Авторлық жұмыс вариативтік компонент "Экология қызықтар" ересек топ

Бейімбет Майлин аудан әкімдігінің білім беру бөлімінің «Айгөлек балабақшасы» МКҚК

Экологиялық қызықтар

атты мектепке дейінгі (4-5 жастағы) балаларға арналған экология негіздері бойынша дамыту бағдарламасы

Құрастырушы-авторлары, тәрбиешілер: Бейсенова Индира Амирбековна

Асанова Гүлдана Сарсенбаевна

Берік Айгерім Берікқызы

Әйет ауылы 2022

Түсініктеме хат

Өзектілігі. Бүгінгі күні еліміздің бәсекеге қабілетті елу ел қатарына еніп, әлемдiк деңгейге сай келу үшiн өндiрiстiң, ғылым мен техниканың дамуы қажет екенi анық. Бұл мақсатқа, міндетке жету үшін табиғаттың сан түрлi салаларын шаруашылыққа қарқынды пайдалану қажет. Дегенмен, өндiрiстiң дамуы табиғи ресурстарды азайтып қана қоймай, қоршаған ортаның ластану проблемасын тудырып отыр.

Қазіргі кезеңде экологиялық проблемалардың ұлттық, аймақтық және ғаламдық тұрғыда өзектi мәселелердің бірі. Сондықтан да айнала қоршаған ортаны қорғау мақсатына бағытталған күрделі іс-шаралар жүргізіліп жатыр.

Бүгінгі күні қоғамда көптеген өзекті де өткір мәселелерді оңтайлы шешу көп ретте азаматтық қауымдастықтың даму деңгейін өрістетуге, жеткіншектер мен жастардың экологиялық мәдениетін еселеуге, қоршаған ортаға деген құрметін, Табиғат-Анаға азаматтық сүйіспеншілігін қалыптастыруға тікелей байланысты. Осыған сәйкес қазіргі уақытта білім беру мекемелерінде балаларға экологиялық тәрбие беру - оқу-тәрбие үрдісіндегі әлеуметтік мән-маңызы зор, сондай-ақ құнды бағыттардың бірі. Табиғатты қорғау жұмыстары үздіксіз жүргізілуде.

Қоршаған ортаның нашарлануына байланысты туындаған өзекті мәселелерді шешу педагогикалық тұрғыдан қарастырғанда ғана мүмкін екендігін ұғынудың нәтижесінде өскелең ұрпақтың экологиялық тәрбиелілігін қалыптастыруға байланысты экологиялық тәрбие берудің алатын орны көптеген педагог-ғалымдардың ғылыми еңбектерінде педагогикалық тұрғыдан негізделіп, оқу-тәрбие үрдісі арқылы шешімін табуда.

Балалардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру үшін әртүрлі балаларға арналған газеттер мен журналдар беттерінде жарық көрген мақалалар кеңінен пайдаланылып, түрлі тәрбиелік іс-шаралар ұйымдастырылып өткізілген, экологиялық мәдениетін дамытып, қалыптастыру нәтижелері берілген.

Экологиялық тәрбие мәселесi – ұрпақтың бiлiмi мен тәрбиесiн қалыптастырудың бiр бөлiгi. Сол арқылы әлеуметтiк-экологиялық, мәдени-рухани мәселелердi қоршаған орта мен адам баласының денсаулығына ешқандай зиян келтiрмей шешу жолдарын қалыптастыру керек.

Экологиялық тәрбиенi қандай да бiр халықтың ғасырлар бойы қалыптасқан салт- дәстүрiнсiз, әдет- ғұрпынсыз елестету мүмкiн емес. Жалпы, тәрбие берудің саналуан жолдары бар. Әртүрлі жағдайға байланысты қажетті тәрбиенің әдіс-тәсілдерін, түрлерін таңдап алу үшін ең алдымен баланың ішкі жандүниесін, сезімін, мінезін нақты анықтаған, бағдарлаған абзал.

Тәрбиеші өз іс-әрекетін дұрыс болжап, баланың қабылдауына, ой-түйсігіне, сана-түсінігіне сәйкес өзіндік ұсыныстары мен көзқарастарын білдіруі керек.

Экологиялық білімнің негізін қалыптастыру балабақша, мектеп қабырғасынан басталатындықтан, экологиялық білім мен тәрбие беру жаңашыл педагогикалық шарттарды ойластыруды, оқу-тәрбие үрдісіне тиімді жүйені енгізуді талап етеді. Бұл жүйе балалардың табиғатпен үнемі қарым-қатынаста болуына қажетті ауқымды мазмұнды, жұмыс үлгілері мен әдістерін өзіне кіріктіруі керек.

Экологиялық тәрбие тақырыбындағы осындай жұмыстар баланың табиғатқа деген қамқорлығының бала кезден қалыптасуына жасалатын мол мүмкiндiк екендiгi сөзсiз.

Қазіргі таңда жас ұрпаққа тәрбие берудегі басты мақсат ұлттық рухы жоғары, өз Отанын, туған жерін сүйе білетін азамат тәрбиелеу. ХХІ ғасыр жеткіншегі дене, рухани ойлау жағынан жан-жақты, өз-өзіне басшы, кез-келген сәтте шешім қабылдай алатын жеке тұлға болуы тиіс.

Бұл үшін тәрбиешінің шығармашылдығы, жаңашылдығы, көп ізденісті қажет етеді.Ал мектепке дейінгі оқытуда білім, білік дағдыларымен қатар тәрбие жұмыстарының сан алуан, қызықты, тартымды, баланы қажытып алмайтындай жұмыс түрлерін жүргізу тәрбиешіден шеберлікті талап етеді.

Мектепке дейінгі  бала бойына білім мен біліктілікті, шығармашылық пен ізденімпаздықты, қабілеттілік пен іскерлікті, еңбек сүйгіштікті, танымдық қасиеттерді жинақтап дамыту барысында табиғатпен тереңірек таныстырудың ерекше орны бар екенін мәлім. Бала өмірінің алғашқы жеті жылы – денсаулықтың, ақыл-ой, адамгершілік, еңбек және экологиялық дамудың негіздері қаланатын өте маңызды кезең.

Балаларды табиғатпен таныстыруда алдымызда мынандай:

Мақсаты: балалардың табиғатқа деген көзқарасын дамыту, өлі және тірі табиғатпен таныстыру, ол туралы өз ой-пікірін айтуға үйрету. Өз өлкеміздің аң-құстарын, өсімдіктерін таныту, қорғауға, әсемдігін көруге, сезінуге, пайдасын түсінуге тәрбиелеу.

Міндеттері:

     Болашақ  табиғат  жанашыры болатын ұрпақ  тәрбиелеу.

     Мектепке дейінгі жастағы балаларды экологиялық көз қарастарын кеңейту.

     Тәжірибелер жасау және алған нәтижеден тұжырым шығаруға үйрету.

     Шығармашылықты, елестету мен ойлауды дамыту.

Баланы мектеп жасына дейінгі кезеңнен өзі өсіп-өнетін ортасын, қоршаған табиғатын бағалай білуге және оларға дұрыс қарауға үйретудің маңызы зор. Ол үшін оқытудың бүкіл үрдісіне экологиялық білімдерді енгізген жөн. Күштемеу, сүйіспеншілік, шындықты білуге талаптану және парасатты мінез-құлық сияқты адамдық қасиеттерді тану үрдісінде балалар адамның табиғат алдындағы жауапкершілігін түсіне біледі. Күштемеу деген табиғатқа жасалып тұрғанның кез-келгеніне мейлі ол ағаш, көбелек, бұтақ болсын оларға ешбір зиян келтірмеу керек дегенді білдіреді. Балалар тірі атаулының бәрін бағалай білуі тиіс. Табиғатқа деген сүйіспеншілікті тек оның әсемдігімен масаттану және тынығуға жиі бару деп түсінбеу керек. Балалардың өздері де ағаштар отырғызуға, бұлақтардың көзін ашуға, ұя жасауға қатысып, табиғатқа зиян келтіретін тұрмыстық қалдықтардан құтылудың тәсілдері туралы сұрақ-тарға жауаптар іздейді.

Әдістері:  суреттермен жұмыс, табиғатқа бақылау, зерттеу жұмыстарын жасау.

    Біліктерін қалыптастыру:

Балалардың экологиялық тәрбиесі алуан түрлі ықпал ету құралдарының көмегі арқылы іске асырылады:

- саяхат;

- мұражайларға бару;

- мақсаттық серуендеу;

- телебағдарламалар, бейнефильмдер;

- табиғат туралы көркем әдебиеттер;

- суреттерді, фотосуреттерді, иллюстрацияларды тамашалау;

- музыка тыңдау;

- дидактикалық ойындар, мақалдар, мәтелдер;

Экологияға байланысты қалалық жарыстарға қатысу».

Күтілетін нәтижелер:

Өлі және тірі табиғат құбылыстары мен заттары

      Өлі және тірі табиғат жайлы білімдерін қалыптастыру. Табиғат құбылыстарына қызығушылықтарын тәрбиелеу.

      Дағдыларын қалыптастыру:

      1) ауа райының жағдайларын анықтай білу;

      2) табиғат құбылыстарын (маусымдық) бақылау.

      Өсімдіктер әлемі

      1) туған өлкенің кейбір өсімдіктері, көкөністері мен жемістері туралы қарапайым түсініктерін қалыптастыру. Жергілікті аймақта өсетін 2-3 ағаштардың түрлерін танып, атауға үйрету;

      2) бөлме өсімдіктерінің түрлері, олардың ерекшеліктері туралы білімдерін қалыптастыру;

      табиғаттың маусымдық өзгерістерін анықтайды;

      табиғатқа қамқорлық жасауға ынталанады;

      бірнеше ағаштардың түрлерін, бөлме өсімдіктерін, көкөністер мен жемістерді таниды және атайды;

      үй және жабайы жануарларды, құстарды, жәндіктерді таниды және атайды;

      табиғаттағы және ауа райындағы қарапайым өзгерістерді байқайды.

  өлі табиғат объектілерін ажыратады және атайды;

      кейбір табиғат құбылыстарын, табиғаттағы және ауа райындағы маусымдық өзгерістерді ажыратады және атайды;

      4-5 ағаштардың түрлерін, бұталарды, шөптесін өсімдіктерді, гүлдерді, жидектерді, саңырауқұлақтарды, көкөністер мен жемістерді; үй және жабайы жануарларды атайды және ажыратады;

      өсімдіктер мен жануарларға күтім жасаудың қарапайым әдістерін біледі.

Экологиялық қызықтар

атты мектепке дейінгі (4-5 жастағы) балаларға арналған қоршаған орта бойынша дамыту бағдарламасының тақырыптық жоспары

№	Тақырыбы	Мақсаты	Сағат саны
1	«Жанды табиғат және жансыз табиғат»	балалардың жансыз табиғат нысандары, табиғат құбылыстары туралы білімдерін қалыптастыру	1
2	«Армысыз алтын күз!»	Жыл мезгілдерінің ауысу ерекшеліктерімен таныстыру	1
3	«Күзгі табиғат»	Балаларды жылдың күз мезгілімен, таб иғаттағы күзгі ерекшеліктерімен таныстыру	1
4	«Күз сыйы»	Күзгі табиғатты, олардың қарапайым өзгерістерін бақылау, адамдардың күзгі әрекеттеріне балалардың зейін аудару дағдыларын қалыптастыру	1
5	«Экологиялық ертегілеріне саяхат»	Қарапайым экологиялық түсініктерді меңгерту	1
6	«Бөлме гүлі. Герань»	Бөлме гүлдерімен және оны күту ережелерімен таныстыру	1
7	«Бөлме өсімдіктері. Алоэ және аспидистра»	Бөлме өсімдіктері алоэ және аспидистра, олардың ерекшеліктері туралы білімдерін қалыптастыру.	1
8	«Табиғат бұрышын мекендеушілер. Тасбақамен танысу»	Табиғат бұрышын мекендеуші туралы түсініктерін кеңейту	1
9	«Жануарлар әлемі»	Үй жануарлары мен жабайы жануарлар және олардың төлдері, тіршілігі жайлы түсініктерін кеңейту. Олардың адамға әкелетін пайдасы туралы айту. Балаларды үй жануарларын күтуге үйрету	1
10	«Құстар – біздің досымыз»	Құстарды мекеніне қарай ажырата білуге үйрету	1
11	«Күн, ауа, су – біздің достарымыз»	Күн, ауа, су, — табиғат сыйы және олардың маңызы туралы білімдерін кеңейту	1
12	«Аквариумдағы балықтар»	Аквариумда тіршілік ететін алтын балық туралы түсіндіру. Балықты қалай қоректендіру керектігін түсіндіру және көрсету арқылы есте сақтау қабілеттерін дамыту. Жанды табиғи мүшелеліне қамқор болуға тәрбиелеу	1
13	«Ызғарлы қыс келді» (табиғатқа саяхат жасау)	Қысқы табиғатты, қарапайым өзгерістерді бақылап суық, аяз, қардың жаууы туралы білімдерін толықтыру	1
14	«Қыс қызығы»	Қыс мезгілі және оның ерекшелігі, қыстағы табиғат көріністері туралы білімдерін кеңейту	1
15	«Шырша және балқарағай»	Қылқан жапырақты өсімдік шырша туралы түсінігін бекіту	1
16	«Қыс. Құстардың қысқы тіршілігі»	Қыс мезгілінің ерекшеліктерімен таныстыру. Үй, дала құстары, қыстап қалатын және жыл құстары туралы білімдерін кеңейту. Оларды ажыратып, атай білуге үйрету, табиғаттағы қарапайым тәртіп ережелері 770 ₸ - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз! Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank) Соңғы бір жылда: 45 000 000 ₸ Авторлар тапқан ақша Толығырақ Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Жүктелуде... Бағыт Жүктелуде... Сынып Жүктелуде... Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2024-2025 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Балабақша пәні бойынша барлық материалдарды көру Аттестацияда (ПББ) 100% келетін тақырыптармен дайындаймыз Аттестацияда (ПББ) келетін тақырыптар бойынша жасалған тесттермен дайындалып, бізбен бірге тестілеуден оңай өтесіз Өткен жылы бізбен дайындалған ұстаздар 50/50 жинап рекорд жасады Толығырақ