Ашық сабақ "Күй құдіреті " 5 сынып

Мектебі

Абай таныдағы №90 орта мектеп

Бөлімі

Қазақ халқының музыкалық мұрасы

Педагогтің аты жөні:

Н.Рахманберген

Күні:

13.10 2023 жыл

Сынып:

5 а

Қатысқандар саны:24

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы:

Күй құдіреті

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары:

• 5.1.1.1 музыкалық жанрын, стилін, түрін және көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы (туған өлкедегі музыкалық өнердің ерекшеліктері туралы түсінігінің болуын) талдау;

• 5.1.2.1 дәстүрлі аспаптық музыканың жанры мен стилін, түрлерін анықтау;

• 5.1.3.3 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерін музыкалық аспаптарда бірлесіп орындау

Сабақтың мақсаты:

• Дәстүрлі қазақ күйлерінің түрлерімен танысады

• музыкалық жанрлармен көркемдеуші құралдарды анықтай алады,

• тыңдаған шығарманы талдайды.

• Күй жанрын сипаттауда музыкалық сауаттылықты қолдана алады.

• Құрманғазы және Тәттімбет күйшілердің өмірбаянымен танысады.

Сабақтың барысы:

Сабақтың кезеңі (уақыты)

Педагог әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Сабақтың ортасы

Сәлемдесу.

Жағымды күйге келу

Сабақтың мақсатымен танысады.

Ақындар айтысы түрлері

Бәдік айтысы

Жар-жар айтысы

Жұмбақ айтысы

Ақындар айтысы

Түре айтыс,Сүре айтыс туралы мағұлмат

1-тапсырма Ақпаратпен танысу және зерттеу

Қазақ халқының бізің дәуірімізге дейінгі сақталып қалған асыл мұрасы күй өнері. Өткен ғасырларда нота сауаты жоқ кезде дүниеге келген ән күйлер өмірмен бірге қайнап ауыздан ауызға ,қолдан қолға көшіп біздің заманымызға жетті.Қазақ халқы өзінің көңіл күйі мен арманын қоғамға деген көзқарасын домбыраның қос ішегі арқылы жеткізе білді.Суырып салма ақындар мен бармағынан бал тамған күйшілер арқылы бізге жетіп келген назды әндер, ғажайып күйлер халқымыздың музыкаға ғана емес мәдени байлығы рухани азығы болып отыр. Күй домбырада және басқа аспаптарда орындалады.Ал бүгін біз сендермен күйдің екі түрімен танысамыз.Олар төкпе және шертпе күйлер.

Төкпе күй дегеніміз оң қолдың саусақтары бірігіп, жоғары төмен серпіліп орындалатын күй.

Шертпе күй дегеніміз оң қолдың саусақтарымен шертіліп ойналатын күй.

Бейнежазбаны тамашалайық.

2-тапсырма. Тыңдау және талдау. Балалар бүгін біз атақты күйшілер төкпе күйдің және шертпе күйдің негізін қалаушы Құрманғазы Сағырбай ұлы мен шертпе күйдің негізін қалаушы Тәттімбеттің өмірі мен шығармашылығымен танысатын боламыз. Қ.Сағырбайұлы қазақтың атақты күйшілерінің бірі. Туып өскен жері: Орал облысының Жаңа қала ауданына қарасты Жиделі деген жерде дүниеге келген. Өнерімен белгі қалдырып отырған. Оның «Қызыл қайың» , «Адай», «Сарыарқа» сынды күйлері бар.

Тәттімбет 1815 жылы Қарағанды облысының Қарқаралы ауданындағы Дастар тауының етегінде дүниеге келген. Бұл жер қазіргі Абай атындағы кеңшардың Мыржық деп аталатын ауылына қарасты – Қызылжал қыстауы. Қызылжал қыстауын Мөшеке бұлағы деп те атайды. Мөшеке – Тәттімбеттің үлкен әкесі. Тәттімбет небәрі 45 жас ғұмыр кешіп, 1860 жылы дүние салды. Бейіті Қарқаралы ауданының жерінен ағатын Түндік өзенінің бойында, Бабалы мен Арқалық тауларының ортасында, «Арқалық» кеңшарынан 12 шақырым жерде.

Тәттімбет дәулетті әулеттен шыққан. Қарқаралы округіндегі Нұрбике-Шаншар болысында 1842-1854 жылдар аралығында болыс болған. 1855 жылы Ресей патшасы Александр ІІ-нің таққа отыру рәсіміне шақырылып, Петербургке барған.

Қазақтың күй өнерінде Тәттімбеттің «Саржайлау», «Қосбасар», «Былқылдақ», «Сылқылдақ», «Көкейкесті», «Бес төре» сияқты ондаған күйлері классикалық үлгідегі мұра ретінде ұлттың рухани мақтанышына айналған. Қазақтың музыкалық мәдениетінің дамуына Тәттімбет күйлерінің шапағаты зор.

Құрманғазы күйлерінің бірі «Адай» күйін тыңдаймыз.

Сұрақ:

-«Адай» күйінің үш нұсқасының қайсысы көбірек саған ұнады және неліктен?

-Қалай ойлайсың «Адай» күйі тыңдармандарға қалай әсер етеді?

-« Адай» күйіне қандай бейнекөрініс дайындауға болады?

Күй тыңдаймыз «Тәттімбеттің күйі «Сарыжайлау»

3-тапсырма.Ән үйрену

«Күй-домбыра»

Әнін жазған Т. Тоқжанов

Өлеңін жазған А. Рахметов.

Рефлексия:

-Мен не білдім?

- Бүгін мен не үйрендім?

-Мен үшін қандай тапсырма қиын болды?

-Ал қай тапсырманы мен оңай орындадым

Оқушылар сәлемдеседі.

1-тапсырма бойынша күй туралы ақпаратпен танысады.

Бейнероликті тамашалайды

2-тапсырма бойынша күй жанрын дамытөқан Құрманғазы мен Тәттімбет күйшілердің өмірі мен шығармашылығымен танысады

Сұрақтарға жауап береді

«Адай» күйін

Үш нұсқада тыңдап талдайды.

3-тапсырма бойынша оқулықта берілген «Күй-домбыра» атты әнді үйренеді

ҚБ

Мадақтау

Бір-бірін бағалйды

Музыка оқулығы

Фоно хрестоматия

слайд

Құрманғазы Сағырбайұлы

Тәттімбет Қазанғапұлы