Авторлық бағдарлама "Математика және экология"

ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ

Шығыс Қазақстан облысы білім басқармасының

Көкпекті ауданы бойынша білім бөлімінің

«Ж.Болғанбаев атындағы Самар орта мектеп-лицейі» КММ

«Математика және экология»

Бастауыш сыныпқа арналған авторлық бағдарламасы

Мектеп директоры Багисова Б.К. қолы ___________

М.О.

Мұғалім:

бастауыш сынып мұғалімі Галиева Г.Е.

Самар ауылы

Аннотация

Ж.Болғанбаев атындағы Самар орта мектеп –лицейінің бастауыш сыныптың математика пәніне арналған «Математика және экология» атты вариативті курс бағдарламасының мақсаты болжамды экологиялық проблемаларды математика тілімен шеше отырып, оқушылардың қоршаған ортаны қорғау жөнінде терең білім,біліктілігін дамыту.

Білім беру жүйесіндегі негізгі ағымдардың бірі – еліміздің аймақтық ерекшелігін, білім беретін орданың типтеріне сай жеке тұлғаның дамуына тиімді жағдай туғызу.Бұл ағымды іске асыру саралап оқыту арқылы жүзеге асатыны мәлім. Саралап оқыту формаларының бірі сыртқы саралау. Сондықтан оқушыларға саралап оқыту арқылы жүзеге асу үшін аталған курс енгізіліп отыр.

Бастауыш сынып оқушыларының қоршаған ортаға көзқарасы мен дүниетанымы ең басты пән-математика пәні арқылы қалыптасады.Ал математика біздің күнделікті өмірімізде.Есептер шығару - оқушылардан ойлауды кажет ететін сапалық және сандық тапсырманы орындау. Олар жоспарлы және бірізді іс атқаруға жетелейді, нәтижесінде білім алынады, тұрақты қабылданады, жетілдіріледі және дұрыс іске асырылады. Есептер шығару арқылы оқыту мен тәрбие беру мақсаттарына жетіп, сонымен қатар қоршаған орта туралы ұғымдарды қалыптастыруға болады. Сондықтан бастауыш сыныптан бастап экологиялық мазмұнды есептерді шығару өте орынды және өзекті мәселе деп ойлаймын.

Аталған курс бағдарламаларға қойылатын талаптар мен критериийлер бойынша құрастырылды. Атап айтсақ, ғылымилық, практикалық бағыттылық, жүйелілік, уақыт қорына лайықтылық т.б. принциптерге сай жасалды. Вариативті курсты өткізу барысында бастауыш сынып оқушыларына мәтін арқылы берілген есептерді шығарумен қатар,қоршаған ортадағы экологиялық жағдайларды біле отырып,ол мәселелерді шешуге талпындыру.

Мазмұны

1. Кіріспе

• Түсіндірме хат

• Мәтіндік есептер

• Экология мен математиканың пәнаралық байланысы

• Аймақтық компонентке қатысты құрылған экологиялық мазмұнды есептер.

2. Нормативті бөлім

• Курс бағдарламасының мазмұны мен құрылымы

• Күнтізбелік тақырыптық жоспар

• Сабақ жоспарлары

3. Ақпараттық әдістемелік бөлім

• Курсты оқытуды ұйымдастырудың формалары

• Білімдерін тексеру формалары

• Білім мен біліктерге қойылатын талаптар

4. Қорытынды

5. Қолданылған әдебиеттер тізімі

• Оқушылар үшін

• Мұғалім үшін

6. Жарияланған мәселе (ұсынып отырған жұмысы) бойынша жарияланымдардың, мақалалардың тізімі мен көшірмесі.

7. Пікір білдірушілер: /пікір білдірушілер саны 3-4 болу керек/

8. Көкпекті ББ бөліміне өтініш

9. Қосымшалар

Түсіндірме хат

«Математика және экология» атты таңдау пәні оқу жоспарының вариативті бөлігінің оқу бағдарламалары және элективті курстарды әзірлеу және әдістемелік қамтамасыз ету барысында барлық деңгейдегі мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарды басшылыққа ала отырып, «Оқу жоспарының вариативті бөлігінің оқу бағдарламалары мен элективті курстарды сараптамадан өткізу және оларды жаңартылған білім беру мазмұны аясында әдістемелік қамтамасыз ету» туралы ереже ҚР-ң 2007 жылғы 27 шілдедегі №319-III «Білім туралы» Заңына (06.05.2020 жылы енгізілген толықтырулар мен өзгертулер негізінде ) сәйкес әзірленді. Бағдарлама мазмұнын аптасына 1 сағат, жылына 35 сағат жүктеме берілген.

Оқытуда әрдайым жекелей зерделеу әдісі қолданылады. Оқушының қабілеті мен қызығушылығын арттыратындай білім үрдісін ұйымдастыру мақсатталады. Сабақтарда жаңа әдіс- тәсілдерді қолдана отырып баланың интеллектуалды және шығармашылық мүмкіндіктерін қалыптастыру мақсатында жүргізіледі. Осы талаптарды орындаудың басты мәселесі келешекте сауатты ұрпақты тәрбиелеу. «Білім көзі-бастауышта» демекші білімнің қайнар көзі бастауыш сатысынан басталады. Ендеше,осы бастауыш сынып оқушыларының жеке қабілеттерін ашуға бағытталған «Математика және экология» атты авторлық бағдарламамды ұсынып отырмын.

Курс мақсаты:

 Бастауыш сынып оқушыларына мәтін арқылы берілген есептерді шығарумен қатар,қоршаған ортадағы экологиялық жағдайларды біле отырып,ол мәселелерді шешуге талпындыру. Есеп шығарудың әдіс-тәсілдерін кеңейту негізінде математикалық материалдарды меңгеруге жағдай туғызу, пәнге тұрақты қызығушылық тудыру, күнделікті өмірде кездесетін әртүрлі жағдайда зерттеу біліктілігі пен дағдыларын қалыптастыру, функционалды ойлау қабілеттерін дамыту.

Курс міндеті:

- есеп шығару әдіс  тәсілдері бойынша негізгі білімдерін бекіту;

- есеп типтері мен әдіс тәсілдері бойынша білімдерін қалыптастыру;

- мәтінді есептер шешу біліктіліктерін қалыптастыру;

- жеке тұлғаны дамыту факторы ретінде практикалық іскерлікке баулу.

Курс жаңашылдығы:

Математика- ойлау қабілеттерін жетілдіру мен дамуға үлкен мүмкіндік беретін пәндердің бірі.Бастауыш сыныптың математика курсының ерекшелігі - оның мақсатты білім беріп,оны іс-әрекетте қолдану.Бұл әр жаңа ұғымды мәтіндік есеп шығару арқылы игеру деген сөз. Экологиялық мазмұнды мәтіндік есептер арифметикалық амалдарды орындау барысында экологиялық мәселелердің мағынасын ашады.Сонымен қатар, мәтіндік есептер бағдарламаға енгізілген теориялық сұрақтарды игеруге көмектеседі.Осындай есептерді шығару барысында мен өз жұмысымда келесідей дағдыларды қалыптастырамын:

- Есептің мағынасын математика тіліне аудару

- Есептің шартына сұрақ қою

- Есептің ықтимал жауабын іздеу

- Есептің мәтінін өзгерту

Күтілетін нәтиже:

- Жергілікті жердің ерекшелігі, экологиялық жағдайын ескере отырып қоршаған ортаны қорғау туралы терең білім алады

- Есептің ықтимал жауабын іздеп,шартына дұрыс сұрақ қоя алады

- Шығармашылық тапсырмаларды орындай біледі

- Есепті түсініп,талдап шығарады

- Шапшаң есептеу дағдыларын қалыптасады

- Есепті теңдеу құру арқылы шығара алады.

1.Кіріспе

1.Мәтіндік есептер дегеніміз-аты айтып тұрғандай, мәтін арқылы берілген, теңдеу құруға негізделген есептер болып табылады. Мұны кейде мәселе есептер, кейде сөздік есептер деп те атайды. Бұл есептердің ішінде біраз басқатырғыштары да бар. Өзінің алға қойған дидактикалық мақсаттарына қарай есептерді үш түрге (классификация) бөлуге болады:

1) танымдық есептер: бұлар арқылы жаңа білім алынады

2)машықтану есептері: бұлар арқылы орнықты білім дағдылары қалыптасады

3)шығармашылық мақсаттағы есептер: ойлауды қажет ететін дамыту есептері.

Мәтін есептерді шығару кез- келген есепті шығара білуге үйретеді:

а) есеп мазмұнын талдай отырып, ондағы белгілі және белгісізді ажырата білуге үйретеді;

б) берілген мәліметтер мен белгісіздің арасындағы байланысты тағайындай білуге үйретеді;

в) есептің шығару жоспарын құру;

г) есептегі белігілі мен белгісіз арасындағы байланысты теңдеу, теңдік арқылы математика тіліне аудару;

д) сәйкес амалдарды орындау (сәйкес теңдеулерді шешу) есептің сұрағына жауап қайтару;

е) есептің дұрыстығын тексеру.

Мектепте кездесетін осындай есептердің төрт түрін атап айтуға болады:

1) төртінші пропорционалды табуға арналған есептер;

2) пропорционал бөлуге арналған есептер;

3) екі айырма арқылы санды табуға арналған есептер;

4) санның бөлігін және керісінше санды табуға арналған есептер.

Есепті шешу бірнеше кезеңнен тұрады:

- есептің мазмұнымен танысу.

- есептің шарты және талабын түсіну, шартта көрсетілген элементтерді игеру

- қажетті ес жүйесіне керек ақпаратты іздестіру.

- білетін білім мен тәжірибені пайдаланып, шарты мен қорытындысының сәйкестігін айқындау.

- есептің шешу жоспарын анықтау.

- берілген және ізделінді тәсілдер арқылы есептің бірнеше тәсілін қарастыру. - есепті белгілі тип түріне негіздеу.

- берілген есепті шешудің ең тиімді жолын таңдау.

Жалпы мәтінді есептерді көбінесе арифметикалық және алгебралық тәсілмен шығарады:

- арифметикалық тәсіл – бұл жағдайда барлық логикалық операциялар нақты сандар арасында арифметикалық амалдарды қолдана алу білімін пайдаланылып негізгі тұжырымға сүйенеді.

алгебралық тәсіл – мұнда есеп теңдеу құру арқылы шығарылады.

Арифметикалық тәсіл есепті талқылай білуге, өз ойын анық және нақты айта білуге үйретеді. Ал алгебралық тәсілде есеп математика тіліне аударылып, оның математикалық моделі жасалады.

2.Экология мен математиканың пәнаралық байланысы бастауыш сыныптан басталады.Бастауыш сыныпта оқушылар ең алғашқы рет табиғат туралы білім алып,осы білімі арқылы табиғат құндылықтарын бойларына сіңіреді.Осы орайда олардың эстетикалық және адамгершілік рухани өсуі табиғатқа деген көзқарасының дұрыс болуын қамтамасыз етеді.Осы орайда пәндік білімнің мазмұнында экология мәселелерінің қарастырылуы маңызды.Ал ойлау қабілеттерінің дамуында математика пәнінің маңызы зор.Осыған орай математика арқылы оқушының дүниетанымы, қоршаған ортаға өзіндік көзқарасының дамуы түзіледі.Математикада мәтіндік есептердің қоршаған ортаның табиғатың сақталуында,оның табиғи байлығының қорғалуына дұрыс пікір қалдыра алатын маңызы бар.Ол үшін мәтіндік есептер қызықты,түсінікті болуы шарт.

Бастауыш сынып оқушыларының экологиялық мәдениетін,жануарлар мен өсімдікке қатысты дұрыс қарым-қатынасын басынан бастап машықтандыру керек.Экологиялық білім оқушы бойынан қоршаған ортаны қорғаудың маңыздылығын түсіну, табиғат алдында жауапкершілік , жан-жануарларға деген аяушылық сияқты сезімдерін оятады.Ал математикадан әртүрлі есептерді шығару арқылы қоршаған ортаны тани отыра,оны қорғауға үйренеді.Осындай іс-әрекет арқылы математика қызықты болуымен қатар,тиімді болады.Мысалы жануарлардың тіршілігіндегі қызықты деректерді пайдаланып,математиканың түрлі тақырыптарын меңгертуге болады. Ұзындық өлшем бірлігі «километр» тақырыбында , қыран өзінің жемтігін 1 км жерден көре алады екен.Осы ара қашықтықты метрмен өрнекте- деген тапсырма беруге болады.Осындай тапсырмалар оқушыны қызықтырып қана қоймай, 1 км=1000м тең ұғымын оңай қалыптастыруға көмектеседі.1 –ші сынып оқушыларын қызықтыру үшін мәтіндік есептердің берілгеніне ертегі кейіпкерлері мен мультфильм кейіпкерлерін кіріктіруге болады.Осындай жүйелі жұмыстың арқасында оқушылар табиғатты жеке орта деп қарамай,оның адам әрекетіне тығыз байланысты екендігін түсіне бастайды.Сондықтан оқушы бойына экологиялық тәрбиенің маңызы кейін оның табиғаттағы өзін өзі ұстау этикасына,көзқарасына,тәртібіне тікелей байланысты болады.

Жергілікті жердің табиғат ерекшелігін, жануарлар дүниесі мен алуан түрлі өсімдіктер әлемін оқушылар бастауыш сыныптан бастап білуі тиіс.Осы білімді мұғалім әр пәніне аймақтық компонентті жоспарлауы арқылы жүзеге асырады.

3.Аймактық компонентті әр пән мұғалімі өз сабақтарында пайдаланудың жеке тұлғаның шығармашылық қабілетін дамытудағы мүмкіндіктері өте зор.

Оқулықтың мазмұнына жергілікті аймақтың жетістіктерін, қайталанбас ерекшеліктерін, экологиялық жағдайларын кіріктіре отырып, оқушыларды қоршаған ортаны қорғай білуге, елжандылыкқа тәрбиелеуге мүмкіндік жасауға болады. Оқушыларға аймақтық компонентті оқу-тәрбие үрдісіне енгізе отырып, түрлі тапсырмаларды, экологиялық мазмұнды есептер мен тест тапсырмаларын орындату арқылы шығармашылық іскерліктерін, қабілеттіліктерін дамытып, жетілдіруге жағдай жасауға болады.

Математика сабағында сабақ мазмұнына аймақтық компонентті қолдануда алдыға мынадай мақсаттар қоюға болады. 1. Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын ояту. Бұл мұғалімнен бастамшылықты, қажыр мен жігерлікті, ұстаздык шеберлікті талап ететін аса жауапты міндет. 2.Сабақтағы оқу материалын жоспарлауда оқулық мазмұнын мүмкіндігіне қарай аймақтық компоненттермен толықтыруға ұмтылыс жасау.Оқытудың мақсат - міндеттерінің өзара үйлесілімділігіне, көрнекіліктер мен окыту әдіс-тәсілдерінің тиімділігіне, дамытушылық, білімділік, коммуникативтік, тәрбиелік ықпалының мүмкін боларлық жагдайлары ескеріледі. 3.Оқушылардың оқу және ойлау қарекеттерін ұйымдастыру жолдарын түрлендіру аркылы дамыту.

Сондықтан математика сабақтарында аймактық компонентті кіріктіріп, оқушылардың тұлғалық қалыптасуына, дамуына аз да болса ықпал ететін экологиялық мазмұнды есептерді кіріктіру өте маңызды.

2 Нормативті бөлім

« ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МАЗМҰНДЫ МӘТІНДІК ЕСЕПТЕР ШЫҒАРУ» қолданбалы курс бағдарламасының мазмұны мен құрылымы

р/р	Тараулар	Сағат саны	Оның Теориялық сабақ	ішінде Практика лық саб.
І.	Көптаңбалы сандардың нумерациясы және оларға амалдар қолдану	9	1	8
ІІ.	Шамаларды өлшеу	6		6
ІІІ.	Жылдамдық, уақыт, қашықтық	2		2
ІV.	Теңдеу және теңсіздік, өрнек	2		2
V.	Геометриялық фигуралар	2		2 578тг - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Материал жариялап тегін сертификат алыңыз! Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды Материал жариялау Сертификатты жүктеу Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Бағыт Сынып Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2022-2023 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Мәдениеттану пәні бойынша барлық материалдарды көру Іс-шаралар кестесі Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары Сайт Peaksoft веб-студиясында жасалған - Peaksoft.kz