Ашық сабақ, "Құстар"

Құстарды дене құрылысына, тіршілік әрекетіне байланысты 3 топқа бөледі. Олар: жүгіретін құстар; жүзетін құстар ; ұшатын құстар.

Жүгіретін құстар. Бұлардың төс сүйегі жалпақ әрі оның қыры болмайды. Олар ұша алмайды, бірақ құрлықта (ашық алаңқай жерлерде) өте жылдам жүгіреді. Қанат қауырсындары доғалданып келген, аяқтары өте жақсы жетілген. Бұған барлық құрлықта кездесетін түйеқұстар жатады. Оларды тіршілік ететін аймақтарын сәйкес жеке отрядтарға топтастырады. Мысалы: африкалық түйеқус (страус), америкалық түйеқус (нанду), австралиялық түйеқұстар (эму, казуар) және Жаңа Зеландияда кездесетін қанатсыз түйеқус (киви) деп аталады. Түйеқұстардың ең ірісі - африкалық түйеқұс (страус). Олардың басқа құстардан басты айырмашылығы - аяқтарында екі ғана саусақ болады. Өте ірілерінің салмағы 90 килограмға жетелі. Африкада, өзге де елдерде арнайы қолда өсіреді. Оның етін, жүмыртқасын тағам ретінде, ал қауырсынын әсемдік үшін пайдаланады. Африкалық түйеқұс Қазақстанда да қолда өсіріле бастады. Түйеқұстардың ішіндегі ең кіші түрі - киви, оның салмағы 2 - 3 килограмдай. Ол Жаңа Зеландия аралдарында кездеседі. Оның жұмыртқасы өте ірі (0,5 кг). Түйеқұстар өсімдіктермен де, ұсақ бунақденелілермен де қоректенеді.

Жүзетін құстар (пингвиндер). Құстардың ішіндегі ерекше тобы. Олардың алдыңғы аяқтары ескекке айналған. Ескек аяқтарының көмегімен суда жақсы жүзеді әрі жақсы сүңгиді. Төссүйек қыры жақсы жетілген. Ондағы бұлшықеттер ескек аяқтарын қозғалысқа келтіреді. Олар ұша алмайды, қүрлықта теңселіп әрең қозғалады. Аяқтары қысқа әрі тұлғасының артқы жағында орналасқандықтан, денесін тік ұстайды. Пингвиндер оңтүстік жарты шарда ғана таралған, әсіресе Антарктида жағалауында көптеп кездеседі. Үлкен пингвин (императорский пингвин) жұмыртқасын қыста басады. Ол пингвиндердің ең ірісі. Биіктігі 110-120 см, салмағы 45 килограмға жетелі. Одан сәл кішілеу түрі - корольдік пингвин (королевский пингвин). Саны өте көп әрі кеңінен таралған түрі - қоршау көз пингвин (пингвин Адели). Бұлардан басқа алтыншотты, көзілдірікті, галапагостық пингвиндері (галапагоский пингвин) кездеседі. 

Ұшатын құстар біз күнделікті өмірде көріп жүрген барлық құстар жатады.

Ұшатын құстар

Қазіргі кездегі құстардың ең түрі көп тобы. Төссүйекте жақсы жетілген қыр болады. Қанаттары да ұзын, сүйірлен келеді. Қаңқа сүйектері жеңіл. Үшатын құстар тіршілік ететін орта жағдайларын байланысты бірнеше топтарға бөлінеді.

Бұталы-орман құстары: Олар қоректерін ағаштан, немесе бұталардан алып, осы жерге ұялайды. Көбінесе ұяларын ағаштардың бұтағына салмай, діңіндегі қуыс жерлеріне салады. Қоректерін ағаштан табатын болғандықтан, олар ағаш бойымен тез өрмелей алады. Тоқылдақ, құр, бұлбұл, сарышымшық, т.б. құстар жатады..

Батпақты-шалғындықтың құстары. Бұл құстар су қоймаларының суы тайыз ағашсыз, аздап та болса батпақты, топырағы дымқыл жағауларда мекендейді. Қорегініӊ көбін жер бетінен, тайыз балшықты сулардың түбінен табады. Шалшық суларда жүретін сирақты құстарға дене мөлшері ірі және орташа болып келетін аяқтары өте ұзын — тырналар, құтандар, дегелектер жатады. Олар батпақты-шылғындықтарды, мүкті-батпақтарды, қалың өскен қамыстарды мекендейді.

Шөлді-дала құстары Бұларға — дуадақтар жатады. Бұл типке жататын құстар өсімдігі аз, әрі сирек ашық даланы мекен етеді. Осы тіршілік жағдайында пайда болған ерекшеліктеріне қарай бұл топқа жататын құстар жүрдек және тез ұшатын құстар деп екіге бөлінеді.Жүрдек құстарға аяқтары ұзын, тез жүгіре алатын ірі құстар жатады яғни дуадақтар. Бұлар қорегін ұшпай, жер бетімен жүріп іздейді. Тез ұшатын құстарға шіл және қылқұйрықтар жатады

Су құстары Сулы ортада тіршілік етуі және олардың дене құрылысындағы бейімделушілік әрбір түрінде түрліше болады.қаз,үйрек,аққу т.б. жатады  

Жыртқыш құстар: Тұмсығы өткір және тұтқыр тырнақтарымен бірге құстың олжасын аулап, өлтіретін негізгі құралы болып саналады. Жыртқыш олжасын жүні, қауырсыны және сүйектерімен қоса жейді. Сосын жеуге жарамсыз бөлікті лоқсып, былықпа түрінде құсады.бүркіт, қырғи, лашын, сұңқар, жапалақ, үкі т.б жатады бұл құстар кеміргіштермен қосмекенділермен бауырымен жорғалаушылармен қоректенеді.

Үй құстарының пайдасы көп: Жұмыртқасын, етін тағам ретінде пайдаланады, жүнінен жастық, көрпе жасайды. Сол себептен адамдар үй құстарына қамқор көрсетіп жем- су беріп асырайды..

8

Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасы, Байзақ ауданы білім бөлімінің

«Балалар мен жасөспірімдер шығармашылық орталығы» КММ

А ш ы қ с а б а қ

Тақырыбы:

Қ ұ с т а р

Үйірме: «Жас натуралист»

Тобы: ІІ

Жетекшісі: Мырзабекова А.А.

Байзақ ауылы 2021ж