Азаматтық қорғаныс

Азаматтық қорғаныс

б а ғ д а р л а м а с ы

Мақсаты:

а) Оқушыларға 1­ наурыз Азаматтық қорғаныс күні екенін айта отырып, қауіпсіздік шаралармен, сақтану жолдарымен таныстыру, білдіру.

ә) Оқушыларға азаматтық қорғаныстың негізгі міндеттері мен мақсаттарын ұғындыру.

Міндеттері:

       Білімділік: Төтенше жағдайларда іс-қимылдарын ұйымдастырудағы білімді үгіт-насихаттауды күшейту мақсатында –болуы ықтимал апат оқиғаларында өздеріне, төңіректегілерге жәрдем көрсетуге үйретудің қарапайым жолдарын меңгерту;

      Тәрбиелік: Өрттен, жер сілкінісі, боран, үсік шалу, мұздақта жүру, зардап шегушілерге қамқорлық жасап, әдепті болу, жедел жәрдем келгенге дейін зардап шегушілерге алғашқы көмек көрсету;

      Дамытушылық: Топпен жұмыстануға дағдыларын дамыту.

Көрнекілік құралдар: АӘД оқулығы, АҚ журналдары, суреттер, видеороликтер.

Жүргізуші: 1 наурыз күні әлемнің көптеген елдерінде Халықаралық Азаматтық қорғаныс ұйымының ұйымдастыруымен «Дүниежүзілік Азаматтық Қорғаныс» күні атап өтіледі. Азаматтық қорғаныс – жалпы мемлекеттік қорғану шаралар жүйесінің құрамдас бөлігі. Ол дұшпанның түрлі қаруларының, техногендік және табиғи апаттың негізгі факторларының халыққа әсерін әлсірету үшін құралған. Бейбіт уақыттағы және соғыс уақытындағы төтенше жағдайлар туралы хабарлау жүйесі.

Баяндама: «Азаматтық қорғаныстың мақсаттары мен міндеттері»

Қазақстан Республикасы халықаралық құқықтың қағидаттары мен нормаларын құрметтейді, мемлекеттер арасындағы ынтымақтастық және тату көршілік қатынастар Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев өзінің Қазақстан халқына «Қазақстан-2050» Стратегиясы. Қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты  Үндеуінде: «Біздің алдымызда Қазақстанның тұтастығын сақтай отырып дамыту міндеті тұрды. Біз жоспарлағаннан да асыра орындадық. Тұңғыш рет тарихта біздің мемлекет халықаралық дәрежеде танылған нақты шекарасын белгіледі. 14 мың шақырым мемлекеттік шекара межеленді. Қазақстан Каспий теңізінің айдынындағы ахуалды сенімді бақылауда ұстайды. Болашақта кез келген аумақтық даулардың туындау қаупі қазір сейілген. Біз ұрпақтарымызға көршілермен даулы аумақтар қалдырған жоқпыз. Біз адамның, қоғам мен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін күшті, заманауи, қорғанысқа қабілетті әскерді, пәрменді құқық қорғау жүйесін құрдық» деп атап өтті. Қауіпсіздігін қамтамасыз ету      Қазақстан өзін ядролық қарусыз мемлекет деп жариялады, өз аумағында ядролық қаруды, жаппай қырып - жоюдың басқа да түрлерін шығарудан және сақтаудан бас тартты; оның әскери доктринасында қорғаныстық сипат бар және бұған қоса – соғысқа қарсы, аймақ пен дүние жүзінде қауіпсіздікті нығайтуға бағытталған. Қорғаныстың тиімді жүйесін және мемлекеттік шекараларға қол сұғылмайтындықты қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасында заманауи Қарулы Күштер, азаматтық қорғаныстың сенімді жүйесі мен оларды тұрақты жетілдіру мүмкіндіктері бар. Тәуелсіз егеменді мемлекет ретінде Қазақстан Республикасы дамуының басты шарты ұлттық қауіпсіздікті  қамтамасыз ету  болып табылады. Бұл міндеттерді шешуге Қазақстан Республикасының азаматтық қорғанысы қызмет етеді.

Азаматтық қорғаныс туралы Казақстан Республикасының Заңы 1997 жылғы 7 мамырда қабылданды. Заң Қазақстан Республикасының Азаматық қорғанысының негізгі міндеттерін, кұрылуы және жұмыс істеу принцип, орталық, жергілікті өкілетті және атқарушы органдардың, ұйымдардың өкілеттілігін және Азаматтық қорғаныс(АҚ) саласындағы азаматтардың құқықтары мен міндеттерін анықтады.

Азаматтық қорғаныстың мақсаттары:

· әр қоғамдағы ең басты және бағалысы – адам. Сондықтан барлық қорғану шараларында адамдардың кауіпсіздігін ескерту – негізгі мақсат. Адамды қорғай білу – мемлекет үшін маңызды. Сондықтан халықты қорғау адамның өмірін сақтап қалу, олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету азаматтық қорғаныс жүйесінің негізгі жұмысы.

· халықтың еңбегімен жасалған барлық байлықты сақтап қалу. АҚ ережелерінде олар сенімді түрде қорғалуы қажет деп көрсетілген.

Азаматтық қорғаудың негізгі міндеттері:

1) төтенше жағдайлар мен олардың салдарларын алдын алу және тоқтату;

2) бейбіт және соғыс уақытында төтенше жағдайлар туындаған кезде апаттық-құтқару және жедел қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу арқылы адамдарды құтқару және көшіру;

3) азаматтық қорғау күштерін құру, оларды даярлау және ұдайы әзірлікте ұстап тұру;

4) орталық және жергілікті атқарушы органдардың, ұйымдардың мамандарын даярлау және халыкты оқыту;

5) қорғаныс құрылыстарының, қажетті қорын, жеке қорғану құралдарының сақтық қорын және Азаматтық қорғаныстың басқа да мүлкін жинақтау және әзірлікте ұстау;

6) төтенше жағдай туындау қатері туралы болжам болған кезде күнібұрын және (немесе) төтенше жағдай туындаған кезде жедел халыққа, азаматтық қорғаудың басқару органдарына хабар беру және құлақтандыру;

7) азық-түлікті, су қорларын (шаруашылық-ауызсу мақсаттары үшін су жинау орындарын), тағамдық шикізатты, жемді, жануарлар мен өсімдіктерді радио-активтік, химиялық, бактериологиялық (биологиялық) зақымданудан, эпизоотиядан және эпифитотиядан қорғау;

8) өнеркәсіптік қауіпсіздік пен өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

9) құлақтандыру және байланыс жүйелерін құру, дамыту және ұдайы әзірлікте ұстап тұру;

10) заманауи зақымдау құралдарының қауіпті фактор-ларының әсер етуін азайту немесе оларды жою жөніндегі іс-шараларға мониторинг жүргізу,  оны әзірлеу және іске асыру;

11) мемлекеттік қорды қалыптастыруды, сақтауды және пайдалануды қамтамасыз ету.

Азаматтық қорғаудың негізгі қағидаттары:

1) аумақтық-салалық қағидат бойынша азаматтық қорғау жүйесін үйымдастыру;

2) төтенше жағдайлардан азаматтар мен қоғамға төнген қатерді және залалды барынша азайту;

3) азаматтық қорғау күштері мен құралдарын төтенше жағдайларға жедел ден қоюға, Азаматтық қорғанысқа және апаттық-құтқару жұмыстары мен жедел қалпына келтіру жұмыстарын жүргізуге ұдайы әзірлікте ұстау;

4) жариялылық және халық пен ұйымдарға болжанып отырған немесе туындаған төтенше жағдайлардың салдарын қалпына келтіруді қоса алғанда олардың алдын алу және тоқтату барысында қолданылған шаралар туралы хабар беру;

5) апаттық-құтқару жұмыстары мен жедел қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу кезінде тәуекелге бару және қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

Азаматтық қорғаудың мемлекеттік жүйесі аумақтық және салалық кіші жүйелерден тұрады.

Аумақтық кіші жүйелер облыстық, қалалық және аудандық деңгейлерде өздерінің аумақтары шегінде төтенше жағдайлар мен олардың салдарының алдын алу және оларды қалпына келтіру, Азаматтық қорғаныс іс-шараларын орындау үшін құрылады және осы аумақтардың әкімшілік-аумақтық бөлінісіне сәйкес келетін буындардан тұрады.

Орталық атқарушы органдар салалық кіші жүйелерді өз құзыреті шегінде азаматтық қорғау іс-шараларын орындау жөніндегі жұмысты ұйымдастыру үшін құрады.

Азаматтық қорғаудың мемлекеттік жүйесінің үш деңгейі бар: республикалық, аумақтық және объектілік. Объектілік деңгейді қоспағанда, әрбір деңгейге: азаматтық қорғаудың басқару органдары; басқару пункттері, жедел-кезекшілік қызметтер; консультациялық-кеңесші органдар — төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою жөніндегі комиссиялар;

азаматтық қорғаудың күштері мен құралдары; байланыс, құлақтандыру және ақпараттық қамтамасыз ету жүйелері кіреді.

Азаматтық қорғаудың мемлекеттік жүйесіне басшылықты:

1) республикалық деңгейде — Қазақстан Республикасының Үкіметі;

2) аумақтық деңгейде — тиісті әкімшілік-аумақтық бөліктердің әкімдері;

3) объектілік деңгейде — ұйымдардың басшылары;

4) салалық кіші жүйелерде — орталық атқарушы органдардың басшылары жүзеге асырады.

Азаматтық қорғаудың басқару органдары:

1) республикалық деңгейде: уәкілетті орган; салалық кіші жүйелерде Қазақстан Республикасының орталық атқарушы органдары;

2) аумақтық деңгейде: жергілікті атқарушы органдар; уәкілетті органның аумақтық бөлімніелері; салалық кіші жүйелерде Қазақстан Республикасының орталың атқарушы органдарының аумақтық бөлімшелері;

3) объектілік деңгейде — ұйым басшылары болып табылады.

Өрт

Отпен жұмыс істегенде абай болуға;

Балалардың отпен жұмыс істеген кездегі қырсыздығына;

Қоқысты үйге, аулаға, орманды жерлерде өртеуге;

Автокөліктен шыққан жалынға;

Күн күркірегендегі найзағайларға;

Майланған материалдың үйкелісіне;

Күн сәулесінің әйнектен өткен нүктесі.

Орманда жүргенде есіңізде болсын:

Қоқыс пен оттықты тастамаңыз;

Отты таратпаңыз және қоқысты өртке қауіпті жерлерде жақпаңыз;

Абай болыңыз! Отты таза алаңда жағыңыз;

Дем алған жерден кетерде отқа су құйып немесе топырақпен жауып, толық өшіріп кетіңіз;

Орманда майланған немесе бензин сіңіп қалған маталарды қалдырмаңыз;

Бөтелкенің жәшігі мен сынған бөтелкелерді қалдырмаңыз. Күн сәулесі түсіп өртке айналуы мүмкін;

Жаңа басталған өртті сумен, ағаштың жапырақты бұтақтарымен және топырақ тастау арқылы өшіріңіз.

АБАЙЛАҢЫЗ: СУ

Құтқарушылардың тәжірибесіне сүйенсек, бақытсыздыққа көбіне балалар, мастар мен қатар денсаулығы дұрыс және жүзуді жақсы білетіндер де ұшырайды.

Суға түскенде қандай жағдайларды жасамау керек:

белгі қойылған жерден аспаңдар!

рұқсат етілмеген жерде шомылмаңдар;

балалар шомылғанда қараусыз қалдырмаңдар;

шомылғанда камера, доп, тақталарды пайдаланбаңыздар;

суда бұзықтық жасамаңдар;

өтірік дабыл көтермеңдер;

өтіп жатқан кеме, катер мен қайықтардан секірмеңіздер;

таныс емес жерде шомылмаңдар.

Мұз үстіндегі қауіпсіздік шаралары мен өзін-өзі құтқару.

Әрбір адам төтенше жағдайға тап болуы мүмкін, мұз үстінде балық аулау, аңға шығу, шеру, мұз үстінде жүргенде, ұшақтар мен поездтар апатқа ұшырағанда т.б. Қыс мезгілінде табиғат адамға аяныш жасамайды. Ол жеңілтектік, білімсіздік, ырықсыздарды қатты жасайды. «Мұзды аймақта» жарақат алу, адам өлімі, мұз астына түсіпкеткенде, далада қалып қою, ауыру т.б. Мұзда қалу жағдайында әр адам өзін құтқаруға дайын болуы тиіс, құтқару ережелерін, аман қалу жолдарырн, өзін-өзі құтқару амалдарын дұрыс ұйымдастыра білуі қажет.

Сұрақтар мен тапсырмалар:

1. Азаматтық қорғаныс дегеніміз не және ол қандай міндеттерді шешеді?

2. Объектілердегі Азаматтық қорғаныс қалай ұйымдастырылады?

3. Объектілерде қандай құрамалар құрылады және олардың атқаратын міндеттері қандай?

Тест жұмысы:

1. Бүкіләлемдік « Азаматтық қорғау күні»

     а)1.01.                             в)1.02.                      с) 1.03.

2. Егер үйіңде өрт болып қалса қай номерді тересің ?

     а) 102;                              в) 103;                     с) 101.

3. «102» номерін тергенде кімге телефон шалып жатырсың?

     а) дәрігер;                     в) милиция;               с) газ.

4. Егер иісін сезсеңіз қай номерді тересіз?  

  а) 104;                                в) 102                        с) 103.

5. Егер жақын адам немесе өзің күрделі жарақат алсаң қай номерге хабарласасыз?             

     А) 101                             в)103;                       с) 102.

Қорытынды: Өзге жанды құтқару үшін өз өміріңді тәуекелге тігу оңай емес. Құтқарушының әрбір жұмыс күні ерлікке пара-пар. Дегенмен, бұл жерде көзсіз батылдықтан гөрі кәсіби біліктілік қажет. Ендеше, көктемнің алғашқы күнімен қатар келген мереке құтты болсын! Елім дейтін айбынды азаматтарымыз қашанда аман болсын!

Өрт

Отпен жұмыс істегенде абай болуға;

Балалардың отпен жұмыс істеген кездегі қырсыздығына;

Қоқысты үйге, аулаға, орманды жерлерде өртеуге;

Автокөліктен шыққан жалынға;

Күн күркірегендегі найзағайларға;

Майланған материалдың үйкелісіне;

Күн сәулесінің әйнектен өткен нүктесі.

Орманда жүргенде есіңізде болсын:

Қоқыс пен оттықты тастамаңыз;

Отты таратпаңыз және қоқысты өртке қауіпті жерлерде жақпаңыз;

Абай болыңыз! Отты таза алаңда жағыңыз;

Дем алған жерден кетерде отқа су құйып немесе топырақпен жауып, толық өшіріп кетіңіз;

Орманда майланған немесе бензин сіңіп қалған маталарды қалдырмаңыз;

Бөтелкенің жәшігі мен сынған бөтелкелерді қалдырмаңыз. Күн сәулесі түсіп өртке айналуы мүмкін;

Жаңа басталған өртті сумен, ағаштың жапырақты бұтақтарымен және топырақ тастау арқылы өшіріңіз.

АБАЙЛАҢЫЗ: СУ

Құтқарушылардың тәжірибесіне сүйенсек, бақытсыздыққа көбіне балалар, мастар мен қатар денсаулығы дұрыс және жүзуді жақсы білетіндер де ұшырайды.

Суға түскенде қандай жағдайларды жасамау керек:

белгі қойылған жерден аспаңдар!

рұқсат етілмеген жерде шомылмаңдар;

балалар шомылғанда қараусыз қалдырмаңдар;

шомылғанда камера, доп, тақталарды пайдаланбаңыздар;

суда бұзықтық жасамаңдар;

өтірік дабыл көтермеңдер;

өтіп жатқан кеме, катер мен қайықтардан секірмеңіздер;

таныс емес жерде шомылмаңдар.

Мұз үстіндегі қауіпсіздік шаралары мен өзін-өзі құтқару.

Әрбір адам төтенше жағдайға тап болуы мүмкін, мұз үстінде балық аулау, аңға шығу, шеру, мұз үстінде жүргенде, ұшақтар мен поездтар апатқа ұшырағанда т.б. Қыс мезгілінде табиғат адамға аяныш жасамайды. Ол жеңілтектік, білімсіздік, ырықсыздарды қатты жасайды. «Мұзды аймақта» жарақат алу, адам өлімі, мұз астына түсіпкеткенде, далада қалып қою, ауыру т.б. Мұзда қалу жағдайында әр адам өзін құтқаруға дайын болуы тиіс, құтқару ережелерін, аман қалу жолдарырн, өзін-өзі құтқару амалдарын дұрыс ұйымдастыра білуі қажет.

Сұрақтар мен тапсырмалар:

1. Азаматтық қорғаныс дегеніміз не және ол қандай міндеттерді шешеді?

2. Объектілердегі Азаматтық қорғаныс қалай ұйымдастырылады?

3. Объектілерде қандай құрамалар құрылады және олардың атқаратын міндеттері қандай?

4. АҚ негізгі міндеттерін шешу үшін не істеуі керек?

Тест жұмысы:

1. Бүкіләлемдік « Азаматтық қорғау күні»

     а)1.01.                             в)1.02.                      с) 1.03.

2. Егер үйіңде өрт болып қалса қай номерді тересің ?

     а) 102;                              в) 103;                     с) 101.

3. «102» номерін тергенде кімге телефон шалып жатырсың?

     а) дәрігер;                     в) милиция;               с) газ.

4. Егер иісін сезсеңіз қай номерді тересіз?  

  а) 104;                                в) 102                        с) 103.

5. Егер жақын адам немесе өзің күрделі жарақат алсаң қай номерге хабарласасыз?             

     А) 101                             в)103;                       с) 102.

Баяндама: «Азаматтық қорғаныстың мақсаттары мен міндеттері»

Қазақстан Республикасы халықаралық құқықтың қағидаттары мен нормаларын құрметтейді, мемлекеттер арасындағы ынтымақтастық және тату көршілік қатынастар Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев өзінің Қазақстан халқына «Қазақстан-2050» Стратегиясы. Қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты  Үндеуінде: «Біздің алдымызда Қазақстанның тұтастығын сақтай отырып дамыту міндеті тұрды. Біз жоспарлағаннан да асыра орындадық. Тұңғыш рет тарихта біздің мемлекет халықаралық дәрежеде танылған нақты шекарасын белгіледі. 14 мың шақырым мемлекеттік шекара межеленді. Қазақстан Каспий теңізінің айдынындағы ахуалды сенімді бақылауда ұстайды. Болашақта кез келген аумақтық даулардың туындау қаупі қазір сейілген. Біз ұрпақтарымызға көршілермен даулы аумақтар қалдырған жоқпыз. Біз адамның, қоғам мен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін күшті, заманауи, қорғанысқа қабілетті әскерді, пәрменді құқық қорғау жүйесін құрдық» деп атап өтті. Қауіпсіздігін қамтамасыз ету      Қазақстан өзін ядролық қарусыз мемлекет деп жариялады, өз аумағында ядролық қаруды, жаппай қырып - жоюдың басқа да түрлерін шығарудан және сақтаудан бас тартты; оның әскери доктринасында қорғаныстық сипат бар және бұған қоса – соғысқа қарсы, аймақ пен дүние жүзінде қауіпсіздікті нығайтуға бағытталған. Қорғаныстың тиімді жүйесін және мемлекеттік шекараларға қол сұғылмайтындықты қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасында заманауи Қарулы Күштер, азаматтық қорғаныстың сенімді жүйесі мен оларды тұрақты жетілдіру мүмкіндіктері бар. Тәуелсіз егеменді мемлекет ретінде Қазақстан Республикасы дамуының басты шарты ұлттық қауіпсіздікті  қамтамасыз ету  болып табылады. Бұл міндеттерді шешуге Қазақстан Республикасының азаматтық қорғанысы қызмет етеді.

Азаматтық қорғаныс туралы Казақстан Республикасының Заңы 1997 жылғы 7 мамырда қабылданды. Заң Қазақстан Республикасының Азаматық қорғанысының негізгі міндеттерін, кұрылуы және жұмыс істеу принцип, орталық, жергілікті өкілетті және атқарушы органдардың, ұйымдардың өкілеттілігін және Азаматтық қорғаныс(АҚ) саласындағы азаматтардың құқықтары мен міндеттерін анықтады.

Азаматтық қорғаныстың мақсаттары:

· әр қоғамдағы ең басты және бағалысы – адам. Сондықтан барлық қорғану шараларында адамдардың кауіпсіздігін ескерту – негізгі мақсат. Адамды қорғай білу – мемлекет үшін маңызды. Сондықтан халықты қорғау адамның өмірін сақтап қалу, олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету азаматтық қорғаныс жүйесінің негізгі жұмысы.

· халықтың еңбегімен жасалған барлық байлықты сақтап қалу. АҚ ережелерінде олар сенімді түрде қорғалуы қажет деп көрсетілген.

Азаматтық қорғаудың