Ашық сабақ 9-сынып "Көшпенділер мәдениеті"

Мектеп: №33

Күні: 15.10.2021

Мұғалімнің есімі: Айгалина М.А.

СЫНЫП: 9

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Көшпенділер мәдениеті

Сабақ негізделген оқу

мақсаты (мақсаттары)

9.1.5.1 мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау

9.3.4.1 мәтіндердің стилін, жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау

Сабақ

мақсаттары

Барлық оқушылар:

Қазақ тіліндегі нақты айтылған шағын хабарламаларды қолдану арқылы Көшенділер мәдениеті жайлы ақпарат алады

Оқушылардың басым бөлігі:

 Танымдық, дамытушылық, қызығушылық қабілеттері артады;-Мәртебесі төмен, жоғары сұрақтарды қойып үйренеді;-Ойын нақты жеткізе алады;-Өзін-өзі реттейді;

Кейбір оқушылар:

Білімді сыныптастарына түсіндіріп оқулықтан тыс ресурстар қоса алады.

Жетістік

критерийлері:

Оқушының төменгі жетістігі (ОТЖ): қазақ тілінде Көшенділер мәдениеті атайды, мәлімет береді.

Оқушының орташа жетістігі (ООЖ):қазақ тіліндегі қарапайым сөйлеу үлгілері арқылы Көшенділер мәдениеті жайлы айтады,сипаттайды.

Оқушының жоғарғы жетістігі(ОЖЖ):сыныптастары мен қазақша тілдесе алады, қарапайым сөйлеу үлгілері арқылы сұхбаттасады.

Ресурстар

Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар  және  әртүрлі  заттар, топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер.

Әдіс-тәсіл

Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия.

Пән.байл.

тарих, қазақ тілі.

Жоспар

Мұғалімнің іс-әрекеті

Ресурстар

Басталуы 5 минут

Психологиялық ахуал қалыптастыру: оқушылар ортаға шығып бір – біріне сәттілік тілектерін айтады.

• Оқушылармен сәлемдесу

• Оқушыларды түгендеу

• Қане, оқушылар сабағымызды бастамас бұрын ортаға шығып, бір-біріміздің қолымыздан ұстап, шаттық шеңберін құрып тілектерімізді жаудырып бәрімізге сәттілік тілейміз.

Топқа бөлу

• Оқушыларды үселдің үстінде сендерге арналған і түрлі түстер түр сол түстерді бір-біреуден алып топқа бөлініп отырыңдар.

• Үйге қандай тапсырма берілді кім айтады? Дұрыс айтасын, Дала даналығы тақырыбына мәтін құрап келіңдер дегенмін. Үй тапсырмасын сұраймын, 4-5 оқушы жауап береді.

• Енді балалар мен зымыран сұрақтар қоямын менің сұрағыма жауап берулерің керек

1. Қазақ тілінде қанша сөз табы бар? (9)

2. Зат есім дегеніміз не?

3. Сын есім дегеніміз не?

4. Сан есім дегеніміз не?

5. Есімдік дегеніміз не?

6. Етістік дегеніміз не?

7. Үстеу дегеніміз не?

Дұрыс айтасыңдар, жарайсыңдар. Енді, балалар тақтаға қараңдар. Видеороликті тамашалаңыздар..

Оұушылар ортаға шығып бір-біріне сәттілік тілейді

Оқушылар түстерді алып топқа бөлініп отырады

Үйге берілген тапсырманы оқиды

Сұрақтарға жауап береді

1-топ

2-топ

3-топ

Зымыран сұрақ

Ортасы 20 минут

1 видео Болжау әдісі

Тамашалап болдыңыздар балалар

Не көрдіңдер?

(тау, дала, жылқы, киіз үй, адамдар)

Оқушылар тақырыпты ашады.

• Бүгінгі сабағымыз тақырыбы оқушылар «Көшпенділер мәдениеті»

• Балалар, сабағымызды бастамас бұрын жаңа сөзермен танысып өтсек

Сөздікпен жұмыс

Көшпенділер-кочевники

Мәдениет-культура

Рухани-духовная

Өркениет-цивилизация

Табиғат-природа

Балалар осы сөздіктен сөз тіркесін құрап жіберейікші.

Оқушылар орындайды.

• Ал, енді балалар мына суреттерге қараңдар мен сендерге тақырыпты түсіндіріп кетейін.

Көшпенділер дегенде көбіне өз ата бабаларымыз есімізге келеді. Қазақтар баяғы заманнан қазіргі уақытқа дейін мал бағып малдың қамымен көшіп қонып жүре берген. Көшпенді халықтар көбіне жылына кем дегенде екі рет көшіп отыратын болған. Жазда жайлауда кең жерлерде өмір сүрсе, қыста суықтан сақтану үшін тау бөктерлерінде пана жерлерді таңдайтын болған.

Көшпенді халықтар көбіне уақытын ат үстінде өткізген. Сонымен қатар олар үнемі мал үшін ыңғайлы жерлер іздеумен болған.

Адам ой-санасы мен әрекетінің нәтижесінде туындаған құндылықтарды біз мәдениет дейміз. Адамзат баласы жасаған мәдениет екі түрге бөлінеді. Біріншісі – рухани мәдениет, екіншісі – материалдық мәдениет.

Ал қолмен ұстап, көзбен көруге болмайтын, тек санамен, түйсікпен қабылданатын мәдениет жетістіктерін біз рухани мәдениет дейміз.

Қолмен ұстап, көзбен көруге болатын дүниелерді материалдық мәдениет үлгілері дейміз.

• Міне, оқушылар сіздер мәдениеттің түрлерімен танысып алдыңдар. Енді, сіздерге тапсырма бермес бұрын әр топқа мен бағалау парағы мен дискрипторларды беремін, осы бағалау парағы арқылы сіздер басқа топтарды мұқият тыңдап қателерін тауып бағалап отырасыңдар.

Мәтіналды жұмыс. Айтылым

Тақтаға балалар 3 жәшік тұр. Әр топ сол жәшікті ашу керек. Әр жәшікте ір түрлі суреттер, сол суреттер мен өз топтарыңда жұмыс жасайтын боласыңдар.

1 жәшікте «Киіз үй»

2 жәшікте «Киімдер»

3 жәшікте «Қолөнер»

• Осы берілген суреттер бойынша әр топқа мәтін беремін, мәтінді мәнерлеп дауыстап оқимыз

• Берліген мәтіннен сын есім мен етістікті тауып жазамыз

Топтарға тапсырма:

Мәтінмен жұмыс. Тыңдалым

1. Мәтін «Киіз үй»

Киіз үй – қыста суық аяздан, жазда аптап ыстықтан қорғайды, тез жинап, тұрғыза қоятын құрастырмалы баспана. Сонымен қатар ол – көшпелі халықтың өмірлік салт-дәстүрінің ажырамас бөлігі. Дөнгеленген сыртқы пішіні қатты желге төтеп берсе, туырлықтар жауыннан кейін тез кебеді. Шеңбер тәрізді шағырақтан және күлдіреуіштен тұрады. Оның төбесін түндіктің жартылай ашып тұруы, бір жағынан, тұрмыс қажеттерінен туса жарық түсетін терезе, түтін шығатын мұржа, таза ауа, екінші жағынан, шаңырақ шексіз аспанның белгісі, мәңгілікке апаратын жол. Егер киіз үйге жоғарыдан төмен қарасақ, онда шаңырақ күнге, ал уық, керегелері оның сәулелеріне ұқсас.

2. Мәтін «Киімдер»

Қазақ әйелдері көйлектің сыртынан камзол киген. Олар көбіне жеңсіз болған. Камзолды барқыттан және басқа маталардан тіккен, оны ілгегі мен ілмегі бар күміс қапсырмамен қапсырған. Әйелдердің ежелгі сырт киімі – ұзын жеңді шапан.

Бас киімдер әйелдердің отбасы жағдайын білдіретін. Қыздардың бас киімі – кестемен тігілген, төбесіне бір шоқ үкі тағылатын тақия. Үкілі тақия – қазақ қыздарының ерекше ұнатып киетін бас киімі. Қыздардың тақиясы қызыл, күлгін, жасыл т.б. түстермен, шұға, барқыт сияқты маталармен тігіледі. Түрлі-түсті моншақ-маржан, алтын, күміс теңгелер және асыл тастармен безендірілген.Үкінің қауырсынын әсемдік үшін тақияның төбесіне қадайды. Бұл қазақ көне діни ұғымға байланысты үкі құсын «қасиетті құс» деп санағанынан пайда болған.

Тұрмысқа шығатын кезде киетін сәукеле – орташа биіктігі 70 см шамасындағы конус тәріздес бас киім. Сәукелеге күміс пластиналар тігіледі. Сондай-ақ кестемен, маржанмен әшекейленеді.

Кимешек – тұрмыстағы әйелдің бірінші баланы босанғаннан кейін киетін бас киімі. Әйелдердің аяқ киімі ерлердікінен ерекшеленбеген. Қыздар мен жас келіншектер биік өкшелі етік кисе, кексе әйелдер аласа өкшелі киген, бірақ көбіне мәсі және оның сыртынан кебіс кигенді тәуір көрген.

3. Мәтін «Қолөнер»

Қолөнер – ежелден келе жатқан кәсіп. Ол халықтың өмірімен, тұрмысымен бірге дамып, ұрпақтан ұрпаққа беріліп отырады.

Халық шеберлері мен ұсталары ұлттық қолөнер бұйымдары арқылы халқымыздың дәстүрі мен тұрмыс – тіршілігін көрсете білген.

Халқымыздың ою, тігу, құрастыру, тоқу, мүсіндеу, бейнелеу сияқты ұлттық қолөнер түрлері бар.

Нақты қолөнер туындыларына тоқтала кетер болсақ, ұсталар: найза, қылыш, айбалта, семсер сияқты қару-жарақ түрлерін әзірлеген. Ал ағаш шеберлері киіз үйдің сүйегінен бастап, үй мүліктері: сандық, кебеже, асадал, тостаған, ожау, астау және музыка аспаптары: домбыра, қобыз, шертер, т.б. даярлаған. Зергерлер сәндік әшекейлік бұйымдар: сырға, білезік, алқа, өңіржиек, бойтұмар, шашбау, т.б. жасаған. Ісмерлер тоқыма, киіз басу, киім тігу өнерін дамытқан.

• Жарайсыңдар балалар, енді әр топқа тапсырмалар беремін.

Жазылым мен оқылым

1-тапсырма

1 топ-. Мәтіннен диолог құрайды

2 топ –. Мәтінді оқып сәйкестендіру тапсырмасын орындайды.

Сөз	Сәйкестендіру	Мағынасы
Камзол –		ұзатылатын қыздарға арнап тігілетін биіктеу бас киім
Тақия –		балалы болған әйел киетін бас киім
Үкі –		770 ₸ - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз! Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank) Соңғы бір жылда: 45 000 000 ₸ Авторлар тапқан ақша Толығырақ Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Жүктелуде... Бағыт Жүктелуде... Сынып Жүктелуде... Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2024-2025 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Қазақ тілі пәні бойынша барлық материалдарды көру Аттестацияда (ПББ) 100% келетін тақырыптармен дайындаймыз Аттестацияда (ПББ) келетін тақырыптар бойынша жасалған тесттермен дайындалып, бізбен бірге тестілеуден оңай өтесіз Өткен жылы бізбен дайындалған ұстаздар 50/50 жинап рекорд жасады Толығырақ