағы жұмыстар арқылы да дамытуға болады. Мысалы, сабақты есте сақтау үшін сабақ барысында жаңа сөздерді қайталау үшін ойынды қолдануға болады. Ойындар оқушыларге білімдерін кеңейтуге, білімдері мен дағдыларын қалыптастыруға және дамытуға, тілдік материалдар мен сөздік қорларын игеруге көмектеседі. Ойындар оқушылардың танымдық және интеллектуалды белсенділігін қалыптастырудың маңызды құралы ретінде бағдарламалық материалдың негізгі тақырыптары бойынша білімдерін тереңдетуге және шыңдауға арналған. Бұл ойындар балалардың сыныптағы жұмыс тәсілдерін өзгертеді, пәнге деген қызығушылықтарын оятады, қызығушылықтарын арттырып, оқушылардың зейіні мен ойлау қабілетін дамытады. Ойындар белгілі бір мақсатты көздейді және нақты мәселелерді шешеді. Ойынды мұғалім сабақтың әр кезеңінде тақырыпқа байланысты таңдайды және қолданады. Сыныпта келесі ойындарды ойнауға болады:

What’s in the bag? Around the world, Order Race, Question race, Bingo, Go fish т. б.

Ойын арқылы ауызша сөйлеу қабілетін дамыту

«What’s in the bag?» «Сумкада не бар?» ойыны

Мұғалім алдымен балаларға сөмкені алып келеді. Балаларға сұрақ қойылады: Балалар, дорбада не бар? Балалар дәптерлер, қаламдар мен кітаптар бар деп айта бастайды. Мұғалім сабақ соңында осы ойынды қолдана алады. Әсіресе жаңа сөздерді жаттап алған пайдалы. Мұғалім заттарды сөмкеге енгізеді. Қапшықта не бар? Мұғалім оқушылардан What’s this? сұрағы арқылы затты көрсету арқылы сұрайды. Мысалы: pen, copybook, pencil, ruller, rubber деп көрсетеді. Содан соң оқушыларға жеке-жеке қайталатады. Сөздерді ұмытпау керек. Оқушыларға сумка ішіндегі заттарды таратып беріп, оқушылардан осы заттарды былай сұрауға да болады. Мысалы: Who has a pencil? Who has a ruller? жауап бергенде оқушылар кімде екенін табу керек. Оқушылар тапса Janatbek has a pencil деп табу керек. Бұл ойын оқушының cабаққа деген қызығушылығын арттырып, сөздік қорын молайтады, сондай-ақ оқушылардың есте сақтау қабілеті арта түседі.

«Whose birthday is today?» ойыны.

Мұғалім оқушыларға «One of you has a birthday today. Guess who she is».

Оқушылар: What colour is her hear? What colour are her eyes?

What is her nose like? What is she wearing?

What is her hobby? - деген сұрақтарға жауап бере отырып, оқушылар кімнің туған күні екенін табу керек. Бұл жұмыс түрі де оқушыларды ағылшын тілінде сөйлеуге үйретеді.

Бұл ойындар оқушылардың білімін кеңейтуге, білім мен білік дағдыларын жан-жақты дамытуға және қалыптастыруға, тілдік материалдар мен сөздік қорларын игеруге ықпал етеді. Қазіргі заманғы мұғалімдер «Interview» Интервью ойынын қолдану ағылшын тілін жетік білу үшін өте тиімді деп санайды. Сұрақ-жауап жұмысында ойындарды қолдану өте қызықты.

Біз қазақ мектептеріндегі 5-6 сынып оқушыларының сөйлеу дағдыларын дамытудың тиімді әдістерін қолдана отырып, түрлі жаттығулар жасаудың маңызды екенін анықтадық. Тілді оқытуда «қарапайымнан күрделіге» қағидатын ұстану қажеттілігін түсіндік.

Адамдар: «Нені?», «Қалай?», «Қайтіп?» келесі сұрақтарға жауап беру. Енді оны білім беру мақсатында қолданса, бұл мұғалім үшін де, оқушы үшін де өзара тиімді тәсіл болады. Оқушының алғашқы және кейінгі оқытуда құрылымы мен мағынасы

338тг - Сатып алу

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру

Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

Материал жариялау Сертификатты жүктеу

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Тізімді көру