Сабақтың ортасы
20
м
Тапсырмалар:
10 м
|
ІІ Жаңа тақырыпты меңгерту,
әңгіме әдісі арқылы.
Өнер: күйші, әнші, биші, жыршы,
ақын.
Төлеген Момбеков туралы бейнетаспа
(3.07мин)
«Конверттегі сұрақтар» әдісі арқылы постер
қорғау.
1 – топ: Төлеген Момбеков
кім?
Төлеген
Момбеков (1918 ж., Созақ ауданы, Сызған ауылы) — күйші.
ҚазКСР-нің еңбек сіңірген мәдениет қызметкері. Екінші дүниежүзілік
соғысқа қатысқан. 1943 жылдан мәдениет саласында қызмет еткен.
Алғашқы ұстазы — өз атасы Бапыш Қожамжаров. «Қаратау», «Қара
жорға», «Ыңғай төкпе», т.б. күйлерін атасынан
үйренеді.
2 – топ: Төлеген
Момбековтің шығармашылығы :
Кейін күйші Сүгір Әлиевтен тәлім алады.
Момбеков тартатын күйлердің дені Орталық Қазақстан, Оңтүстік
Қазақстан өлкесіне кең тараған шертпе күйлер. Ол Сүгірден,
Тәттімбеттен үйренген көптеген күйлері бар. Момбеков туындылары
фольклорлық-этнографиялық «Отырар сазы» оркестрінің репертуарында
орындалды. 1919 жылы Қаратау баурайындағы Қозмолдақ деген ауылда
туып-өскен. Киелі өнердің бастауы арғы аталарынан басталады. Арғы
атасы Қожамжар мен Назар әділ билік айтқан шешен болса, Қайдау
атасы бүкіл Орта жүзге әйгілі айтыскер ақын, ал Бапыш атасы — аң
аулап, құс салып, серілік құрумен бірге, асқан күйші болған
адам.
3 – топСүгір Әлиұлы
кім?
Сүгір
Әліұлы (1882,
казіргі Оңтүстік
Қазақстан
облысы Созақ
ауданы - 1961, сонда)
- күйші-композитор. Ықыластың шәкірті. Жастайынан ел арасында
"домбырашы Сүгір" атанды. Сүгір домбырада оң бүраумен қатар теріс
бүрауды да пайдаланған, әрі төкпе күй мен шертпе күйлердің үздік
шебері болған. Сүгірдің шерту әдістері мен күй сарынында
Сарыарқаның шертпе күйлеріне үқсамайтын айрықша интонация бар.
Ол домбыра үнін қобыз үніне жақындатып, Ықыластың көптеген
күйлерін домбыраға түсірген. Сондықтан күйлерінде қобыз үні басым.
Сүгір күйлері 1964 ж. түңғыш рет халық аспаптар оркестрінде
орындалып, 1968 - 69 ж. нотаға түсірілді. Оның күйлерін
насихаттаушылар: Ж.Қаламбаев, Т.Момбеков, У.Бекенов, Г.Асқаров,
т.б. С-дің өнері туралы жазушы Т.Әлімқұлов әңгімелер, ақын
Б.Батырбекова поэма ("Күйші Сүгір")
жазды.[1]
4 – топ: Сүгір Әлиұлының
күйлері.
Сүгірдің
"Телқоңыр", "Майдақоңыр", "Шалқыма", "Ыңғай төк", "Қосбасар", "Бес
жорға", "Боз інген", "Ілме", "Ақжелең", "Амангелдіге арнау",
"Аққу", т.б. күйлері бар.
|
Ақпараттық-коммуникативтік
технология
Оқулық және суреттер
Критериалды
бағалау
|