Ашық сабақ "Құстар"

Сабақтың барысы:  - Балалар, бізге қонақтар келіп отыр,қане қонақтармен амандасайықшы.Сә-ле-мет-сіз-дер-ме! Ал енді балалар қолымызды ұстап «Қуаныш шеңбер» құрып, бір-бірімізге жылуымызды білдірейік. Қол ұстасып тұрайық, 
Үлкен шеңбер құрайық, 
Амандықты тілеп біз, 
Сау-саламат болайық! Құстарға біз барамыз,

Бірге ән де саламыз,

Қуанамыз, күлеміз

Асыр салып ойнаймыз.

 Балалар, жылдың қай мезгілі?

Көктем мезгілі

Дұрыс айтасыңдар, балалар.

Көктемнің келгенің қалай білдіңдер?

Күн жылынады,ағаштар бүршік жарады,қар ериді,жер көгереді.

Иә,дұрыс айтасындар.

Балалар көктемнің тағы бір ерекшелігі күн жылына бастағанда жылы

     жақтан құстар ұшып келеді.Бүгін біз осы құстар әлеміне саяхат жасаймыз.

Балалар қалай ойлайсындар, жабайы құстар қайда өмір сүреді?

Орманда,далада,тауда

Дұрыс айтасыңдар.

Ендеше балалар, бұл құстар бізге қонаққа келіп тұр.Балалар көзімізді

     жұмайық, бір сәт армандап, ойланайық.

1,2,3- көзімізді ашамыз

Демалып, тыныстаймыз

Сендер жұмбақтарды дұрыс шешсеңдер суреттер ашылады.

1. Қонып алып жарға, 

Қарқылдайды

2. Шарлап келіп даланы,

үйіме үй салады.

3. Өзі кішкентай құс,

Шiркей жеп.

Ауыл маңынан

Ұзап кетпес құс. 

-Жарайсыңдар балалар!

Қане, келген қонақтарымызбен танысайық.Тақтада тұрған құстар-

     дың суреттеріне назар аударыңдар.

Мынау қандай құс?

Бұл қарға

Оның түсі қандай, көлемі қандай?

Қара, үлкен

Ал мынау қандай құс?

Бұл қарлығаш

Қарлығаш қандай құс?

Әдемі, адамға дос, түсі қара-ала

Ал мынау ше?

Бұл қараторғай

Қараторғай қандай құс?

Кішкентай құс,түсі қара

Жарайсыңдар балалар.

Дидактикалық ойын: «Бұл қандай құс?»
(Құстардың дауысы үнтаспадан естірту)

Ал енді осы құстар туралы қандай тақпақ, білесіңдер?

Қане, Мадина сен қандай құсты білесің?

Мен Тотықұс туралы тақпақ білемін

 Жарайсың !

Ал Айдана сен қандай құс туралы тақпақ білесің

Мен қарлығаш туралы айтып бер

-     Өте жақсы.

    Енді көктем туралы біздің балаларымыз тақпақ айтып береді.

    Балалар біз шаршадық, бәріміз бірге біраз сергіп алайық.
-Құстардың дауыстаған аудиожазба қойылады. 
- Балалар қазір біз орманға саяхатқа барамыз. Саяхатқа бармас бұрын көзімізді жұмамыз, мен сендерді сыйқырлап құстарға айналдырамын. Шаттық шеңберге тұрып, өлең сөзіне сәйкес қимыл жасайды. 
Балалар тыңдайды 
Саяхатқа бару үшін көздерін жұмады.
- Балалар орманда нелер тұрады? 
- Орманда тұратын құстарды дала құстары деп атаймыз. 
- Дала құстарын атайық 
- Құстар жылы жақтан қай жыл мезгілінде ұшып келеді? 
-Құстар немен қоректенеді? 

  Сергіту сәті:     Бір, екі, үш, Қанат қағып ұш,

                              Болады сонда сенде күш!
Көктем келді, құс келді. 
Күн шуағын төгеді. 
Көкек келді ән айтып ку-ку-ку- 
Тарсылдатты тоқылдақ тоқ- тоқ- 
Торғайлар жүр қуанып чив- чив- 
Отыр қарға ағашта қар-қар-қар. 

Дидактикалық ойын:  «Өз үйлеріне қой»

- Балалар, мынаны қарандаршы үй құстары мен жабайы құстарымыз                                   араласып кетіпті.Ең алдымен мен сендерге «Жаңғалақ бала» туралы әңгіме

 айтып берейін.

                                   Жаңғалақ

 Бірде жаңғалақ деген бала атасына еріп орманға барады. Атасы жолда құс-

тармен таныстырып әр құстың қалай сайрайтынын айтып береді. Ертеңінде

Жаңғалақ достарына бәрін шатастырып айтып беріпті. Қазір бізде көрейік,       біздің арамызда жаңғалақ бар ма екенін. Ортаға екі баладан шығып үстелдің үстінде жатқан құстардын суреттерін алып, тиісті үйіне қойып шығады. Яғни жабайы құстар мен үй құстарын бөлу.

 Викториналық сұрақтар:
1.    Басында тарағы  бар ,бірақ шашыңды тарай алмайсың . (Әтеш)
2.    Қай кішкене құс жемін ұшып жүріп аулайды? (Қарлығаш)
3.    Қай құс өзінің атын қайталайды? (көкек)
4.    Қандай құс хат тасушы атанған?(көгершін)
5.    Қай құста мүлде ұя болмайды? (көкек)
6.    Адам қай құсты аң аулауға пайдаланады? (Бүркіт)
7.    Құстың негізгі мекені? (Ұя)
(Балалардың жұмыстары,құстарға ұя жасап,ағаштың басына ілу).

Қорытынды бөлім: –Балалар, біз сендермен қандай құстармен таныстық?

Қарлығашпен, Қараторғай, Қарғамен таныстық.

Қандай үй құстарын білесіңдер?

Тауық, Әтеш, Үйрек, Қазды білеміз.

Сендерге бүгінгі оқу қызметіміз ұнады ма?

Иә, ұнады.

Балалар, сендерге біздің құстарымыз алғыстарын білдіріп суреттерін беріп жіберді.      Қамқоршы боп жүреміз,  Табиғатқа, құстарға.

                             Аялаймыз оларды,

                             Жақсы көріп бәріміз.

-    Рахмет сендерге, сау болыңыздар!     

Себепті қызығушылығын ояту кезеңі
Жылулық шеңбері:
Табиғат біздің анамыз,
Табиғатқа баламыз.
Иіліп сәлем береміз,
Біз әдепті баламыз.

Сабақтың тақырыбы:    «Құстар біздің досымыз»
Сабақтың мақсаты:  Балаларды жергілікті жердің құстарымен
                таныстырып,оны күтіп-баптауға,аялауға,олар-
ға мейірімділікпен қарауға тәрбиелеу.Құстар туралы білімдерін
толықтыру,құстарға деген сүйіспеншілік сезімге,қамқорлық жасау-
ға тәрбиелеу.Тілдерін дамыту,сөздік қорларын молайту.Балаларды
табиғат арқылы адамгершілікке тәрбиелеу және экологиялық білім-
дерін толық ұғымға жетілдіру.
Көрнекіліктер:  құстар бейнеленген атрибуттар,құстар жайлы
диафильм,үнтаспа,ойындар,үш қорапша,тапсырмалар,қаз бен тауықтың қауырсындары,ақ қағаз,күнбағыс майы,су.
Сабақтың барысы:   Көңілді әуен ойнайды,сол кезде ортаға
     « Көктем»  мезгілі кіреді. 
Көктем:        Келді көктем қоңыр салқын желімен,
            Келді көктем нұрын шашқан күнімен.
            Келді көктем қызыл,жасыл гүлімен,
            Келді көктем әдемі құс үнімен,-дей отырып,
әдемі құстарымызды қарсы алайық.            
Үнтаспадан жәй әуенмен «Құстар әні» орындалады,осы кезде бір топ бала бастарына құстардың суретін тағып,құсша қанаттарын
қағып залға кіреді да,әр ағаштың түбіне барып қонады.
Көктем:   Балалар ерте көктемде ұшып келетін құстарды еске тү-
сірейікші, ол үшін мен сендерге құстарға байланысты жұмбақ жасырамын.
        Шарлап келіп даланы,
        Үйіме,үйін салады.        (Қарлығаш)

        Су бетін сүзіп,
        Ақ құман жүр жүзіп.    (Аққу)

        Түнде жортады,
        Жарықтан қорқады.        (Жарқанат)

        Тақылдатып,мазаны ап,
        Ағаштарды тазалап,
        Ормандарды емдейді,зиянкесті тазалар.        (Тоқылдақ)
        
    ( теледидардан құстар жайлы диафильм көрсетіледі)
Көктем:    Балалар,сендер теледидардан не көрдіңдер? Құстардың
атын атаңдаршы (қарға,сауысқан,торғай,қарлығаш,тыр-
на,қараторғай,аққу).
Біз сендермен серуенге шыққанда жылы жақтан көп құстардың ұшып келгенін көрдік.
Көктем:   -Көктем құстарын кім атайды?
Балалар:   -Қараторғай, қарлығаш,тырна.
Көктем:   - Осы құстар нені қорғайды?
Балалар:   - Ағаштарды.
Көктем:    - Ағаштар не үшін керек? 
Балалар:   - таза ауа шығарады.
Көктем:   - Ендеше сол таза ауамен дем алып көрейік.(балалар 
тыныс алу жаттығуын жасайды)
Ал енді осы құстар туралы тақпақ,мақал-мәтел,тыйым сөздер
кім айтады.
1-бала:        Қарға,қарға,қарғалар,
            Қар үстінде жорғалар.
            Боран соқса қар болар,
            Бұтаға қонар қарғалар.

2-бала:        Қос қанатын иіп ап,
            Жарға келіп қонады.
            Қара киім киіп ап,
            Балшықтан үй соғады.

3-бала:        Үйге кірші торғайым
            Мен аяздан қорғайын.
            Жем шашамын,жегейсін
            Үйшік жасап берейін.

4-бала:        Келіп көктем құстары,
                           Бау-бақшада ән салды.
                 Оларды жас достары
            Ұя жасап қарсы алды.
Көктем:    Құстар туралы мақал-мәтелдер кім айтады.
5-бала:    Құс төмен ұшса жаңбыр жауады,
        Жоғары ұшса күн жылы болады.
6-бала:    Сауысқан шиқылдаса,жақсы хабар естиміз.
7-бала:    -Құстар-достар.Қыста құсқа жақсылық жасасаң,жазда
        жақсылығыңды өтеп береді.
Көктем:    Құстар туралы тыйым сөздер кім айтады.
8-бала:    Құсқа тас лақтырма.
9-бала:    Құстардың жұмыртқасын жарма.
10-бала:    Аққуды атуға болмайды,
        Досыңды сатуға болмайды.
11-бала:    Құстың ұясын бұзба,
        Қарғысқа қаларсың.
Ғажайып сәт:  «Ақ көгершін» әні орындалып тұрады.Сол сәтте аузында тістеген себеті бар көгершін ұшып келеді.
Көгершін:  -Сәлеметсіңдер ме,балалар.Мен аспанда ұшып жүріп,
сендерді көріп,қонаққа келдім.Мен сендерге босқа келген жоқпын сендердің білімдеріңді тексерейін деп келдім.
Мына менің аузыма тістеген себеттің ішінде жұмыртқалар бар,сол 
жұмыртқаны жарып ашсаңдар ішінде сендерге арналған тапсырма- лар бар. 
1-тапсырма:  Балалар сендер құстар туралы қандай ойын білесің-
 дер ? Кәне,атаңдаршы.
Балалар: «Етек-етек», «Ұшты-ұшты», «Жүргізуші мен торғай»,
    «Мысық пен торғай», «Аққу-қаздар», «Үкі мен құстар».
2-тапсырма: Мен сендерге жаңадан бір ойын алып келдім.
                  Д/О: «Құстар-балықтар-аңдар» 
3-тапсырма:  Менімен бірге қыздар «Көгершін» биін билеп берсін.
    (сол кезде көгершін байқаусызда бұтаққа  шалынып құлап,
қанатын жаралап алады)
Көгершін:   - Ой-бу, балалар мен жарақаттанып қалдым,енді мен 
жалғыз қалай ұшып кетемін. Сендер маған көмектесіңдерші.
Маған достар керек.
Көктем:   Көгершін сен ренжіме,  біздің балалар саған достар тауып береді.
(балалар бірнеше қиынды бөліктерден  құстарды құрастырады).
Көгершін:  -Балалар сендерге көп рахмет! Өздерің ақылды бала
екенсіңдер,әкелген тапсырмалардың бәрін орындадыңдар. 
Өзіме достар тауып алдым. Ал,енді осы достарыммен ұшып қайтам. 
Сау болыңдар!
Балалар:  Сау бол!
Көктем:    - Балалар,сендер тағы құстар жайлы не білесіңдер?
Шолпан:     Көктем мезгілінде құстар жылы жақтан ұшып келеді,біз құстарды күтіп-баптап,аялауымыз керек. Құстар біздің досымыз.
Досжан:    Құстар ағаш түбіндегі құрт-құмырсқалармен қоректенеді.
Ағаштың жайылып жақсы өсуіне, түрлі жәндіктерден тазаруына
көмектеседі.
Ядгар:   Құстарға сол себепті қамқорлық көрсетіп, ұя жасап,жем
беруіміз керек.

(Тәжірбие – зерттеу жүмыстарын жасау)
Көктем:  Балалар,мен сендерге осы құстардың қауырсынынан 
тәжірбие жасап көрсетемін.Балалар мынау қаздың және тауықтың қауырсыны,яғни қанаттары,оларды көріп,тексереді,сулайды,нелік- тен қаздың қауырсынында су тоқтамайды.Ақ қағазға күнбағыс майын жағып,сулайды,не болғанын тексереді.
       (су қағаздан сырғанап,қағаз құрғақ болып қалады)
Ол неліктен деп ойлайсыңдар?    Суда жүзетін құстардың арнайы
ішкі майлы бездері болады,олар сол майды тұмсықтарымен жүн-
деріне майлайды.         
 Викториналық сұрақтар:
1.    Басында тарағы  бар ,бірақ шашыңды тарай алмайсың . (Әтеш)
2.    Қай кішкене құс жемін ұшып жүріп аулайды? (Қарлығаш)
3.    Қай құс өзінің атын қайталайды? (көкек)
4.    Қандай құс хат тасушы атанған?(көгершін)
5.    Қай құста мүлде ұя болмайды? (көкек)
6.    Адам қай құсты аң аулауға пайдаланады? (Бүркіт)
7.    Құстың негізгі мекені? (Ұя)
(Балалардың жұмыстары,құстарға ұя жасап,ағаштың басына ілу).
-    Балалар сендерге сабақ ұнады ма?
-    Ұнады.
-    Біз сабақта нелер туралы әңгімелестік?
-    Құстар туралы әңгімелестік,тақпақтар айттық,мақал-мәтелдер,
құстар туралы тыйым сөздер айттық.     
-    Қонаққа Көгершін келді,бізге тапсырмалар алып келді.
-    Ойын ойнадық.
-    Өте жақсы балалар.
Көктем:    Көктем мезгілінде айналаның бәрі әсем гүлге толы,ағаш-
тардың бұтақтары бүршік атып,ауа-райы күрт өзгеріп,дала жайнай
түседі.Олай болса,сабағымызды «Көктем» әнімен аяқтаймыз.
І-шумақ:        Көктем келді,құс келді,
            Ойнаймыз біз саз илеп.
            Біздің көлге түстенді,
            Былтыр кеткен қаз-үйрек.
        Ля-ля-ля,ля-ля-ля,
        Былтыр кеткен қаз-үйрек.
ІІ-шумақ:    Алақай-ау,балақай,
            Қандай жақсы көктемгі-ай!
            Гүлге оранды далалар,
            Келді ауылға көп торғай.
        Ля-ля-ля,ля-ля-ля,
        Келді ауылға көп торғай.

-Жарайсыңдар балалар!

Ал ендеше дем алып сергіту сәтін жасап алайық.

«Білгілерің келе ме?»

«Ең-ең...?»

-Ең ең ең жүзгіш құс

-Ең ең ең үлкен құс

-Ең ең күн көзіне тура

қарайтын құс

-Ең ең жыртқыш құс

-Ең ең қырағы құс

-Жарайсыңдар балалар!

-Дұрыс таптыңдар.

-Балалар осы құстар туралы айтып беріңдерші.

-Торғай туралы не

білесіңдер?

-Қай жерде өмір сүреді?

-Немен қоректенеді?

-Қарлығаш жайлы не

айтасыңдар?

-Қарлығаш ұясын қайда салады?

-Қарғаның түсі қандай?

-Қарға немен қоректенеді?

«Үшіншісі артық» ойыны.

Мақсаты:Ойлауды,заттарды белгілері бойынша топтастыра білуді дамыту.

Жауаптары тыңдалады.

Қарлығаш.

Ласточка

Бүркіт

Орел

Торғай

Воробей

Қарға

Қарлығаш

Торғай

Қарлығаш

Торғай,торғай,торғайсың

Таяу келіп қонғайсың.

Жем шашайын тойып ал,

Сонда аязға тонбайсың.

Бүркіт

Қарға,қарға,қарғалар

Қар үстінде жорғалар.

Торғай

Ойынның шарты: Үнтаспадан құстардың сайрағанын тыңдатып, оны ажыратып айтады.

Қане,қанат жазайық,

қарлығаш болып ұшайық.

Торғай болып қонайық.

Сауысқан болып секіріп,

тоқылдақ болып шоқиық.

Ұшып-ұшып алайық,

орнымызға қонайық.

Пингвиндер.

Түйеқұс.

Бүркіт.

Қыран.

Сұңқар

Жауаптары тыңдалады.

Сөздер тобы:

1.Қаз,аққу,бүркіт.

2.Қарлығаш,қараторғай,көкек.

3.Түйеқұс,сауысқан,тырна.

-Жарайсыңдар балалар

Рефлекстік нәтиже бөлімі.

-Балалар бүгін біз

ұйымдастырылған оқу іс-әрекетімізде не жайлы айттық?

-Қандай құстардың түрлерімен таныстық?

-Қане балалар өздеріңе бүгінгі оқу іс-әрекетіміздің қаншалықты қиын,оңай болғанын пішіндер арқылы баға берейік.

Қорытынды: Үлестірілген түстер арқылы тәрбиеленушілердің білім деңгейін анықтай отырып,жекелей жұмыс жүргізу.Тәрбиешілердің келешекте өз іс-тәжірибесіне өзгерістер енгізу.

Сұрақтарға жауаптарын айтады.