Әртүрлі мамандықтағы студенттердің стресске төзімділік ерекшеліктері

Әртүрлі мамандықтағы студенттердің стресске төзімділік ерекшеліктері

Стресс қазіргі уақытта көптеген адамдар үшін, әсіресе студенттер арасында жиі кездесетін құбылысқа айналды. Стресс – адамның өмір сүру сапасына әсер ететін психологиялық немесе физикалық стресске реакция. Студенттердің қай мамандықта оқитынына байланысты олардың күйзеліске төзімділігі әртүрлі болуы мүмкін. Бұл мақала мамандығы бойынша студенттері арасындағы стресске төзімділік айырмашылықтарын салыстыруға бағытталған.

Стресске төзімділік – қиын жағдайларда психологиялық тұрақтылықты сақтау және өз эмоцияларын басқару қабілеті. Бұл қасиет тұлғаның дамуымен, әлеуметтік қарым-қатынасымен, өмір тәжірибесімен, сонымен қатар адамның психологиялық күйімен тығыз байланысты. Стресске төзімділік деңгейі жоғары адамдар қиын жағдайларға қарамастан қажетті шешім қабылдауға, эмоцияларын бақылауға және күйзеліске төтеп беруге қабілетті.

Г.Сельенің пікірінше, стресс (жалпы бейімделу синдромы) – кез келген қолайсыз әсерге организмнің бейспецификалық реакциясы. Басқаша айтқанда, бұл қауіпті жағдайда ағзада болатын өзгерістер кешені деп айта аламыз: қандағы адреналин деңгейі күрт артады, қан қысымы көтеріледі, тамыр соғуы тездейді, қан тамырлары кеңейеді, мидың қарқындылығы және бұлшықет белсенділігі артады, аштық сезімі басылады және шамамен 1400 басқа психофизиологиялық өзгерістер орын алады. Бұл мағынада стресс өмір сүру аппараты ретінде бар. Стресс оның ауырлығына байланысты іс-әрекетке оң және теріс әсер етуі мүмкін (толық ұйымдастырылмағанға дейін).

Стресс пен стресске төзімділік саласындағы белгілі ресейлік ғалым, биология ғылымдарының докторы, Мәскеу мемлекеттік экономика институтының профессоры Ю.В.Щербатых адамның әсер ету қабілетіне қарай стресстің үш түрін анықтайды:

1) біздің бақылауымыздан тыс стресс;

2) шын мәнінде біз әсер ете алатын стресс;

3) өз қиялымыздың туындысы болып табылатын стресс

Әрине, стресс жынысына, жасына және кәсібіне қарамастан әрбір адамның өмірінде тұрақты серігі болды. Сондай-ақ студенттік шақ – жоғары оқу орнында білім алып жатқан әрбір жастың өміріндегі ең қиын кезеңдердің бірі екені даусыз. Психологиялық-педагогикалық әдебиеттерде оқу-тәрбие процесіне байланысты жағымсыз физикалық және эмоционалдық күйлердің бүкіл спектрі «білім беру стрессі» терминімен сипатталған.

Студенттердің стресске төзімділік айырмашылықтары:

Медицина Мамандықтар

Медицина студенттері (дәрігерлер, медбикелер, фармацевтер) жиі ауыр күйзеліске ұшырайды. Бұл мамандықтар бойынша оқыту өте қиын және көп уақытты қажет етеді, клиникалық эксперименттер мен нақты өмірлік жағдайларға дайындалу қажеттілігі студенттерге қосымша стресс тудырады. Сонымен қатар, студенттер адамдардың өмірі мен денсаулығына жауапты болғандықтан, олардың стресске төзімділігі төмен болуы мүмкін.

Заңгерлік Мамаңдықтар

Құқықтық білім алу да өте қиын болуы мүмкін, өйткені бұл сала студенттерден жоғары деңгейдегі зерттеулерді, дәлелдемелерді және шешім қабылдау қабілетін талап етеді. Заңгерлік тәжірибеге дайындалу үшін студенттерден көп күш-жігер, ұзақ жұмыс және жоғары деңгейдегі аналитикалық ойлау қажет. Бұл стресстік жағдайларға әкелуі мүмкін, бірақ заң студенттері кейде стресске төзімді

Инженер және техникалық мамандықтар

Инженерлік-техникалық факультеттердің студенттері үшін стресс әдетте теориялық және практикалық тапсырмалардың қиындығымен байланысты. Көп жағдайда студенттерге күрделі математикалық есептерді және техникалық тапсырмаларды шешуге тура келеді. Оқушылар ұзақ уақыт бойы өздерінің ойлау қабілеттерін белсенді түрде дамытуы керек

Бизнес және экономика студенттері де көпкүйзеліске ұшырайды. Оқыту процесінде студенттер нақты деректер мен жұмыс істеуге, стратегиялар мен жоспарларды құруға тура келеді. Сонымен қатар, экономикалық факторлар мен нарықтың тұрақсыздығы стресске әсер етуі мүмкін.

Стресс факторлары

Жеке ерекшеліктері: Студенттердің күйзеліске төзімділігі олардың жеке ерекшеліктеріне байланысты эмоционалдық интеллект, өзін-өзі басқару, оптимизм және өмірге жалпы көзқарас.

Әлеуметтік қолдау: Студенттің отбасынан, достарынан және мұғалімдерінен алатын әлеуметтік қолдауы да стресске төзімділікті арттырады.

Оқу жүктемесі: Оқу бағдарламасының қарқындылығы мен ұзақтығы студенттердің стресске төзімділігіне тікелей әсер етеді. Мысалы, көптеген тапсырмаларды орындау қажеттілігі оқушылардың эмоционалдық жағдайына кері әсерін тигізуі мүмкін.

Қаржылық жағдай: Студенттердің қаржылық жағдайы олардың стресс деңгейіне де әсеретеді. Төмен табыс немесе стипендия студенттер арасында стрессті тудыруы мүмкін.

Мамандығына байланысты студенттер стресске әртүрлі жауап беруі мүмкін. Әрбір мамандықтың ерекшеліктері мен қиындықтары студенттерге әртүрлі жолдармен стресс тудыруы мүмкін. Осы факторларға байланысты стресске төзімділікті арттыру үшін арнайы әдістер мен психологиялық қолдау қажет. Университеттер мен оқу орындары стресске төзімділікті арттыруға бағытталған кешенді шараларды жүзеге асыру арқылы студенттердің психологиялық және эмоционалдық жағдайын жақсарта алады.

Талғатқызы Балнұр

4 курс студенті

Оқытушы: Болтаева А.М

психология ғылымдарының кандидаты

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ