Ашық сабақ Айнымалы ток генераторы

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Электромагниттік тербелістер

Колледж: Көпсалалы индустриалды техникалық колледж

Күні: 12.03.2021

Оқытушының аты-жөні: Аубакирова А.А

Курс: 1

1211000 -«Тігін өндірісі және киімдерді үлгілеу»

121106 2 -«Арнайы тігінші»

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Айнымалы ток генераторы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

11.4.3.1 – генератор моделін пайдалана отырып, айнымалы ток генераторының жұмыс істеу принципін зерттеу

Сабақ мақсаты

- генератор модельін қолданып, айнымалы ток генераторының жұмыс істеу принципін білу;

Бағалау

критерийлері

1. Генератордың жұмыс істеу принципі электромагниттік индукцияның құбылысына негізделгенін біледі;

2. Генератордың жұмыс істеу принціпін зерттейді.

Тілдік мақсаттар

Тұрақты магнит- Permanent magnet;

Магнит өрісі- magnetic field;

Магнит өрісініӊ күш сызықтары- The magnetic field lines;

Магниттік полюстер- magnetic poles;

Оӊтүстік полюс -South Pole;

Солтүстіқ полюс - North Pole;

Электромагниттiк индукция- electromagnetic induction; Индукциялық ток- induction current ;

Өздiк индукция- self induktion;

Айнымалы ток генераторы - alternator.

Құндылықтарды дарыту

Ұйымшылдық, кішіпейілділік, адалдық, шыншылдық және жауапкершілік

Пәнаралық байланыстар

Математика, электротехника

АКТ қолдану дағдылары

Компьютер,интернет

Алдынғы білімдері

Электромагниттік тербелістер

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

10 мин

І. Ұйымдастыру

Оқушылардың сабаққа дайындықтарын тексеру;

2. Қызығушылығын ояту

1. Амандасу және түгелдеу

2. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару, құралдарын тексеру

3. Оқу мақсаттарымен таныстыру және бағалау критерийлерін айту

4. Сабақтың тақырыбын таныстыру

ІІІ. Үй тапсырмасын тексеру

1. Индукциялық ток дегеніміз не?

2. Өздік индукция құбылысын түсіндіріңіз.

3. Электромагниттік индукция дегеніміз не?

4. Электр тогы дегеніміз не?

5. Ток көздерін атаңыз.

6. Айнымалы электр тогы терминін қалай түсінесіз? Тұрақты токтан айырмашылығы неде?

7. Электромагниттік индукция дегеніміз не?

8. Электромагниттік индукция заңын формуламен өрнектеңіз.

9. Еркін электромагниттік тербелістер дегеніміз не?

1. Гальванометрге орамдар саны көп болған катушка жалғанған. Магнит тыныштық күйде тұр бұл кезде гальванометрде ток жоқ. Егер магниттi катушкаға енгiзсек, онда гальванометр тiлшесi ауытқиды, яғни катушкада электр тогы туындайды. Магниттi катушкадан шығарған кезiнде гальванометр тiлшесi қарама-қарсы бағытта ауытқиды. Яғни катушкада алдынғы токка салыстырғанда қарама-қарсы бағытта электр тогы пайда болды. Бұл құбылыста пайда болған ток индукциялық ток деп аталады.

2. Ток көзiне 1-шам резистор арқылы, ал 2-шам катушка арқылы қосылған. Кiлттi қосқан кезiмiзде 1-шам сол мезетте жанады, ал 2-шам кешiгiп жанады. Яғни 2-шам ақырындап жарқырайды. Екiншi шамның осылай ақырындап жануы өздiк индукция кұбылысымен байланысты.

3. Электромагниттік индукция - контурды тесіп өтетін магниттік ағынның кез келген өзгерісінде контурда электр тогының пайда болу құбылысы.

4. Электр тогы – электр қозғаушы күштің әсерінен зарядтардың (зарядталған бөлшектер немесе дене) бағытталған қозғалысы.

5. Гальвани элементтері, батареялар т.б

Сабақтың ортасы

15 мин

10 мин

2. Жаңа сабақты түсіндіру

Электростанцияларда электрэнергиясы индукциялық генераторлар жәрдемiнде алынады. Оның жұмыс iстеу принципi электромагниттiк индукция құбылысына негiзделген. Механикалық энергияны электр энергиясына айналдыратын машиналар генераторлар деп аталады. Генератор мынадай бөліктерден тұрады:

1) индуктор - магнит өрісін тудыратын магнит немесе электромагнит;

2) якорь - магнит өрісі өзгергенде, индукциялық ток пайда болатын орам;

3) контакт сақиналары және олардың бетімен сырғитын контакт пластиналар (щеткалар). Олар арқылы генератордың айналатын бөлігінен ток алынады немесе ток келтіріледі. Генератордың айналатын бөлігін ротор, ал қозғалмайтын бөлігін статор деп атайды.

Магнит өрiсiнде рамка айналмалы қозғалыс жасайтын рамкада электр тогы туындайды.

Егер рамка магнит өрiсiнде бiрқалыпты айналатын болса, онда рамкада туындаған токтың модулi мен бағыты периодты түрде өзгерiп отырады. Мұндай ток айнымалы ток деп аталады.

Бiздiң қолданатын өндiрiстiк ток синусоидалы, жиiлiгi 50 Гц.

Гидроэлектрстансаларындағы генераторлар (а) және оның жұмы сiстеу принципi (б).

Дүние жүзi бойынша әр түрлi типтегi электрстансаларының үлестерi

Магнит ағынын көбейту үшін индукциялық генераторларда арнаулы магниттік жүйе қолданылады. Ол электротехникалық болаттан жасалған екі өзекшеден тұрады. Екі өзекшенің бірінің қуыстарында магнит өрісін тудыратын орамалар (электромагнит), ал екінші өзекшенің қуыстарында ЭҚК-і туатын орама (якорь) орналасады. Бір өзекше (әдетте ішкісі) өзінің орамдарымен бірге горизонтал не вертикаль осьтен айналады, ол ротор деп аталады. Екінші, қозғалмайтын өзекше — статор деп аталады. 2.21 -суретте сым рама (якорь) айналып, ал электромагниті қозғалмай тұратын генератор көрсетілген. Қуатты өндірістік генераторларда электромагнит айналады, яғни ол ротордың қызметін атқарады, ал ЭҚК-і индукцияланатын якорь қозғалмайды, бұл — статор. Электромагнитті қоректендіретін ток күші якорьде туатын индукциялық ток күшінен анағұрлым аз болғандықтан, осындай құрылым ыңғайлы. Ондай ток алу үшін ротор 50 айн/с жиілікпен айналу керек

Бекіту тапсырмалары

1. Генератор дегеніміз не?

2. Генератор қандай бөліктерден тұрады?

3. Ротор деген не?

4. Статор деген не?

1. Механикалық энергияны электр энергиясына айналдыратын машиналар генераторлар деп аталады.

2. Генератор мынадай бөліктерден тұрады:

а) индуктор - магнит өрісін тудыратын магнит немесе электромагнит;

б) якорь - магнит өрісі өзгергенде, индукциялық ток пайда болатын орам;

с) контакт сақиналары және олардың бетімен сырғитын контакт пластиналар (щеткалар).

3. Генератордың айналатын бөлігін ротор, ал қозғалмайтын бөлігін статор деп атайды.

Презентация Электр тогының айналасында магнит өрісін бақылайтын құрал.

https://www.youtube.com/watch?v=Fk-0M74iT7I

https://bilimland.kz/kk/courses/physics-kk/ehlektrodinamika/ai-nymaly-tok/lesson/ai-nymaly-tok-generator

https://bilimland.kz/kk/courses/physics-kk/ehlektrodinamika/ai-nymaly-tok/lesson/ai-nymaly-tok-generator