Материалдар / «Алаш қозғалысына 100 жыл (1917-2017)» дөңгелек үстел
МИНИСТРЛІКПЕН КЕЛІСІЛГЕН КУРСҚА ҚАТЫСЫП, АТТЕСТАЦИЯҒА ЖАРАМДЫ СЕРТИФИКАТ АЛЫҢЫЗ!
Сертификат Аттестацияға 100% жарамды
ТОЛЫҚ АҚПАРАТ АЛУ

«Алаш қозғалысына 100 жыл (1917-2017)» дөңгелек үстел

Материал туралы қысқаша түсінік
Оқушыларға «Алаш» партиясының құрылуы,«Алаш» партиясының мақсаты және қызметімен таныстыра отырып, адамгершілік, рухани тәрбиеге тәрбиелеу. Қазақ автономиясының құрылуын насихатау.
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ
29 Желтоқсан 2017
1216
3 рет жүктелген
770 ₸
Бүгін алсаңыз
+39 бонус
беріледі
Бұл не?
Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
logo

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Пәні: Қазақстан тарихы(сабақтан тыс іс-шара)

Тарих пәні мұғалімі: Маглумова Р.Н.

 

Сабақтың тақырыбы: «Алаш қозғалысына 100 жыл (1917-2017)» дөңгелек үстел

Мақсаты: Оқушыларға «Алаш» партиясының құрылуы,«Алаш» партиясының мақсаты және қызметімен таныстыра отырып, адамгершілік, рухани тәрбиеге тәрбиелеу. Қазақ автономиясының құрылуын насихатау. Алаш партиясы туралы пікір алмасу.

Түрі: Дөңгелек үстел. Пікірталас

Көрнекілігі:Интерактивті тақта, Алаш партиясы туралы видеоролик, суреттері мен деректері.

Дөңгелек үстелге қатысушы : 9 «А» сынып оқушылары. 
Дөңгелек үстелдің барысы:

І. Кіріспе сөз:

III. Слайд

ІV. Баяндама

V. Сұрақтар бойынша пікір талас.
VІ. Түйін сөз.

І. Кіріспе сөз:
Сәлеметсіздер ме, құрметті ұстаздар мен оқушылар!

2017 жылы Алаш 100 жыл толуына байланысты  бұл мереке ретінде аталып өтілуде. Біз де өз  тарапымыздан үлес қосудамыз. Біздің дөңгелек үстелдің мақсаты Алаш партиясы туралы пікір алмасу.

«Алаш» -қазақ халқының балама атауы,қазақ сөзінің орнына қолданылатын көне ұғым.

XX ғасырдың басында елеулі құбылыстың бірі – Алаш қозғалысы еді. Қазақ халқы ұлт азаттық қозғалысының елдік мүддені қорғау жолында ұлттық саяси партия құрып, Алаш арыстарының алдына қойған маңызды міндеттерінің бірі – түрлі тарихи оқиғалардың салдарынан сырт елдерде қалған қазақтардың мәселесі болатын. Сондай-ақ, босқыншылықта жүрген қазақ халқының басын біріктіру, бір шаңыраққа жинау мақсатында жеке автономиялы ел болу еді. 1917 жылы 5-13 желтоқсанда Орынбор қаласында II бүкіл қазақ-қырғыз съезі өтеді. Басқосуда съез делегаттары автономия құру керектігі жөнінде қаулы қабылдайды. Қаулыдағы мәселелердің бірінде «қазақ-қырғыз автономиясы – «Алаш» деп аталсын» деген жолдар кездеседі.

Алаш” туының астында
Куә болсын Арымыз!
Көркейтуге Алашты
Құрбандық біздің жанымыз!
Жасасын, Алаш, жасасын! – деп С.Торайғыров өткен ғасырдың басында “Алаш” қозғалысы жайлы жырлаған болатын. Қазақ тарихының ақтаңд
ақ беттерін қарап отырсақ, ұлт, тағдырын, халық қамын жете ойлаған Алаш арыстары қызыл империяға қарсы қаймықпай күресіп, тәуелсіздік үшін жандарын құрбан еткен.
Алаш партиясы қазіргі замандағы тәуелсіз еліміздің мемлекет болып қалыптасуында зор маңызы бар. Ұйықтап жатқан елімізді оятуға және де тәуелсіздігімізді алудағы бастауы болып табылады. Патша өкіметінің отарлық езгісінен құтқарудағы алға қойылған саясат, еліміздің ең алғашқы құрылған ұлттық-демократиялық, саяси партиясы болып табылады.

«Алаш» партиясы қашан, қалай құрылды?

«Алаш» автономиясын құруға кімдер ат салысты?

«Алаш» партиясының мақсаты және қызметі

«Алаш» партиясының бағдарламасы қандай?

«Алаш» партиясы бағдарламасының жобасы қай газетте жарияланды?

Газет қай жылдары жұмыс атқарды, ол жайлы не білесіңдер?



Жүргізуші

Көзіме бүгін жас келіп тұр,халайық,

Әрбір істі зердеге алып қарайық

Тәуелсіздік жолына жан пида еткен,

Ерлерімізді есімізге алайық.

Жүрмейікші босқа түнеріп,

Еске алайық, есімдерін білейік.

Тәуелсіздік бізге оңай келген жоқ,

Алмайықшы бекер қолдан жіберіп
Қазіргі қазақ жастары Алаш зиялыларын білесіңдер ме?

Әлихан Бөкейханов

Міржақып Дулатов

Ахмет Байтұрсынов

Мұхамеджан Тынышббаев

Уалихан Танашев

Мағжан Жұмабаев

Сұлтанмахмұт Торайғыров

Мұстафа Шоқай

Алаш зиялыларын тарихтағы орны қандай? 

Алаш зиялылары қай жылы ақталды?  


Қорытынды:

«Алаш» қозғалысы туралы бейне көрністі назарларыңызға ұсынамыз

«Алаш» партиясының ұлттық ұстанымы бес түрлі тұжырымы  кімнің кітабында жазылған? Тұрсын Жұртбайдың «Ұраным-Алаш» атты кітабында.

Кеше…
Кеңестік бодандық
Менің күп-күрең қаныма суарып,
Қып-қызыл ту  ілген
Кермек жасымды
Кекете сімірген.
Мен содан…
Алаш боп үзіліп
Азат боп қайтадан тірілгем,
Тірілгем…
Жусанның бұрқырап бүрінен..

Сұлтанмахмұт Торайғыров «Алаш ұраны»


Жүргізуші: Бүгінгі «Дөңгелек үстеліміз» аяқталды. Келіп қатысқандарыңызға рахмет.









АЛАШ ҰРАНЫ
Алаш туы астында,
Біз алаштың баласы.
Күніміз туып көгерді,
Сарыарқаның даласы.
Құрт аурудай жайлаған,
Құртпаққа бізді ойлаған,
Қанымызға тоймаған,
Қолымызды байлаған,
Ерімізді айдаған,
Елімізді лайлаған.
Жерімізді шимайлаған,
Өшті залым қарасы.
Жасасын, алаш, жасасын!
Алаш туы астында,
Қолдайтын алаш бабамыз.
"Туысқандық", "теңдік" деп,
Туын қолға ап шабамыз.
Берілгенде тілектер,
Жарылмай ма жүректер?!
Заң жасайтын орынға,
Жұртпен бірге барамыз!
Қатардан орын аламыз!
Жасасын, алаш, жасасын!
Алаш туы астында,
Куә болсын арымыз.
Көркейтуге алашты,
Құрбандық біздің жанымыз!
Былай тұрсын малымыз,
Алаш деген ел үшін
Сарыарқаның жері үшін,
Бостандық берген ер үшін,
Төгілсін біздің қанымыз!
Аялмасын жанымыз!
Жасасын, алаш, жасасын!
Алаш туы астында,
Өлсек бірге өлдік біз.
Не жақсылық, не қайғы,
Көрсек бірге көрдік біз!
Ішкі жанжал таласты,
Күншілдікпен қарасты,
Мына жерге көмдік біз!
Жасасын, алаш, жасасын!
Алаш туы астында,
Күн сөнгенше сөнбейміз.
Енді ешкімнің алашты,
Қорлығына бермейміз!
Адамдықтың жолына,
Бастаған ерлер соңыңда,
Басқаға көңіл бөлмейміз,
Қандай шайтан келсе де,
Алдауына көнбейміз.
Өлер жерден кеттік біз,
Бұл заманға жеттік біз!
Жасайды алаш, өлмейміз!
Жасасын, алаш, жасасын!
 

1917 жыл
























Әлихан Бөкейхан (Бөкейханов). Булла ательесі, Санкт-Петербург, 1906 жыл, шілде айы.

Тілші, этнограф, саяси және қоғамдық қайраткер. 1905 жылдан бастап кадеттер партиясының мүшесі, алайда оның кадеттермен Бөкейхан қазақ халқына автономияны беру мәселесінде олардың арасынан қолдау таппағаны үшін жолы айырылысып кеткен болатын. Бөкейхан Алаш партиясының көшбасшыларының бірі болды, 1917 жылы Қазақстан бойынша уақытша үкіметтің комиссары атанды. Сол жылдың желтоқсан айында оның бағдары бойынша екінші бүткіл қазақтық құрылтайда (құрылтайшы) Алаш автономисы жар салынды, автономия екі жыл өмір сүрді. Үкіметтің жоғарғы органы Уақытша Ұлттық Кеңес "Алаш Орда" атағын алып, оның төрағасы Әлихан Бөкейхан болған болатын. 1919 жылы Алаш Орда большевиктерге қарсы көтеріліп, аяғы сәттілікпен ұласпады. Мұның барлығы Алаш орданың ыдырауына алып келді, ал оның басқарушысына кешірімге уәде берілді. Іс жүзінде Кеңес Үкіметі ештеңені ұмытпады және 30-жылдары автономия үшін күрескендердің барлығы дерлік репрессияға ұшырады.

Ә. Бөкейхановты тінту және қамауға алу оресті  Мәскеу, 1937 жыл, 26 шілде.


1920—1930-жылдары ол ІІҰК органдарымен үш рет қамауға алынған болатын. 1937 жылы, 27 қыркүйек күні ол "ланкестік ұйымға" қатысы бар себебімен сотталып, сол күні ату жазасына кесілді

Ахмет Байтұрсынов.

Ақын, білімгер, түркітанушы, аудармашы, ұстаз, көсемсөзші, қоғамдық қайраткер, тіл маманы. Қазақстардың жерін экспроприациялауды және жаппай келімсектердің келуін тоқтату, ұлттық земствоны жасауды талап еткен "Қарқаралық петицияның" авторларының бірі. 1913 жылы Байтұрсынов I шақырудың Ұлттық Думаның бұрынғы депутаты Әлихан Бөкейханов пен жазушы Міржақып Дулатовпен бірге Оренбургте "Қазақ" газетін шығарған болатын. 1917 жылы Алаш қазақ партисын шығаруға қатысып, Алаш Орданың үкімет басшылары мен ұйымдастырушыларының бірі болған.

Оның жасаған және есімімен атанған графикалық жүйе сауатсыздықты тез жоюға әсерін тигізді. "Жаңа Емле" атты жаңа әліпби Қытай, Ауғанстан және Иранда тұрып жатқан қазақтармен әлі күнге дейін қолданылуда.

1929 жылдың маусым айында Қызылордаға шығармашылық сапарында Ахмет Байтұрсынов қамауға алынған болатын. Оны 1926 жылы Бакуде түркітанушылардың құрылтай кезінде, Ресейден Қазақстанды бөлу жайлы Мұстафай Шоқаевпен байланыспақшы болған кезі болатын. 1931 жылы білімгерді Архангель облысына үш жылға жіберген болатын. 1937 жылы оны репрессияның жаңа толқынында тұтқындады. 1938 жылы 8 желтоқсан күні Ахмет Байтұрсынов халық жауы ретінде ату жазасына кесілді.


Міржақып Дулатов, қазақтың ақыны, жазушы, Алаш Орданың көшбасшыларының бірі. 

Ол қазақ реформасының және ұлттық-босату қозғалысының көшбасшыларының бірі болған. Оренбургтегі Бірінші Бүткіл Қырғыздық құрылтайдың ұйымдастырушыларының бірі. 1928 жылдың 29 желтоқсан жұлдызында ұлтшылдыққа айыптау себебімен қамауға алынған болатын. Дулатовты ату жазасына кесті, бірақ сосын жазаны қайта қарап, 10 жылға лагерьге жіберу шешілген болатын. Онда дін қызметшісі Павел Флоренский Міржақып Дулатовтың ауруханаға фельдшер болып жұмысқа орналасуына қол ұшын берді. 1935 жылдық 5 қазан айында Соловецкий лагерінің Орталық лазаретінде о дүниеге аттанды, оның мәйіті ілу-қағусыз зиратта жерленген.

Жаханша Досмұхамедов 1938 жылы 3 тамыз айында репрессияға ұшырады, оның алдында бес жылдық сілтемені өтеген болатын. Мәйіті Бутово зиратында жерленген

Мемлекеттік және саяси қайраткер. Санкт-Петербург университетінің заңгер факультетінің түлегі. 1913 жылы Әлихан Бөкейхановтың ұсынысы бойынша Ресейдің IV Мемлекеттік Думасының мұсылмандық фракциясының хатшысы болып қызмет атқарған.

1917 жылдың қараша айында Қоқандыда өткен IV төтенше Бүткілмұсылмандық құрылтайда Түркістан автономисын жарыққа шығару жарияланған болатын. Түркістан Уақытша Кеңесі басқармасын Мұхамеджан Тынышпаев басқарған, ал кейін Мұстафа Шоқай Түркістан автономисына басшылық еткен. Ал желтоқсан айында Алаш (Қазақ) автономисын жариялау кезінде ол үкіметтің мүшелер қатарына кірді. 1918 жылдың қаңтар айында Кеңестердің өкіметін мойындаудан бас тартып, Еуропаға кеткен болатын. Екінші Дүниежүзілік Соғыс кезінде Гитлер Түркістан легионын жасап, Мұстафайға оны басқаруды ұсынды. Бастапқыда әскери тұтқындарға көмегі жайлы ойлады, бірақ кейін мұның қаншалықты зардап алып келетінін ойлап, бас тартты. Кейінірек ол СІМ Үшінші рейх группенфюрері СС Иоахим фон Риббентропқа былай деп жазған болатын:"...Гете, Фейербах, Бах, Бетховен, Шопенгауэр секілді азаматтарды тәрбиелеген ұлттың өкілдері әскери тұтқындармен қатынасын көре, мен Түркістан легионын басқару ұсынысын қабылдай алмаймын және ары қарай қызметтен бас тартамын. Менің шешімімнің барлық салдарын ескеріп отырмын".
Мұстафа Шоқай 1941 жылы, 27 желтоқсанда көз жұмды, ресми мәлімет бойынша қанның жұқпалы ауруға шалдыққанынан делінген, бірақ ол қасақана өлтірілген деген күдік бар. 


Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!