Аралық емтихан тапсырмалары қазақ тілі 7-сынып

Емтихан мазмұны

Қазақ тілі пәні бойынша

2) оқылым

3) жазылым

4) әдеби тіл нормаларын сақтау:

«ҚАЗАҚ ТІЛІ» ОҚУ ПӘНІ БОЙЫНША РУБРИКА

7-сынып

1-кесте - Бес балдықты 30-балдыққа ауыстыру шкаласы

Аралық аттестаттау тапсырмалары

7-сынып. І нұсқа

1) Оқылым. (1 балл)

1-тапсырма. Мәтіннен 3 нақты ақпаратты іріктеп жазып алыңыз.
2- тапсырма. Оқылым стратегияларын қолданып, нақты ақпараттарға комментарий жасаңыз.

Қазақтың дәстүрлі дастарқаны, негізінен, мал шаруашылығының өнімдері мен сүт тағамдарынан құралады. Ал егіншілік өнімдері астық, көгөніс, жеміс-жидектер ұлттық тағамдарға қосалқы нәр беруші, дәмдеуіш ретінде саналған.
Қазақ халқы мал етінен түрлі тағамдар дайындаған. Суға қайнатып, майға қуырып, қақтап, қарып пісірудің тәсілдерін жетік пайдаланған. Оларды сақтаудың бірнеше түрін білген. Сақтаудың әдіс-тәсілдері көшпелі тұрмыстың ауқымында сан ғасырлық тәжірибе негізінде қалыптасқан. Еттен қарын бөртпе, қимай, қуырдақ, ми палау, сорпа, сірне, ұлпершек, шұжық, қазы және т.б. тағамдар әзірлеген.
«Ағы бардың бағы бар» деп қазақ халқы сүт тағамдарын да ерекше қастерлеп, құт-береке, несібе деп киелі санаған. Абайсызда ақ төгілсе, оған саусағын малып, мандайына жағып, ырыс-құт кетпеу ырымын жасайды. Түйе мен биенің сүтінен қымыз, шұбат, сиырдың сүтінен айран ұйытып, сарымай шайқап, қатық, сүзбе, құрт сүзіп, ақ ірімшік,
қызыл ірімшік, ежiгей қайнатып, алуан түрлі тағамдар әзірлеген. Шөл қандыру үшін айранға су қосып, шалап жасаған.
Қазақ үшін дәмнен, дастарқаннан үлкен нәрсе жоқ. Дастарқан басындағы сұхбат-әңгіме, ән-жыр қазақ мәдениетінің мәйегі іспеттес.​ (150 сөз)

(Ақпарат дереккөзі: https://mozgotvet.com/kaza-tili/16901021-2020-07-24 )

2) Жазылым. (3 балл)

Халқымызда «Ас – адамның арқауы» деген сөз бар. Сіздің бұл пікірге көзқарасыңыз қандай? Ойыңызды жинақтап, мәселеге өз көзқарасыңыз бен шешу жолдарыңызды ұсынып эссе жазыңыз. Эссе жазу барысында шылау түрлерін орынды қолданыңыз. 120-130 сөз.

Әдеби тіл нормалары (1 балл). Эссе мәтінінде қолданған шылауларды түрлеріне қарай ажыратыңыз.

Бағалау критерийлері:

Аралық аттестаттау тапсырмалары

7-сынып. ІІ нұсқа

1) Оқылым. (1 балл)

1-тапсырма. Мәтіннен 3 нақты ақпаратты іріктеп жазып алыңыз.
2- тапсырма. Оқылым стратегияларын қолданып, нақты ақпараттарға комментарий жасаңыз.

«Егер сізге компьютеріңізден ажырау қиынға соқса, компьютерлік ойындар сізге демалу мен тамақтануды ұмыттырса, ғаламторда хат алмасуды өз бетіңізбен тоқтата алмасаңыз, міндетті түрде психиатр маманның көмегіне жүгінгеніңіз жөн». Бұл – американдық психолог Джеральд Блоктың жасаған тұжырымдамасы. Ол компьютерге тәуелділікті психиатриялық ауытқудың бір түріне жатқызады.

Қытайда жеткіншектердің 13,7%-ы ғаламторға тәуелді екен. Бұл – 10 миллион бала ғаламтор тұтқыны деген сөз. Бүкіл әлем бойынша ғаламторға тәуелділіктен емдейтін арнайы клиникалар ашылуда. Қытайда электрошок қолданып емдейтін клиника ашылған. Ем қабылдаған балалар «ғаламтор» деген сөзді аузына да алмайтын болып шығатын көрінеді.

Ал Аустралияда ата-аналар «әлеуметтік желілер жас жеткіншектерді ақымақ қылады» деп дабыл қағуда. Әлеуметтік желілерді пайдаланатын балалардың 65%-ы үй шаруасына немқұрайлы қарап, оқуы нашарлап, интеллектісінің дамуы төмендейтінін айтады. Осының салдарынан ата-аналар балаларының болашағына алаңдаулы. (116 сөз)

(Ақпарат дереккөзі: http://www.akjolgazet.kz/?p=23552 )

2) Жазылым. (3 балл)

«Ғаламторға тәуелділік – ғалам дерті». Сіздің бұл пікірге көзқарасыңыз қандай? Ойыңызды жинақтап, мәселеге өз көзқарасыңыз бен шешу жолдарыңызды ұсынып эссе жазыңыз. Эссе жазу барысында шылау түрлерін орынды қолданыңыз. 120-130 сөз.

Әдеби тіл нормалары (1 балл). Эссе мәтінінде қолданған шылауларды түрлеріне қарай ажыратыңыз.

Бағалау критерийлері:

Аралық аттестаттау тапсырмалары

7-сынып. ІІІ нұсқа

1) Оқылым. (1 балл)

1-тапсырма. Мәтіннен 3 нақты ақпаратты іріктеп жазып алыңыз.
2- тапсырма. Оқылым стратегияларын қолданып, нақты ақпараттарға комментарий жасаңыз.

Сүйіспеншілік және достық

Достық— адамдардың бір-біріне адал, қалтқысыз сеніп, бір мүдделі, ортақ көзқараста болатын қасиеті. Достық өзара жауапкершілік пен қамқорлықтың, рухани жақындықтың белгісі. Нағыз достық кісіге шабыт беріп, өмірде кездесетін түрлі сәтсіздіктерге мойымауға, басқа түскен қайғы мен қиыншылықты бірге көтеруге жәрдемдеседі.

Дос-жарандардың мінездері әр түрлі болып келуі мүмкін. Мысалы, біреуінде қызбалық не шабандық, екіншісінде тұйықтық не жігерсіздік байқалса да, бұлар достыққа кедергі бола алмайды, қайта нағыз достық осындай кемшіліктерден арылуға көмектеседі. Сатқындық, екі жүзділік, өтірікшілік, өзімшілдік достықпен сыйыспайды. Қазақтың дәстүрлі әдеп жүйесінде достыққа үлкен көңіл бөлінеді. Халық арасында достық туралы мақал-мәтелдер жеткілікті: “Дос жылатып, дұшпан күлдіріп айтады”, “Досы жақсының, өзі де жақсы”, “Дүниеде адамның жалғыз қалғаны — өлгені, қайғының бәрі соның басында”. Достыққа қарама-қарсы ұғым — қастық пен күншілдік. Мұндай сезімге ерік алдырғандар басқаның қуаныш-қызығын, ырыс-бағын көтере алмайды, дос дегеннің не екендігін білмейді.

Нағыз достық кісіге шабыт беріп, өмірде кездесетін түрлі сәтсіздіктерге мойымауға, басқа түскен қайғы мен қиын-шылықты бірге көтеруге жәрдемдеседі. (146 сөз)

(Ақпарат дереккөзі: https://kk.wikipedia.org/wiki/Достық )

2) Жазылым. (3 балл)

«Дос - көңілдің күмбезі» тақырыбында құрылымы мен даму желісін сақтап, тақырыптан ауытқымай,берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдары мен себептеріне өз көзқарасыңызды білдіре отырып, дискуссивті эссе жазыңыз. Эссе жазу барысында оқшау сөздердің қызметін түсініп қолданыңыз. (120-130 сөз)

Әдеби тіл нормалары (1 балл). Эссе мәтінінде қолданған оқшау сөздерді қызметіне қарай жіктеп көрсетіңіз.

Бағалау критерийлері:

Аралық аттестаттау тапсырмалары

7-сынып. ІV нұсқа

1) Оқылым. (1 балл)

1-тапсырма. Мәтіннен 3 нақты ақпаратты іріктеп жазып алыңыз.
2- тапсырма. Оқылым стратегияларын қолданып, нақты ақпараттарға комментарий жасаңыз.

Ер есімі – ел есінде

Қазақстан тарихы мәліметтеріне сәйкес, бүкіл соғысты басынан өткерген қазақстандық 12 дивизия құрметті атақтар  алған. Олардың бесеуі — бір, төртеуі — екі, екеуі — үш орденмен марапатталды. Бес дивизия гвардиялық аталды, олардың ішінде Кеңес Одағының Батыры Иван Панфилов атындағы атақты 8-гвардиялық дивизия бар. Жалпы Ұлы Отан соғысында 497 қазақстандық Кеңес Одағының Батыры атағын алды. 1990 жылы 11 желтоқсанда соңғы Кеңес Одағының Батыры атағы қолбасшы Бауыржан Момышұлына берілді.

Төрт қазақстандық Талғат Бигелдинов, Леонид Беда, Иван Павлов және Сергей Луганский 2 мәрте Кеңес Одағының Батыры атанды. Ұрыс кезінде қаза тапқан пулеметші Мәншүк Мәметова және мерген Әлия Молдағұлова Батыр атағын алды. Батыр атағын алғандар қатарында атқыштар Төлеген Тоқтаров, Сұлтан Баймағамбетов, Сергей Лутфиллин, Мин Сен Юр, артиллеристер Серікбай Мүткенов, Иван Новиков, ұшқыш Нүркен Әбдіров, минометші Қарсыбай Сыпатаев, атты әскер Бақытжан Қаратаев, сапер Петр Гончаров, политрук Мәлік Ғабдулин, торпедалық катер командирі Борис Ущев және басқалар бар. 110 қазақстандық Даңқ орденінің толық иегері болды. 

Рейхстагқа шешуші шабуылға шыққан және Жеңіс туын тіккендердің ішінде қазақстандық Рақымжан Қошқарбаев, капитан Борис Чупрета, минометші А.Бақтыгереев, пулеметші П.Е.Вицько, байланысшы К.М.Волочаевтар болды. (166 сөз)

(Ақпарат дереккөзі: https://sputnik.kz/20180509/5554791.html )

2) Жазылым. (3 балл). «Ерлік ешқашан ұмытылмайды» тақырыбында құрылымы мен даму желісін сақтап, тақырыптан ауытқымай,берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдары мен себептеріне өз көзқарасыңызды білдіре отырып, дискуссивті эссе жазыңыз. Эссе жазу барысында оқшау сөздердің қызметін түсініп қолданыңыз.

(120-130 сөз)

Әдеби тіл нормалары. (1 балл). Эссе мәтінінде қолданған оқшау сөздерді қызметіне қарай жіктеп көрсетіңіз.

Бағалау критерийлері: