Ағылшын тілінің ауызша оқу дағдыларын дамыту үшін электрондық материалдарын пайдалану

Есет Айсара Ерденқызы

aisara.eset2003@gmail.com

4 курс студенті, 6В01701 Шет тілі:екі шет тілі(ағылшын, неміс/қытай) білім беру бағдарламасы, Ш.Уалиханов атындағы Көкшетау университеті, Көкшетау, Қазақстан. Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Шетел филология кафедрасы,Филология ғылымының кандидаты, профессор Жуманбекова Н.З

nurkesh2018@gmail.com

Білім заман талабына сай жолдармен алынуы керек. Ақпараттық технологиялар дәуірінде мемлекет өз азаматтарының ақпаратпен сауатты жұмыс істеуге, өз бетінше, белсенді әрекет етуге, шешім қабылдауға, өзгеретін өмір сүру жағдайларына икемді бейімделуіне мүдделі.

Қазіргі уақытта дербес компьютерді, мультимедиялық технологияны және ғаламдық ақпараттық компьютерлік желіні енгізу білім беру жүйесіне әсер етіп, шет тілдерін оқытудың мазмұны мен әдістерінде елеулі өзгерістер енгізу үстінде. Қазіргі мұғалімнің алдында жаңа педагогикалық құралды табу мәселесі тұр. Қазіргі жағдайда оқушылардың ақпараттық технологияларға, электрондық материалдарға деген үлкен және елеулі қызығушылығын ескере отырып, бұл мүмкіндікті ағылшын тілі сабақтарында мотивацияны дамытудың қуатты құралы ретінде пайдалануға болады. [1, б. 57-60].

Е. Н. Соловованың пікірінше, оқу мәтіннен қажетті ақпаратты алу үшін оқыған кезде сөйлеу әрекетінің тәуелсіз түрі ретінде әрекет ететіні анық. Сонымен қатар, жағдайға байланысты ақпаратты алудың толықтығы мен дәлдігі әр түрлі болуы мүмкін екенін түсіндіру қажет. Осылайша, оқуды сөйлеудің тәуелсіз түрі ретінде оқытудың міндеттері келесідей: оқушыларға белгілі бір оқу технологияларын қолдана отырып, белгілі бір сөйлеу мәселесін шешу үшін қажет көлемде мәтіннен ақпарат алуға үйрету.

Оқу сөйлеу дағдылары мен тілдік дағдыларды қалыптастыру және бақылау құралы ретінде де әрекет ете алады, өйткені:

- Оқуды қолдану оқушыларға тілдік және сөйлеу материалын меңгеру процесін оңтайландыруға мүмкіндік береді;

-Лексика мен грамматиканы, тыңдауды, жазуды және ауызша сөйлеуді бақылауға арналған коммуникативті-бағдарланған тапсырмалар оқу қабілетін болжайды және жазбаша мәтіндер мен нұсқаулар негізінде құрылады;

– Барлық тілдік және сөйлеу дағдылары мен дағдыларын қалыптастыру және пысықтау жаттығулары жаттығулар мен тапсырмаларға мәтін мен жазбаша көзқарастарға сүйене отырып құрылады [2, 238-б].

Соңғы уақытта ағылшын тілі сабағында ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану қажеттілікке айналды. Олар оқуды қызықты, тиімді және табысты етуге көмектеседі. Электрондық оқу материалдары ағылшын тілін үйренуге көмектеседі, оларды пайдалану осы пән бойынша оқушыларға түпнұсқа мәтіндерді, аудио жазбаларды, әртүрлі тесттерді және басқа да ойын және интерактивті тапсырмаларды пайдаланудың бірегей мүмкіндігін тудырады, осылайша табиғи тілдік ортаны жасайды [3.97-98].

Электрондық оқу материалдары – компьютерлік тасымалдағышта және/немесе Интернетте орналасқан бағдарламалық, ақпараттық, техникалық, нормативтік және әдістемелік материалдардың, толық мәтінді электрондық басылымдардың, оның ішінде аудио және бейнематериалдардың, иллюстрациялық материалдардың және электрондық кітапханалардың каталогтарының жиынтығы.

Электрондық оқу материалдары шебер пайдаланылған жағдайда, түсініктілігі мен интерактивтілігі арқасында оқушылардың ағылшын тілін үйренуге деген қызығушылығын арттыруға ғана емес, сонымен қатар:

• оқу-тәрбие процесін саралауға және даралауға мүмкіндік беру;

• оқушылардың аймақтық және лингвистикалық білімдерін байытуға мүмкіндік береді;

• оқушылардың өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын дамытуға мүмкіндік беру;

• сабақтарды жоғары эстетикалық және эмоционалды деңгейде өткізуге көмектесу (музыка, анимация);

• мұғалімнің уақыты мен күшін ұтымды және үнемді пайдалануға көмектесу [4.182].

И.Л.Бим оқуды үйретуге арналған төрт негізгі жаттығулар түрінің авторы болып табылады, оларды электронды оқу материалдарын пайдалана отырып қолдануға болады [5.23-25]:

1. бағдарлау жаттығулары

2. бірінші деңгейдегі орындаушылық жаттығулар

3. екінші деңгейлі орындаушылық жаттығулар

4. бақылау жаттығулары.

Жаттығулардың 1 түрі:

Осы жаттығу әрекетін жүзеге асыруға бағытталған жаттығулар оқушылардың дауыстап оқу техникасының жеке аспектілеріне назар аударуына және жеке оқу механизмдерін дамытуға бағытталған: сөз деңгейінде, сонымен қатар сөз тіркестері деңгейінде, сөйлем деңгейінде. Бұған дыбыссыз оқуға бағытталған жаттығулар да кіреді.

Жаттығулардың 2 түрі:

Мұндай жаттығулар мәтінге бірнеше рет оралуды және оқушылардың назарын мәтіннің мазмұндық жағына және қиындықтарды жеңу жолдарына аударуды талап ететін үйлесімді мәтін бойынша орындалады. Олар байланысты мәтін бойынша жүзеге асырылады, мәтінге қайталап оралуды және мектеп оқушыларының назарын мәтіндердің мазмұндық жағына да, кедергілерді жою тәсілдеріне де аударады, басқаша айтқанда, түсінуге жету үшін қалай оқу керек. Болжау немесе сөздікті пайдалану. Мұндай жаттығулар әртүрлі тіректерді қамтуы мүмкін: визуалды (шрифт, сызбалар), ауызша (сілтемелер және аударма немесе синонимдер).

Жаттығулардың 3 түрі:

Мұндай жаттығулар бақылау үшін қызмет етеді. Олар оқу қабілетінің жетілуін анықтау үшін арнайы қолданылады. Бұл бірінші және екінші түрлерге ұқсас жаттығулар, бірақ арнайы бақылауға және сонымен қатар тесттерге бағытталған: сөз таңдау, жетіспейтін әріптер мен сөздерді енгізу, аудармадағы суретті салыстыру және т.б. Жаттығудың бұл түрі мәтін бойынша тапсырмалар бағдарламасына енгізілуі мүмкін, сонымен қатар, мысалы, оқығанның мазмұнын қайталау кезінде дербес мақсат ретінде де әрекет ете алады [6.43].

Әдебиеттер тізімі:

1. Петрова, Л.П. Использование компьютеров на уроках иностранного языка – потребность времени / Л.П. Петрова // Иностранные языки в школе. – 2005. – №5. – С. 57 – 60.

2. Соловова, Е.Н. Методика обучения иностранным языкам: базовый курс: пособие для студентов педагогических вузов и учителей / Е.Н. Соловова. З-е изд. – М.: АСТ: Астрель: Полиграфиздат, 2010. – 238 б.

3.Иманқұлова С. «Жаңаша  оқыту әдістемесі», Әл-Фараби  атындағы Қазақ Ұлттық университетінің  хабаршысы, Филология сериясы, 97-98 беттер, №1, 2016 ж..

4.Евстигнеев, М. Н. Методика обучения иностранному языку с использованием новых информационно-коммуникационных Интернет- технологий [Текст]: учебно-методическое пособие для учителей, аспирантов и студентов. — М.: Издательство Глосса-Пресс, 2019. - 182 с.

5. Бим, И.Л. К проблеме профильного обучения иностранного языка на старшей ступени полной средней школы [Текст] // Иностранные языки в школе №6, 2016. – 23-25 с.

6.М. С. Сақтағанова,  Н. Қ. Алиева, Н. Қ. Айтбаева  «Ағылшын тілін оқытудың әдістері»,  Білім, 43-бет, №3, 2018 ж..