Электр —
ол жарыққа немесе жылуға айнала алатын энергияның пайдалы түрі. Ол электр желісі
арқылы беріледі.
Электр —
электр тогын, өткізгіштердің немесе зарядталған денелердің маңайында электр өрісін
түзуге қабілетті. Ежелгі грек философы Фалес, егер кәріптасты жүнге
үйкесе, ол басқа жеңіл заттарды өзіне тартатын қасиетке ие
болатынын байқаған. “Электр” сөзі гректің “электрон” — “кәріптас”
деген сөзінен шыққан.
Жыл сайын электр құралдары жетілдіріліп келеді.
Жанармаймен емес, электрмен жүретін электромобильдер шығарылып
жатыр. Олардың қоршаған ортаға тигізетін зияны аз, бірақ жиі
зарядтауды қажет ететіндіктен, кең пайдаланылмай
отыр.
Бүгін біз өмірімізді электрсіз елестете алмаймыз.
Үйлерде жарық жанып тұр, теледидар, компьютер, түрлі электр
құралдары жұмыс істейді, жолдарда
троллейбустар, электр пойыздары, электромобиль
дер жүріп жатыр, зауыттар мен фабрикалардың жұмысы да электр
арқылы жүреді. Бірақ біз электр қауіпті болуы да мүмкін екенін
ұмытпағанымыз жөн.
|
Кіріспе тапсырма.
Сабақтың басында оқушы ларға сынып бөлмесіндегі электр құралдарын санап
шығуды тапсырыңыз.
— Әр
электр құралы не үшін қажет?
— Бөлмеде неше шам бар?
— Жарықты қалай жағу керек?
Алау маңында. Оқушылар ерте кездегі адамдар
қандай жағдайда өмір сүргенін, үйлерін қалай
жылыт қанын естеріне түсірсін. Олар ежелгі адамдар жылыну үшін
алау жақты деген қорытынды жасаулары керек. Оқушыларға оқулықтағы
бірінші суретке қарап, сипаттап беруді ұсыныңыз. “Ерте кезде
адамдар алаудың отын тағы не үшін пайдаланып еді?” — деп
сұраңыз.
(Ас әзірледі, киімдерін кептірді, оттың көмегімен
жыртқыш аңдардан қорғанды, баспаналарының ішін
жарықтандырды.)
Электр шамын 1803 –жылы орыстың
ғалымы Петров алғаш рет электр шамын ойлап шығарды . Оны электр
доғасы деп атады. Электр шамның құрылысы жайында
айту
Содан кейін оқушылар көз
алдарына кешке үйде электр энергиясы сөніп қалды деп көз алдарына
елестетсін.
Оқушылар ерте кезде адамдар
майшамның және ошақтың жарығымен оқып, жазған дегенді түсіне
алады.
Қауіпсіздік
техникасы! Электр тогының
қауіп тілігі туралы айтуды
ұмытпаңыз. Ең бастысы: қауіпсіздік техникасын сақтау, үлкендерсіз
еш уақытта электр құралдарын қосуға
болмайды
Мультфилм Фиксики туралы:
Элекр үтік туралы.
Зерттейік. Топтық жұмыстар
ұйымдастыру.
Электро тоғын пайдаланушы көздерге
байланысты
Сөзжұмбақтар жасыру
оқушыларға
1-Кино менен
концертті
Үйде қойып
беремін
Жаңалығын бар
елдің
Өз көзіммен көремін./
Теледидар/
2- Іші салқын мұзы
бар
Күннен қашқан қой
сынды
Жылыда тез
бұзылар
Барша тағам
тығылар /
Тоңазытқыштар/
3- Еденді кеп
жаласа
Қалдырмас ол
түгінде
Аузына оның
таласа
Бар қиқым
жүгінді
Тазалауы
тамаша
Кілем мен
алаша /
Шаңсорғыш/
4- Қызып кетсе
табаны
Бар жалғыз-ақ
алаңы
Бар жалғыз-ақ
шатағы
Іздей бастар матаны
/Үтік/
Топтық жұмыс постерлермен
жұмыс жасайды
|