5.2A Ежелгі көшпелілер өмірі Мектеп:

Көшпелілер баспанасының ерекшелігі неде?

Күні : Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 5 Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

Көшпелілер баспанасының ерекшелігі неде

1-сабақ

Оқу мақсаттары

5.2.2.3 – Ежелгі тайпалардың қолданбалы өнер ерекшеліктерін сипаттау;

5.2.2.6 – Көшпелілердің әлемдік өркениетке қосқан үлесін түсіну

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар: Көшпенділер баспанасының ерекшелігін біледі.

Көпшілігі: Ежелгі тайпалардың қолданбалы өнер ерекшеліктерін анықтайды.

Кейбірі: Көшпелілер баспанасының әлемдік өркениетке қосқан үлесін талдайды.

Бағалау критерийлері

Ежелгі көшпелілердің қолданбалы өнерінің ерекшелігін сипаттайды ,

Көшпелілердің қолөнер туындыларын атай алады,

Киіз үйдің негізгі бөлігін түсіндіре алады,

Киіз үйдің ерекшелігін анықтай алады

Пәнаралық байланыстар

География, қазақ әдебиеті, дүние жүзі тарихы.

Құндылықтарды дарыту

- Құндылықтар:

- туған жер тарихын мақтан тұту

- патриотизм

- өзін қандай да бір ұлттың өкілі ретінде сезіну

АКТ дағдылары

Интернет арқылы бейне баян, презентация, бейне таспаны тыңдау.

Тілдік мақсаттар

Пәндік лексика мен терминология:

Киіз үй, қанат, шаңырақ, қолданбалы өнер, кепе, жертөле, қолданбалы өнер, ауыздық, ер тоқым, бес қару.

Диалогқа/жазылымға қажетті тіркестер:

Мен келесі өзгерістерді байқадым....

Көшпелі мал шаруашылығы адам өмірін өзгертті/өзгертпеді себебі....

Киіз үйдің мынадай түрлері болады.....

Біздің топтың ойынша....

Диалогқа/жазылымға қажетті тіркестер

Киіз үйдің артықшылығы

келесіде көрінеді...

Біздің анықтағанымыз...

Біздің тобымыздың ойынша....

Алдыңғы білім

Көшпелілік өмірдің қалыптасуын біледі.

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

4 мин

3мин

5мин

Ұйымдастыру кезеңі

Тренинг: «Менің көңіл күйім ...» Оқушылар өздерінің көңіл-күйін жыл мезгілдерімен теңеп атап шығады.

Топқа бөлу: жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. (киіз үйдің бейнесіндегі шкатулкадан бүгулі тұрған суреттерді суырады және суретте қай жыл мезгілі бейнеленеген сол бойыша топтарға отырады.)

Үй жұмысын жетелеуші сұрақтар қою арқылы тексеру

Өткен сабақты есімізге түсірейік:

1. Неліктен көшпелі мал шаруашылығы тиімдірек болды?

2. Маусымдық жайылым түрі.

3. Төрт түлік деп қазақтар малдың қай түрін атайды?

Оқушылардың үйге берілген «Көшпелілердің көшпелі мал шаруашылығымен айналысу себебі неде?» атты эсселері оқылады.

Қалыптастырушы бағалау: «Бас бармақ»

Сабаққа дайындалған таныстырылым.

1-слайд

Сабақтың ортасы

2мин

5мин

5мин

3мин

5мин

3мин

Оқушыларға алғашқы адамдар мекендеген үнгір, андрондықтардың жартылай жертөлесі, күрке, киіз үй, қазіргі замандағы үй және көп қабатты үй суреттерін ұсыныңыз.

(Оқушылармен диалог орнату)

• Баспана дегеніміз не?

• Тас, қола ғасырының адамдары қандай баспаналарда тұрған?

• Көшпенділерге тән қандай баспаналарды білесіңдер?

Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсаттары таныстырылады.

Ойлан, жұптас, бөліс Киіз үйдің Киіз үйдің құрылысы қандай болған? тақырыпшалары

Оқушылардың көшпелілердің баспанасының және қолданбалы өнерінің ерекшеліктері туралы бұрынғы білімдерін 4+1 минуттық видео арқылы бекітіледі.

Киіз үйдің тарихы туралы видео

Видео ресурсты көріп болған соң киіз үйдің қандай ерекшеліктерін анықтағандығы туралы талқыланады. Талқылау аяқталған соң шағын тапсырма ұсыныңыз .

Оқушылар кестені дәптерлеріне толтырады

Қалыптастырушы бағалау: «Жарайсың!» (мадақтама сөздер)

Тапсырма - Мәтінмен жұмыс

Оқушыларға ортағасырлық саяхатшылардың (Г.Рубрук, Ибн Батута, А. Сейдімбек, С. Руденко т.б.) көшпелілердің баспанасы туралы жазған деректерін карточка ретінде ұсынылады. Оқушылар деректерді оқып төмендегі зерттеу сұрағына жауап жазады.

• Киіз үйдің түрі

• Киіз үй жасауда қолданатын материал

• Киіз үйдің ерекшелігі неде?

2,3,4-слайд

Киіз үйдің тарихы туралы видео

Өзбекәлі Жәнібектің «Жолайрықта»

1253-1255 жылдары Қазақ жерін басып өткен француз елшісі Рубруктың айтуы бойынша ...«Олар тұратын үйлер ағаш кеспектерінен құрастырылып,  бұтақтармен шабақталған, төбесінде жоғары қарай мойнын созып, ықшамдана түсетін оттықтікі сияқты дөңгелек түтігі бар арба үстіне орналастырылып, киізбен қапталады екен».

Ата-бабамыздан жеткен асыл мұрамыз туралы саяхатшы

С. Руденко: «Қазақтың киіз үйі құрылымдық жағынан осы уақытқа дейін көшпелі халықтардың бірде-біреуі асып түсе алмаған, жылжымалы баспананың ең жетілдірілген түрі болып табылады»

ғалым А.Сейдімбек: «Киіз үй көшпелі өмір салттың негізгі алғышарттарының бірі болғандықтан ұдайы жетіліп, ұдайы шыңдалып, ұдайы сәулеттеніп отырды. Бұл ретте, киіз үйді көшпелілердің ғасырлар бойғы өмірлік тәжірибесінің, ой өрісінің, талғам-танымының және шеберлік-шалымының  ең жарқын айғағы деуге болады»

Сол өлкені (қазіргі қазақ жерін) мекен ететін елдің үстіне үй тігілген арбасын Ибн Батутта былай суреттеген: “Дөңгелекті құрылғыны олар “арба” деп атайды. Кеп дөңгелекті арбаның үстіне тұрғызғаны – бір-біріне қайыспен байластырылған ағаштардан құрастырылған күмбез сияқты қаңқа”

Сабақтың соңы

5 мин

БББ кестесін толтыру

Рефлексия

Үй жұмысы: «Киіз үй» 50-70 сөз немесе суретін салу

Критерилері

Киіз үйдің құрылысы

Киіз үйдің ішкі жабдығы

Киіз үйдің маңызы