Автомобильдің трансмиссияның түрлері мен қызметі

Ф-БЕ-06/9

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ОҚУ-АҒАРТУ МИНИСТРЛІГІ

ШЫМКЕНТ ҚАЛАЛЫҚ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ

«ЖОЛ – КӨЛІК КОЛЛЕДЖІ» МКҚК

ӘДІСТЕМЕЛІК ТАЛДАУ

(Ашық сабақ)

Орындаған:Танирбергенова Э.П.

07161300 арнайы

пәндерциклдік комиссиясында

талқыланып, қаралған.

Хаттама №_5_ «12» __01_2023ж.

Төрағасы _ __Б.Торыжанов

(қолы) (аты-жөні)

Шымкент 2023ж.

Тобы :	Күні
АЭ 9-211	12 .01.23

Сабақтың тақырыбы: «Автомобильдің трансмиссияның түрлері мен қызметі»

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік : Тақырыпты өткен сабақтармен байланыстыра отырып, студенттердің білімін пысықтау «Автомобильдің трансмиссияның түрлері мен қызметі» жайлы оқушыларға түсіндіру.

2. Дамытушылық: Оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту, көргендерін еске сақтап, оны қайта жаңғырта білуге бейімдеу.

3. Тәрбиелік: оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттыру, адамгершілік қасиеттерін бойларына сіңіру, еліміздегі автомобиль саласын дамыту.

Сабақтың түрі: Ашық сабақ.

Сабақтың әдісі: Білім беруді ізгілендіру технологиясы.

Пән аралық байланыс: «Автомобиль құрылысы», «Автомобильдерді жөндеу», «Автокөлік құралдарының қауіпсіздігі», «Автомобиль пайдалану материалдары»

Сабаққа қажетті материалдар: оқулықтар, мультипроектор, компьютер, слайд, видеоролик.

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі:

1. Кабинеттің тазалығын қадағалау;

2. Оқушыларды журнал тізіммен тексеру;

3. Кезекшіні тағайындау;

2. Үй тапсырмасын тексеру:

1. Қозғалтқыш дегеніміз не?

2. Қозғалтқыш қанша механизмнен тұрады?

3. Қозғалтқыштың түрлерін атаңыз?

4. Жаңа сабақты түсіндіру:

ТРАНСМИССИЯ ДЕГЕНІМІЗ НЕ ЖӘНЕ ОЛ ҚАЛАЙ ЖҰМЫС ІСТЕЙДІ?

Қозғалтқышты максималды жылдамдық пен жайлылыққа жеткізбестен қозғалыстың бірқалыпты басталуы, үдеу - бұл автомобильдің трансмиссиясынсыз мүмкін емес. Осы қондырғы аталған процестерді қалай қамтамасыз ететінін, механизмдердің қандай түрлерін және беріліс қорабы қандай негізгі блоктардан тұратындығын қарастырайық.

ТРАНСМИССИЯ ДЕГЕНІМІЗ НЕ?

Автокөліктің немесе беріліс қорабының берілісі - бұл тісті доңғалақтардан, біліктерден, үйкелетін дискілерден және басқа элементтерден тұратын тораптар жүйесі. Бұл механизм қозғалтқыш пен көлік құралының жетек дөңгелектері арасында орнатылған.

АВТОМОБИЛЬ БЕРІЛІСІНІҢ МАҚСАТЫ

Бұл механизмнің мақсаты қарапайым - қозғалтқыштан айналатын моментті жетек дөңгелектеріне ауыстыру және екінші біліктердің айналу жылдамдығын өзгерту. Қозғалтқыш іске қосылған кезде маховик иінді біліктің айналу жылдамдығына сәйкес айналады. Егер оның жетекші доңғалақтары қатты болатын болса, онда машинада тегіс қозғалуды бастау мүмкін болмас еді, ал көліктің әр аялдамасы жүргізушіден қозғалтқышты өшіруді талап етеді.

Батарея қуаты қозғалтқышты іске қосу үшін жұмсалатынын бәрі біледі. Трансмиссия болмаса, автомобиль осы энергияны пайдалана отырып, бірден қозғала бастайды, нәтижесінде қуат көзі өте тез ағып кетеді.

• Қозғалтқышты батарея зарядының артық жұмсалмастан іске қосыңыз;

• Қозғалтқыштың айналу жылдамдығын критикалық мәнге дейін арттырмай, көлікті жылдамдатыңыз;

• Жағалау қозғалысын қолданыңыз, мысалы сүйреу жағдайында;

• Қозғалтқышқа зиян келтірмейтін және көліктің қауіпсіз қозғалысын қамтамасыз ететін режимді таңдаңыз;

• Ішкі жану қозғалтқышын өшірмей машинаны тоқтатыңыз (мысалы, бағдаршамда немесе зебрадан өтіп бара жатқан жаяу жүргіншілерге рұқсат беру үшін).

Сондай-ақ, автомобильдің трансмиссиясы моменттің бағытын өзгертуге мүмкіндік береді. Бұл кері бағытқа өту үшін қажет.

Трансмиссияның тағы бір ерекшелігі - қозғалтқыштың айналу жиілігін қолайлы дөңгелектің айналу жылдамдығына айналдыру. Егер олар 7 мың жылдамдықпен айналатын болса, онда олардың диаметрі өте аз болуы керек еді, немесе барлық машиналар спорттық болады және оларды адамдар көп болатын қалаларда қауіпсіз жүргізу мүмкін емес еді.

Трансмиссия қозғалтқыштың босатылған қуатын біркелкі бөледі, сондықтан трансформация сәті жұмсақ әрі тегіс іске қосылуға, жоғары қарай қозғалуға мүмкіндік береді, бірақ сонымен бірге көлік құралын жеделдету үшін ішкі жану қозғалтқышының қуатын пайдалануға мүмкіндік береді.

ҚОЛМЕН БЕРІЛІС ҚОРАБЫ

Бұл бірінші және ең танымал беріліс түрі. Көптеген қазіргі заманғы автокөлік жүргізушілері де осы беріліс қорабын таңдайды. Мұның себебі - құрылымның қарапайымдығы, қозғалтқышты іске қосу үшін стартердің орнына машинаның шассиін пайдалану мүмкіндігі, егер батарея заряды біткен болса (мұны қалай дұрыс жасау керек, оқыңыз осында).

Бұл қораптың ерекшелігі - жүргізушінің өзі қашан және қандай жылдамдықты қосатынын өзі анықтайды. Әрине, бұл үшін қандай жылдамдықпен жылжытуға немесе төмендетуге болатындығын жақсы түсіну қажет.

Өзінің сенімділігі мен техникалық қызмет көрсету мен жөндеудің салыстырмалы қарапайымдылығының арқасында беріліс қорабының беріліс қорабының рейтингісінде осы типтегі беріліс қорабы алдыңғы қатарда қалады. Механика өндірісі үшін өндіруші автоматты машиналар немесе роботтар шығаруға қарағанда көп ақша мен ресурстар жұмсамайды.

Берілісті ауыстыру келесідей. Беріліс қорабының құрылғысына ілінісу дискісі кіреді, ол тиісті педаль басылған кезде беріліс қорабының жетек механизмінен қозғалтқыш маховикті ажыратады. Ілінісу ажыратылған кезде, жүргізуші машинаны басқа беріліске ауыстырады. Сондықтан машина жылдамдайды (немесе баяулайды), ал қозғалтқыш зардап шекпейді.

Механикалық қораптардың құрылғысына драйвер қажетті беріліс қорабын тез өзгерте алатындай етіп өзара байланысты тісті доңғалақтар мен біліктер жиынтығы кіреді. Механизмдегі шуды азайту үшін тістердің қиғаш орналасуы бар берілістер қолданылады. Ал элементтердің қосылуының тұрақтылығы мен жылдамдығы үшін синхронизаторлар қазіргі қолмен беріліс қорабында қолданылады. Олар екі біліктің айналу жылдамдығын үндестіреді.

РОБОТ БЕРІЛІС ҚОРАБЫ

Құрылымы мен жұмыс принципі бойынша роботтар механикалық аналогтарға өте ұқсас. Тек оларда таңдау және ауыстыруды автомобиль электроникасы жүзеге асырады. Роботтандырылған берілістердің көпшілігінде драйвер режим таңдағышта орналасқан ауысу тетігін қолданатын қол режимі параметрі бар. Кейбір автомобиль модельдерінде рульде осы тетіктің орнына қалақшалар болады, олардың көмегімен жүргізуші тісті дөңгелекті көбейтеді немесе азайтады.

Жұмыстың тұрақтылығы мен сенімділігін арттыру үшін заманауи роботтар қос ілінісу жүйесімен жабдықталған. Бұл модификация селективті деп аталады. Оның ерекшелігі - бір ілінісу дискісі қораптың қалыпты жұмысын қамтамасыз етеді, ал екіншісі келесі берілісті ауыстырар алдында жылдамдықты іске қосу механизмдерін дайындайды.

АВТОМАТТЫ БЕРІЛІС

Осындай механизмдер рейтингісіндегі қорап механикадан кейінгі екінші орында. Сонымен бірге мұндай беріліс қорабы ең күрделі құрылымға ие. Оның көптеген қосымша элементтері, соның ішінде датчиктері бар. Алайда, робот пен механикалық аналогтан айырмашылығы, машинада ілінісу дискісі жоқ. Оның орнына момент түрлендіргіші қолданылады.

Момент түрлендіргіші - бұл қозғалыс майы негізінде жұмыс істейтін механизм. Жұмыс сұйықтығы беріліс қорабының жетек білігін қозғалатын ілінісу дөңгелегіне айдалады. Бұл қораптың айрықша ерекшелігі - беріліс механизмі мен қозғалтқыш маховикінің арасында қатты байланыстың болмауы.

Автоматты беріліс қорабы роботқа ұқсас принцип бойынша жұмыс істейді. Электрониканың өзі қажетті режимге өту сәтін өзі анықтайды. Сонымен қатар, көптеген машиналар жартылай автоматты режиммен жабдықталған, жүргізуші ауысым тетігін пайдаланып, жүйені қажетті беріліске ауыстыруды тапсырады.

Бұрынғы модификация тек крутящий түрлендіргішпен жабдықталған болса, бүгінде электронды модификация бар. Екінші жағдайда, электронды басқару бірнеше режимге ауыса алады, олардың әрқайсысында өзінің беріліс жүйесі бар.

ҮЗДІКСІЗ АУЫСПАЛЫ БЕРІЛІС

Берілістің бұл түрін вариатор деп те атайды. Сатылы тісті берілістер жоқ жалғыз қорап. Моменттің таралуы жетек білігінің шығырының қабырғаларын жылжыту арқылы басқарылады.

ГИДРОСТАТИКАЛЫҚ БЕРІЛІС

Мұндай қорап осьтік плунжерлі гидравликалық қондырғыларға негізделген. Трансмиссияның артықшылығы - оның шағын өлшемі мен салмағы. Сондай -ақ, бұл дизайнда байланыстар арасында механикалық байланыс жоқ, сондықтан оларды ұзақ қашықтықта өсіруге болады. Осының арқасында беріліс қорабында үлкен беріліс коэффициенті бар.

ІЛІНІСУ ДИСКІСІ

Бұл элемент қозғалтқыш маховикінің негізгі жетек білігіне берік байланысын қамтамасыз етеді. Алайда, қажет болған жағдайда, бұл механизм қозғалтқыш пен беріліс қорабын да бөледі. Механикалық беріліс қорабы ілінісу себетімен жабдықталған, роботта да осындай құрылғы бар.

Автоматты нұсқаларда бұл функцияны момент түрлендіргіші орындайды. Жалғыз айырмашылық - ілінісу дискісі қозғалтқыш өшірілген кезде де, қозғалтқыш пен беріліс механизмі арасындағы берік байланысты қамтамасыз ете алады. Бұл беріліс қорабын әлсіз қол тежегішінен басқа шегіну механизмі ретінде пайдалануға мүмкіндік береді. Ілінісу қозғалтқышты итергіштен бастауға мүмкіндік береді, оны автоматты түрде жасау мүмкін емес.

Ілінісу механизмі келесі элементтерден тұрады:

• Үйкеліс дискілері;

• Себет (немесе механизмнің барлық элементтері орналасқан корпус);

• Шанышқы (драйвер ілініс педальын басқанда қысым тақтасын жылжытады);

• Жетек немесе кіріс білігі.

НЕГІЗГІ БЕРІЛІС

Негізгі берілістің негізгі міндеті - қозғалтқыштан келетін күштерді қабылдау және оларды біріктірілген түйіндерге, атап айтқанда жетек осіне беру. Негізгі беріліс КМ-ді (айналу моментін) арттырады және сонымен бірге автомобильдің жетекші дөңгелектерінің айналуын азайтады.

Алдыңғы доңғалақты машиналар осы механизммен беріліс қорабының дифференциалына жақын орналасқан. Артқы доңғалақ дискілерінің модельдері артқы ось корпусында осы механизмге ие. ЖТ құрылғысына жартылай ось, жетекші және басқарылатын тісті доңғалақтар, жартылай осьтік тісті доңғалақтар, сонымен қатар спутниктік тісті доңғалақтар кіреді.

ДИФФЕРЕНЦИАЛДЫ

Моментті жібереді, өзгертеді және оны осьтік емес механизмдерге таратады. Дифференциалдың пішіні мен қызметі машинаның жетегіне байланысты ерекшеленеді:

• Артқы доңғалақ жетегі моделі. Дифференциал ось корпусына орнатылған;

• Алдыңғы жетектің моделі. Механизм беріліс қорабына орнатылған;

• Толық жетекті модель. Дифференциал трансферлік жағдайда орналасқан.

Дифференциалды дизайнға планеталық беріліс қорабы кіреді. Планетарлық беріліс қорабының үш модификациясы бар:

• Конустық - көлденең осьтік дифференциалда қолданылады;

• Цилиндрлік - толық жетекті автомобильдің орталық дифференциалында қолданылады;

• Құрт берілісі - двигательде де, осьаралық дифференциалда да қолданыла алатын әмбебап модификация болып саналады.

Дифференциалды құрылғы корпусқа бекітілген білік берілістерін қамтиды. Олар бір-бірімен спутниктік тісті доңғалақтан тұратын планетарлық беріліспен байланысқан. Дифференциалдың құрылғысы және жұмыс принципі туралы толығырақ оқыңыз. 

КАРДАНЫҢ БЕРІЛУІ

Кардан жетегі - бұл топса механизмі арқылы өзара байланысты екі немесе одан да көп бөліктерден тұратын білік. Ол автомобильдің әртүрлі бөліктерінде қолданылады. Негізгі қолдану артқы доңғалақты көліктерде. Мұндай көліктердегі беріліс қорабы көбінесе артқы біліктің беріліс қорабынан төмен болады. Беріліс қорабының механизмінде де, беріліс қорабында да қосымша кернеулер болмауы үшін, олардың арасында орналасқан білікті секцияларға бөлу керек, олардың қосылуы құрастыру деформацияланған кезде тегіс айналуды қамтамасыз етеді.

Жоспарлы техникалық қызмет көрсету үшін өндіруші өзінің жеке мерзімін белгілейді, бұл туралы автокөлік иесіне техникалық құжаттамада хабарлайды. Көбінесе бұл кезең 60 мың шақырым автомобильдік жүгіріс аймағында болады. Техникалық қызмет көрсету құрамына май мен сүзгіні өзгерту, сондай-ақ, егер бар болса, электронды басқару блогындағы қателіктерді қалпына келтіру кіреді.

4. Сабақты бекіту :

1. Оқушылардың жаңа сабақ бойынша туындаған сұрақтарына жауап беру.

2. Трансмиссия мүмкіндігінше тиімді және ұзақ уақыт жөндеусіз қызмет етуі үшін әр қорапқа қызмет көрсету керек 2. Дәстүрлі электр қозғалтқышы қалай жұмыс істейтіндігінде.

3. Жоспарлы техникалық қызмет көрсету үшін өндіруші өзінің жеке мерзімін белгілейді, бұл туралы автокөлік иесіне техникалық құжаттамада хабарлайды. Көбінесе бұл кезең 60 мың шақырым автомобильдік жүгіріс аймағында болады. Техникалық қызмет көрсету құрамына май мен сүзгіні өзгерту, сондай-ақ, егер бар болса, электронды басқару блогындағы қателіктерді қалпына келтіру кіреді.

5. Сабақты қорытындылау.

1. Автомобиль трансмиссиясының неше түрі бар?

2. Трансмиссияның атқаратын қызметін түсіндіріңіз.

3. Трасмиссияға жататын автомобиль бөліктерінің түрлері мен атқаратын қызметтері қандай?

6.Оқушыларды бағалау:

«95-100»

«85-89»

«70-74»

«65-69»

7. Үйге тапсырма беру:

1. Жаңа тақырып бойынша берілген әбедиеттермен дайындалып келу.

Қолданылған әдебиеттер:

1. «Устройство автомобилья» Е.Я. Тур. К.Б.Серебряков. Л.А.Жалобов. Машиностроение 1990г.

2. «Автомобиль құрылысы» Б.Алиев. П. Жүнісбеков.Алматы 2005ж.

3. «Автомобиль құрылысы» Б.Тұрысбеков.Е.Белгібеков.Алматы 2013ж.

4. Интернет материалдары:

www.google.kz

770 ₸ - Сатып алу

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Тізімді көру