Ағылшын тілінде оқуға үйрету жолдары

АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕ ОҚУҒА ҮЙРЕТУ ЖОЛДАРЫ

Авторлары: Габдилахат Ақнур Дулатқызы,Бекбатырқызы Лаура

Аннотация: Бұл мақалада ағылшын тілінде оқуды үйренудің әртүрлі әдістері мен тәсілдері қарастырылады. Оқушыларға оқу дағдыларын тиімді меңгеруге, мәтінді түсінуді жақсартуға және сөздік қорын кеңейтуге көмектесетін әдістерге ерекше назар аударылады. Фонетикалық әдіс, тұтас сөз әдісі, электрондық ресурстарды пайдалану және интерактивті технологиялар сияқты дәстүрлі және заманауи тәсілдер талданады. Оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыруға және олардың тілдік құзыреттіліктерін дамытуға бағытталған оқытушылар мен ата-аналарға арналған практикалық әдістер ұсынылған.

Кілт сөздер: оқуды үйрену, Ағылшын тілі, фонетикалық әдіс, тұтас сөз әдісі, электрондық ресурстар, интерактивті технологиялар, тілдік құзыреттілік, оқыту әдістері, сөздік, мәтінді түсіну

Ағылшын тілінде оқуды үйрену-бұл тиімді нәтижеге жету үшін әртүрлі әдістер мен тәсілдерді қолдануды қажет ететін күрделі және көп қырлы процесс. Оқу дағдыларының маңыздылығын асыра бағалау қиын, өйткені олар Ақпаратты сәтті игеруге және коммуникативті дағдыларды дамытуға негіз болады. Бұл мақалада ағылшын тілінде оқуды үйрету үшін қолданылатын негізгі әдістер мен әдістерді, сондай-ақ олардың тиімділігі мен практикалық қолданылуын қарастырамыз.

Ағылшын тілінде оқуды үйренудің кең таралған әдістерінің бірі-фонетикалық әдіс. Бұл тәсіл ағылшын тіліндегі дыбыстар мен әріптік сәйкестіктерді зерттеуге негізделген. Оқушылар жеке дыбыстардың қалай айтылатынын және олардың сөздерге қалай біріктірілетінін зерттейді. Фонетикалық әдіс оқушыларға тілдің құрылымын жақсырақ түсінуге көмектеседі және декодтау дағдыларын дамытуға көмектеседі, бұл әсіресе оқытудың бастапқы кезеңінде маңызды. Бұл әдістің артықшылығы оның жүйелілігі мен дәйектілігі болып табылады, бұл студенттерге жаңа және жаңа дыбыстық комбинациялар мен сөздерді біртіндеп игеруге мүмкіндік береді. Тағы бір танымал әдіс-бүкіл сөз әдісі. Фонетикалық әдістен айырмашылығы, бұл тәсіл сөздерді жеке дыбыстар мен әріптерге ыдыратпай, тұтас зерттеуге бағытталған. Оқушылар сөздердің сыртқы түрі мен мағынасын есте сақтайды, бұл оларды оқу кезінде тез тануға мүмкіндік береді. Толық сөз әдісі әсіресе күнделікті өмірде және оқу материалдарында кездесетін жиі қолданылатын сөздер мен сөз тіркестерін зерттеуде тиімді. Бұл әдіс студенттерге сөздік қорын тез арттыруға және еркін оқуды жақсартуға көмектеседі. Ағылшын тілінде оқуды үйренуде заманауи технологиялар да маңызды рөл атқарады. Интерактивті оқу бағдарламалары, онлайн кітапханалар және мобильді қосымшалар сияқты электрондық ресурстарды пайдалану студенттерге тәжірибе мен өзін-өзі дайындауға қосымша мүмкіндіктер береді. Бұл ресурстар оқу процесін оқушылардың жеке қажеттіліктері мен дайындық деңгейіне бейімдеуге мүмкіндік береді, бұл оқуды икемді және тиімді етеді. Электрондық ресурстар сонымен қатар оқушыларға айтылым мен интонацияны жақсартуға және оқудың мәнмәтінін жақсы түсінуге көмектесетін аудио және бейне материалдарды қамтуы мүмкін. Электрондық кітаптар мен оқу ойындары сияқты интерактивті технологиялар оқушылардың оқуға деген қызығушылығын едәуір арттыра алады. Бұл технологиялар оқу процесін қызықты әрі ынталандырады, бұл әсіресе балалар мен жасөспірімдер үшін өте маңызды. [1,75] Интерактивті элементтер, мысалы, сөз бен суретті байланыстыру тапсырмалары, мәтінді түсіну тестілері және виртуалды экскурсиялар оқушылардың оқу процесіне белсенді қатысуына ықпал етеді және материалды жақсы меңгеруге көмектеседі. Ағылшын тілінде оқуды үйренудің тағы бір маңызды аспектісі-мәтінді түсіну дағдыларын дамыту. Ол үшін тақырыптар мен иллюстрациялар бойынша мәтіннің мазмұнын болжау, мәтінге сұрақтар қою, оқылғанды қайталау және мәтін құрылымын талдау сияқты әртүрлі әдістер мен әдістер қолданылады. Бұл әдістер оқушыларға оқудың мағынасын жақсырақ түсінуге және сыни ойлауды дамытуға көмектеседі. Оқушылар мәтінді тереңірек және мағыналы қабылдауға ықпал ететін негізгі идеялар мен негізгі ойларды бөліп көрсетуге, ақпаратты талдауға және қорытынды жасауға үйренеді. Оқуды сәтті оқытудың маңызды құрамдас бөлігі оқушылардың мотивациясы болып табылады. Мұғалімдер мен ата-аналар оқуға деген қызығушылықты дамытуға және оқу процесіне оң көзқарасты қалыптастыруға жағдай жасауы керек. Мұны студенттердің қызығушылықтары мен қажеттіліктерін көрсететін әртүрлі Оқу материалдары арқылы жасауға болады, мысалы, қызығушылық кітаптары, комикстер, журналдар және өзекті тақырыптардағы мақалалар. Сондай-ақ оқушыларды оқудағы жетістіктері мен жетістіктері үшін ынталандыру, олардың мотивациясы мен одан әрі дамуға деген ұмтылысын қолдау маңызды. [2,79] Ағылшын тілінде оқуды үйренудің әртүрлі әдістері мен тәсілдерін практикалық қолдану оқушылардың жасы мен дайындық деңгейі, олардың жеке ерекшеліктері мен қажеттіліктері сияқты көптеген факторларға байланысты. Мысалы, бастауыш сынып оқушылары үшін оқу процесін қызықты әрі қолжетімді ететін ойын және интерактивті әдістер ең тиімді болуы мүмкін. Үлкен студенттер мен ересектер үшін мәтінді талдау мен түсінуге, сыни ойлауды дамытуға және өз бетінше жұмыс істеуге баса назар аударатын әдістер қолайлы болуы мүмкін. Ағылшын тілінде оқуды үйренуде жақсы нәтижеге қол жеткізу үшін әртүрлі әдістердің элементтерін қамтитын және оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескеретін кешенді тәсілді қолдану маңызды. Мұғалімдер икемді және оқушылардың нақты жағдайлары мен қажеттіліктеріне байланысты әдістері мен әдістерін бейімдеуге дайын болуы керек. Бұл Кәсіби құзыреттіліктің жоғары деңгейін және тұрақты кәсіби дамуды талап етеді.

Ағылшын тілінде оқуды үйренуде жақсы нәтижеге қол жеткізу үшін оқушылар өздерін жайлы және сенімді сезінетін қолайлы оқу ортасын құру маңызды. Мұғалімдердің, ата-аналардың және құрдастардың қолдауы оқуға деген оң көзқарасты қалыптастыруда және оқуға деген қызығушылықты арттыруда маңызды рөл атқарады. Тұрақты тәжірибе және табысқа жетуді ынталандыру студенттерге өз қабілеттеріне деген сенімділікті және одан әрі жетілдіруге деген ұмтылысты дамытуға көмектеседі. Оқушыларды ынталандырудың тиімді әдістерінің бірі-олардың қызығушылықтары мен дайындық деңгейіне сәйкес келетін әртүрлі мәтіндер мен материалдарды пайдалану. Мысалы, бастауыш сынып оқушылары үшін мәтінді оқу және түсіну дағдыларын қызықты түрде дамытуға көмектесетін қарапайым әңгімелер, ертегілер мен комикстер пайдалы болуы мүмкін. Үлкен студенттер мен ересектер үшін аналитикалық Дағдылар мен сыни ойлауды дамытуға ықпал ететін публицистикалық мақалалар, классикалық және заманауи әдебиеттер сияқты күрделі мәтіндерді қолдануға болады. Сондай-ақ оқушыларды өз бетінше оқуға ынталандыру және тұрақты оқу әдетін дамыту маңызды. Ол үшін әр түрлі іс-шаралар мен бастамаларды ұйымдастыруға болады, мысалы, оқу клубтары, жақсы оқуға арналған конкурстар, кітап талқылаулары және әдеби кештер. Бұл іс-шаралар оқушылар пікір алмасуға, тәжірибелерімен бөлісуге және пікірлес адамдардан қолдау алуға болатын оқу әуесқойлары қауымдастығын құруға көмектеседі. [3,98] Сонымен қатар, заманауи технологиялар мен интернет-ресурстарды пайдалану оқу дағдыларын жақсартуға қосымша мүмкіндіктер береді. Онлайн оқу платформалары мен қолданбалары, аудиокітаптар және электрондық кітапханалар студенттерге мәтіндерді өздеріне ыңғайлы уақытта және кез келген жерде таңдауға және оқуға мүмкіндік береді. Бұл тәуелсіздік пен өз оқуы үшін жауапкершілікті дамытуға ықпал етеді. Оқуды басқа оқу әрекеттерімен біріктіру де маңызды аспект болып табылады. Мысалы, мәтіндерді оқуды эссе жазумен, топта оқуды талқылаумен, рөлдік ойындармен және жобалық жұмыстармен біріктіруге болады. Бұл студенттерге алған білімдері мен дағдыларын іс жүзінде қолдануға, шығармашылық ойлау мен қарым-қатынас дағдыларын дамытуға көмектеседі. Мұғалімдер сонымен қатар әр оқушыға олардың күшті және әлсіз жақтарын, қызығушылықтары мен қажеттіліктерін ескере отырып, жеке көзқарасқа назар аударуы керек. Сараланған оқыту әр оқушының дайындық деңгейі мен қабілеттеріне сәйкес келетін тиімдірек және жекелендірілген оқу бағдарламаларын жасауға мүмкіндік береді. Оқушылардың үлгерімін үнемі бақылау және бағалау оқу процесін реттеуге және нәтижелер мен жетістіктерге негізделген оқыту әдістері мен әдістерін бейімдеуге көмектеседі. [4,146]

Бір мысал – бастауыш сыныптарда фонетикалық әдісті қолдану. Мұғалім негізгі дыбыстар мен әріптік комбинацияларды енгізуден бастай алады. Мысалы, [æ] дыбысы үшін студенттер "cat", "hat", "bat"сияқты сөздерді үйрене алады. Суреттер мен мультимедиялық материалдарды пайдалану оқушыларға дыбыстарды визуалды бейнелермен байланыстыруға көмектеседі, бұл есте сақтауды жеңілдетеді. Әрі қарай, "think" және "that" сөздеріндегі "th", "ship" және "shop" сөздеріндегі "sh"сияқты күрделі дыбыстық тіркесімдер енгізіледі. Бірте-бірте оқушылар дыбыстарды тануды және айтуды үйренеді, бұл мәтінді оқу және түсіну дағдыларын жақсартуға көмектеседі. Толық сөз әдісін бастауыш сыныптарда да сәтті қолдануға болады. Мұғалім "the", "and", "is", "in" сияқты жиі қолданылатын сөздердің тізімін таңдап, оларды күнделікті жаттығуларға қоса алады. Мысалы, оқушылар мына сөздерді қамтитын қысқа сөйлемдерді оқи алады: "мысық-Матта", "ол көлікте". Бірте-бірте оқушылар бұл сөздерді толығымен есте сақтай бастайды, бұл мәтінді еркін оқу мен түсінуді арттыруға көмектеседі. Электрондық ресурстар мен интерактивті технологияларды пайдалану оқушылардың оқуға деген қызығушылығын айтарлықтай арттыруы мүмкін. Мысал ретінде оқушылардың дайындық деңгейіне сәйкес келетін әртүрлі оқу мәтіндерін ұсынатын "Raz-Kids" сияқты онлайн платформаны пайдалануға болады. Оқушылар планшеттерде немесе компьютерлерде мәтіндерді оқи алады, мәтінді түсіну тапсырмаларын орындай алады және жедел кері байланыс ала алады. Бұл оқу процесін қызықты әрі ынталандырады. Оқу ойындары және электронды кітаптар сияқты интерактивті технологиялар оқушылардың ынтасын айтарлықтай арттыра алады. Мысал ретінде балаларға геймплей арқылы дыбыстарды, сөздерді және сөйлемдерді үйренуге көмектесетін "teach Your monster to Read" ойынын келтіруге болады. Оқушылар әртүрлі тапсырмаларды орындайды, басқатырғыштарды шешеді және деңгейлерден өтеді, бұл оқу процесін қызықты және қызықты етеді. "Oxford Owl" сияқты электронды кітаптар мәтінді дауыстау, кілт сөздерді бөлектеу және түсіну тапсырмалары сияқты интерактивті элементтерді ұсынады, бұл оқушылардың оқу процесіне белсенді қатысуына ықпал етеді. Тағы бір маңызды аспект-практикалық жаттығулар арқылы мәтінді түсіну дағдыларын дамыту. Мысалы, мұғалім оқушыларға тақырыптар мен иллюстрациялар арқылы мәтіннің мазмұнын болжауды, содан кейін мәтінді оқу арқылы олардың болжамдарын тексеруді ұсынуы мүмкін. Бұл ақпаратты болжау және талдау дағдыларын дамытуға көмектеседі. Тағы бір мысал мәтінге сұрақтар қою және оларды топтарда талқылау болуы мүмкін. Бұл сыни тұрғыдан ойлау мен командалық дағдыларды дамытуға ықпал етеді. [5,124]

Қорытындылай келе, ағылшын тілінде оқуды үйрену-бұл әртүрлі әдістер мен тәсілдерді қолдануды қажет ететін көп қырлы процесс. Тұтас сөздердің фонетикалық әдісі мен әдісі, электронды ресурстар мен интерактивті технологияларды қолдану, мәтінді түсіну дағдыларын дамыту және оқушыларды ынталандыру оқу процесін тиімдірек және қызықты етуге көмектесетін маңызды элементтер болып табылады. Оқуды үйренудегі жетістік көбінесе мұғалімдер мен ата-аналардың оқушылардың жеке ерекшеліктері мен қажеттіліктерін ескере отырып, бұл процеске қаншалықты сауатты және жан-жақты қарайтындығына байланысты.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Alexandrov, S. V. Methodology of Teaching Reading in English: Theory and Practice. – Moscow: Moscow State University Press, 2018. – 250 p.

2. Glukhova, T. A. Modern Technologies in Foreign Language Teaching. – St. Petersburg: St. Petersburg State University Press, 2020. – 200 p.

3. Ivanova, E. P. Using Interactive Technologies in Teaching Reading in English. – Kazan: Kazan Federal University Press, 2019. – 180 p.

4. Karpenko, A. N. The Phonetic Method in Teaching Reading: Theory and Practice. – Minsk: Belarusian State University Press, 2017. – 220 p.

5. Petrov, V. S. Electronic Resources and Their Role in Foreign Language Teaching. – Novosibirsk: Novosibirsk State University Press, 2021. – 230 p.