Материалдар / Азот қышқылы және оның тұздары

Азот қышқылы және оның тұздары

Материал туралы қысқаша түсінік

9 сынып сабақ жоспары

Бекмуратова Айжан Ергашалиевна

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

07 Қараша 2018

1362

0 рет жүктелген

Химия Сабақ жоспары 9 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Пәні: Химия	Мектеп: №86 ЖОМ
Күні: 20.11.2017	Мұғалімнің есімі: Бекмуратова А
Сынып: 9 «А» 9 «Ә» 9 «Б» 9 «В» 9 «Г»	Қатысқандар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:	Азот қышқылы және оның тұздары
Сабақ негізделген оқу мақсаты:	Білімділік мақсаты:Азот қышқылының зертханада,өнеркәсіпте алыну жолдары,физикалық,химиялық қасиеттері,азот қышқылының тұздары және қолданылуы жайлы жаңа білім беру.Химиялық реакцияларды жаза білу,әр түрлі сан есептерін шығару дағдыларын,логикалық және шығармашылық ойлау қабілеттерін дамыту.Оқушылардың танымдық белсенділіктерін арттыра отырып,ізденімпаздыққа,шығармашылыққа тәрбиелеу
Сабақ мақсаттары	Барлық оқушылар: азоттың физикалық қасиеттерін біледі;
	Оқушылардың басым бөлігі: азоттың табиғатта таралуын айтып бере алады;
	Кейбір оқушылар: Азоттың маңызды қосылыстарын жазып көрсете алады;
Тілдік мақсат	Пәнаралық лексика және терминология Азоттың атом құрылысы Диалогқа\жазылымға қажетті тіркестер -аммиак -аммоний -нитрид
Құндылықтарды дарыту	Сабақ барысында мектеп құндылықтары жүйелі түрде енгізіледі. Ол сабақтың ажырамас бөлігі болып саналады. Мысалы: Ашықтық: Оқушылар үшін ақпарат көзі ашық болып табылады.Олар өздерінің білгендерін өзге құрбылармен де бөлісіп отырады. Ынтымақтастық: Сабақ барысында топтық жұмысты орындағанда, берілген тапсырмаларды орындағанда олардың ынтымақтаса жұмыс істеуі маңызды. Өмір бойы білім алу: Оқушылардың бүгінгі сабақтан алған білімдерін өмірде де қолдану мүмкіндігі айтылып өтіледі. Мысалы күнделікті қолданылатын металл ыдыстары, тұрмыста қолданылатыныны туралы айтылады. Әсіресе әшекей тастардан жасалған заттарға назар аударылады.
Пән аралық байланыстар	-физикамен -биологиямен -математикамен Байланыстыра отырып, нақты мәліметтер беру,қосымша ресурстармен жұмыс жасау үшін арнайы сілтемелер беру
АКТ қолдану дағдылары	Презентация, бағалау кестесі көрсетіледі
Бастапқы білім	Химиялық элементтердің периодтық жүйесіндегі бейметалдардың орны

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

5 минут

Қызығушылық

ты ояту.

Миға шабуыл

5мин

Сабақтың ортасы

Мағананы ажырату

15 мин

1.Сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу.

2.Психологиялық ахуал орнату (шаттық шеңбері). Әр оқушы өз атын тез-тез кезекпен атап, есімінің бас әрпінен басталатын сын есім сөз айтады. Мысалы: Сандуғаш қандай? Сұлу, сымбатты т.б.

І.Үй тапсырмасын тексеру.

ІІІ-деңгей.

1.Егер шығымы 60% болса,1 т аммиак селитрасын алуға қанша көлем(қ.ж) аммиак жұмсалады?

2.Егер өндірістегі шығымы 5% болса,6,3т азот қышқылын алуға жұмсалатын аммиактың көлемі (қ.ж) қандай?

ІІ-деңгей.

1.Мына айналымдар тізбегін іске асыруға мүмкіндік беретін химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар:

а)N₂→NH₃→NH₄NO₃

б)N₂→NO→NO₂→HNO₃→Zn(NO₃)₂

2. 100л аммиак өндіру үшін (қ.ж) қанша көлем азот және сутек керек?

І-деңгей.

1.Азоттың тіршілік үшін маңыздылығын түсіндіріңдер.

2.Сұйық азоттың массасы 700г болса,ол қалыпты жағдайда қандай көлем алады?

ІІ.Жаңа сабақ

Оқушыларға сұрақ қою:

Азот(ІV) оксиді сумен әрекеттескенде қандай қосылыс түзіледі?(азот қышқылы)Яғни, бүгінгі сабағымыздың тақырыбы :Азот қышқылы және оның тұздары.

Молекулалық формуласы-HNO₃

Физикалық қасиеттері:Азот қышқылы-түссіз,өткір иісті сұйықтық.Ауада түтінденеді,суда жақсы ериді.

Алынуы: зертханада: 2NaNO₃+H₂SO₄_конц→Na₂SO₄+2HNO₃

Өнеркәсіпте:N₂+O₂→2NO↑ 2NO+O₂→2NO₂↑ 4NO₂+2H₂O+O₂→4HNO₃

Химиялық қасиеттері:

Азот қышқылы-күшті қышқыл,күшті тотықтырғыш.Ол алтын мен платинадан басқа металдармен әрекеттеседі.

а)металл оксидтерімен:2HNO₃+MgO→Mg(NO₃)₂+H₂O

б)негіздермен:2HNO₃+Mg(OH)₂→Mg(NO₃)₂+2H₂O

в)әлсіз қышқыл тұздарымен:2HNO₃+Na₂CO₃→2NaNO₃+CO₂↑+H₂O

4HNO₃_конц+Cu→Cu(NO₃)₂+2NO₂↑2H₂O

Азот қышқылының тұздары нитраттар деп аталады.Олардың барлығы суда ериді,қыздырғанда металдың белсенділігіне байланысты әртүрлі болуы мүмкін:

2KNO₃→2KNO₂+O₂↑ (Mg-ге дейін)

2Zn(NO₃)₂→2ZnO+4NO₂↑+O₂↑ (Mg→ Cu дейін)

2AgNO₃→2Ag+2NO₂↑+O₂↑ (Сu-тан кейін)

ІІІ.Сабақты бекіту.

Сұрақтарға жауап беру:

1.Азот қышқылы қандай заттармен әрекеттеседі?

2.Қай металдардың тұздарын селитралар деп атайды?

3.Нитрат ионын қандай реакция арқылы анықтайды?

4.Концентрленген азот қышқылының біраз уақыттан кейін сарғыш тартатын себебі не?

5.Азот қышқылының тұздары қалай аталады?

6.Азот қышқылының өздерің білетін қышқылдардан қандай айырмашылығы бар?

Үлестірме қағаздар

АКТ

Флипчарт, түрлі түсті қаламдар, маркерлар, қағаздар

АКТ

Сабақтың соңы

мин

Есеп шығару:

1. 12,6г азот қышқылын бейтараптауға неше грамм калий гидроксді жұмсалады?

2. 20,2г калий нитратын қыздырғанда(қ.ж) неше литр оттек бөлінеді?

Тест.

1.Азотты алғаш рет ағылшын химигі Д.Резерфорд 1772 ж сипаттады. Ия жоқ

2. Таза азот – түссіз, иіссіз сұйық зат. Ия жоқ

3. Аммиак – түссіз, өткір иісті,ауадан екі еседей жеңіл, тұншықтырғыш газ. Ия жоқ

4. Азот қышқылының тұздарын сульфаттар деп атайды. Ия жоқ

5. Азот қышқылының барлық тұздары суда жақсы ериді. Ия жоқ

Оқулықтар

Рефлекция

2 мин

2 жұлдыз, 1 тілек

Оқушылар өз пікірін білдіреді.

Стикерлер

Үй тапсырмасы

1 минут

§19 №1-5 есеп

Оқулықтар

Бағалау

2 минут

бағалау

Бағалау

Қосымша ақпарат:

Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз?

Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?

Бағалау – Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?

Пәнаралық байланыс. Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері. АКТ мен байланыс. Құндылықтардағы байланыс

Барлық оқушылар сыныппен бірлесе сұхбатқа қатысады және топтық практикалық жұмыс орындайды.Көпшілік оқушылар-сұрақтарға дұрыс жауап береді ,берілген тапсырмаларға мақсат қоя біледі және нұсқауға сәйкес сәтті орындайды,қорытынды жасай біледі.кейбір оқушылар –сұрақтарға нақты жауап береді,болжай біледі.

- формативті (критерийалды, өзін-өзі бағалау, өзара бағалау);

- суммативті бағалау түрлерін қолданамын.

- Орыс тілі, қазақ тілі пәндерімен байланыс бар;

- Интерактивті тақта, ноутбук пайдаланамын;

- Тәрбиелік мәні жоғары.

Рефлексия

- Сабақ мақсаттары\оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба?

- Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

- Сабақта саралау дұрыс жүргізілдіме?

- Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

- Сабақ жоспарына қандай ауытқулар болды,неліктен?

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Қорытынды бағамдау

Сабақтан жақсы өткен екі аспектісі?

1.................................................................................................................................................................................................. 2..................................................................................................................................................................................................

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да,оқу туралы да)

1..................................................................................................................................................................................................

2.................................................................................................................................................................................................

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік\қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

ДОЖЖО: Л.П.Утебаева

Күні: 20.11.2017ж

ІІІ-деңгей.

1.Егер шығымы 60% болса,1 т аммиак селитрасын алуға қанша көлем(қ.ж) аммиак жұмсалады?

2.Егер өндірістегі шығымы 5% болса,6,3т азот қышқылын алуға жұмсалатын аммиактың көлемі (қ.ж) қандай?

ІІ-деңгей.

1.Мына айналымдар тізбегін іске асыруға мүмкіндік беретін химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар:

а)N₂→NH₃→NH₄NO₃

б)N₂→NO→NO₂→HNO₃→Zn(NO₃)₂

2. 100л аммиак өндіру үшін (қ.ж) қанша көлем азот және сутек керек?

І-деңгей.

1.Азоттың тіршілік үшін маңыздылығын түсіндіріңдер.2.Сұйық азоттың массасы 700г болса,ол қалыпты жағдайда қандай көлем алады?

Тест.

1.Азотты алғаш рет ағылшын химигі Д.Резерфорд 1772 ж сипаттады. Ия жоқ

2. Таза азот – түссіз, иіссіз сұйық зат. Ия жоқ

3. Аммиак – түссіз, өткір иісті,ауадан екі еседей жеңіл, тұншықтырғыш газ. Ия жоқ

4. Азот қышқылының тұздарын сульфаттар деп атайды. Ия жоқ

5. Азот қышқылының барлық тұздары суда жақсы ериді. Ия жоқ

ІІІ-деңгей.

1.Егер шығымы 60% болса,1 т аммиак селитрасын алуға қанша көлем(қ.ж) аммиак жұмсалады?

2.Егер өндірістегі шығымы 5% болса,6,3т азот қышқылын алуға жұмсалатын аммиактың көлемі (қ.ж) қандай?

ІІ-деңгей.

1.Мына айналымдар тізбегін іске асыруға мүмкіндік беретін химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар:

а)N₂→NH₃→NH₄NO₃

б)N₂→NO→NO₂→HNO₃→Zn(NO₃)₂

2. 100л аммиак өндіру үшін (қ.ж) қанша көлем азот және сутек керек?

І-деңгей.

1.Азоттың тіршілік үшін маңыздылығын түсіндіріңдер.

2.Сұйық азоттың массасы 700г болса,ол қалыпты жағдайда қандай көлем алады?

Тест.

1.Азотты алғаш рет ағылшын химигі Д.Резерфорд 1772 ж сипаттады. Ия жоқ

2. Таза азот – түссіз, иіссіз сұйық зат. Ия жоқ

3. Аммиак – түссіз, өткір иісті,ауадан екі еседей жеңіл, тұншықтырғыш газ. Ия жоқ

4. Азот қышқылының тұздарын сульфаттар деп атайды. Ия жоқ

5. Азот қышқылының барлық тұздары суда жақсы ериді. Ия жоқ

ІІІ-деңгей.

1.Егер шығымы 60% болса,1 т аммиак селитрасын алуға қанша көлем(қ.ж) аммиак жұмсалады?

2.Егер өндірістегі шығымы 5% болса,6,3т азот қышқылын алуға жұмсалатын аммиактың көлемі (қ.ж) қандай?

ІІ-деңгей.

1.Мына айналымдар тізбегін іске асыруға мүмкіндік беретін химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар:

а)N₂→NH₃→NH₄NO₃

б)N₂→NO→NO₂→HNO₃→Zn(NO₃)₂

2. 100л аммиак өндіру үшін (қ.ж) қанша көлем азот және сутек керек?

І-деңгей.

1.Азоттың тіршілік үшін маңыздылығын түсіндіріңдер.

2.Сұйық азоттың массасы 700г болса,ол қалыпты жағдайда қандай көлем алады?

Тест.

1.Азотты алғаш рет ағылшын химигі Д.Резерфорд 1772 ж сипаттады. Ия жоқ

2. Таза азот – түссіз, иіссіз сұйық зат. Ия жоқ

3. Аммиак – түссіз, өткір иісті,ауадан екі еседей жеңіл, тұншықтырғыш газ. Ия жоқ

4. Азот қышқылының тұздарын сульфаттар деп атайды. Ия жоқ

5. Азот қышқылының барлық тұздары суда жақсы ериді. Ия жоқ

Пәні: Химия	Мектеп: №86 ЖОМ
Күні: 25.12.2017 28.12.20167	Мұғалімнің есімі: Бекмуратова А
Сынып:11 «А» 11«Ә» 11 «Б»	Қатысқандар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:	Сандық есептер шығару
Сабақ негізделген оқу мақсаты:	Табиғи газдың жануы, этанның дегидрленуі, ацетиленнің гидрлену реакцияларындағы газдардың көлемдік қатынастарын есептеу
Сабақ мақсаттары	Барлық оқушылар: заттардың молярлық массаларын таба біледі;
	Оқушылардың басым бөлігі: реакция теңдеулерін аяқтап теңестіре біледі;
	Кейбір оқушылар: Химиялық реакция теңдеуі бойынша реакция өнімінің массасын, көлемін таба біледі;
Тілдік мақсат	Пәнаралық лексика және терминология Химиялық реакция теңдеуі Диалогқа\жазылымға қажетті тіркестер -масса -көлем -зат мөлшері
Құндылықтарды дарыту	Сабақ барысында мектеп құндылықтары жүйелі түрде енгізіледі. Ол сабақтың ажырамас бөлігі болып саналады. Мысалы: Ашықтық: Оқушылар үшін ақпарат көзі ашық болып табылады.Олар өздерінің білгендерін өзге құрбылармен де бөлісіп отырады. Ынтымақтастық: Сабақ барысында топтық жұмысты орындағанда, берілген тапсырмаларды орындағанда олардың ынтымақтаса жұмыс істеуі маңызды. Өмір бойы білім алу: Оқушылардың бүгінгі сабақтан алған білімдерін өмірде де қолдану мүмкіндігі айтылып өтіледі. Мысалы күнделікті қолданылатын металл ыдыстары, тұрмыста қолданылатыныны туралы айтылады. Әсіресе әшекей тастардан жасалған заттарға назар аударылады.
Пән аралық байланыстар	-физикамен -биологиямен -математикамен Байланыстыра отырып, нақты мәліметтер беру,қосымша ресурстармен жұмыс жасау үшін арнайы сілтемелер беру
АКТ қолдану дағдылары	Презентация, бағалау кестесі көрсетіледі
Бастапқы білім	Химиялық элементтердің периодтық жүйесі

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

5 минут

Қызығушылық

ты ояту.

Миға шабуыл

10 мин

Сабақтың ортасы

Мағананы ажырату

15 мин

1.Сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу.

«Сұрақ бізден-жауап сізден» әдісі

Жуан және жіңішке сұрақтар

«Жуан» сұрақ

1.Алмасу реакциясы дегеніміз не?

2. Орынбасу реакциясы дегеніміз не?

3. Қосылу реакциясы дегеніміз не?

4. Айырылу реакциясы дегеніміз не?

5. ТТР реакция дегенеіміз не?

6. термохимиялық реакциялар дегеніміз не?

«Жіңішке» сұрақ

Зат мөлшері дегеніміз не?
Массаны қалай табамыз?
Валенттілік дегеніміз не?
Химиялық реакциялардың жүру жағдайлары

Мұғалім химиялық реакция теңдеуі бойынша реакция өнімінің массасын, көлемін және зат мөлшерін есептеуге бірнеше мысалдар жазып түсіндіреді.

№1. 1 г темір күкірт қышқылының артық мөлшерімен әрекеттескенде бөлінген сутектің массасы.

№2. 0,3 моль көмірқышқыл газының көлемін табыңыз.

№3 20 г кальций карбонатындағы кальцийдің массасын табыңыз.

Үлестірме қағаздар

АКТ

Флипчарт, түрлі түсті қаламдар, маркерлар, қағаздар

АКТ

Сабақтың соңы

мин

Оқулықпен жұмыс

№1. 1 г мырыш күкірт қышқылының артық мөлшерімен әрекеттескенде бөлінген сутектің массасы.

№2. 0,6 моль күкіртсутек газының көлемін табыңыз.

№3 20 г натрий карбонатындағы натрийдің массасын табыңыз.

№1. 1 г магний күкірт қышқылының артық мөлшерімен әрекеттескенде бөлінген сутектің массасы.

№2. 3 моль аммиак газының көлемін табыңыз.

№3 20 г калий карбонатындағы калийдің массасын табыңыз.

№1. 1 г алюминий күкірт қышқылының артық мөлшерімен әрекеттескенде бөлінген сутектің массасы.

№2. 2 моль сутек газының көлемін табыңыз.

№3 20 г аммоний карбонатындағы азоттың массасын табыңыз.

Оқулықтар

Рефлекция

2 мин

2 жұлдыз, 1 тілек

Оқушылар өз пікірін білдіреді.

Стикерлер

Үй тапсырмасы

1 минут

Химиялық реакция теңдеуі бойынша реакция өнімінің массасын, көлемін және зат мөлшерін есептеу №8

Егер 0,5г сутек түзілген болса, тұз қышқылымен неше грамм мырыш реакцияласқан.

Оқулықтар

Бағалау

2 минут

Топтық бағалау

Бағалау парағы

Қосымша ақпарат:

Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз?

Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?

Бағалау – Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?

- формативті (критерийалды, өзін-өзі бағалау, өзара бағалау);

- суммативті бағалау түрлерін қолданамын.

- Орыс тілі, қазақ тілі пәндерімен байланыс бар;

- Интерактивті тақта, ноутбук пайдаланамын;

- Тәрбиелік мәні жоғары.

Рефлексия

- Сабақ мақсаттары\оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба?

- Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

- Сабақта саралау дұрыс жүргізілдіме?

- Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

- Сабақ жоспарына қандай ауытқулар болды,неліктен?

Қорытынды бағамдау

Сабақтан жақсы өткен екі аспектісі?

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да,оқу туралы да)

1..................................................................................................................................................................................................

2.................................................................................................................................................................................................

ДОЖЖО: Л.П.Утебаева

Күні: 25.12.2017ж

28.12.2017 ж

Пәні: Химия	Мектеп: №86 ЖОМ
Күні: 28.18.2017 ж	Мұғалімнің есімі: Бекмуратова А
Сынып: 11 «А» 11«Ә» 11«Б»	Қатысқандар саны:	Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:	Тақырыптық қорытындылау
Сабақ негізделген оқу мақсаты:	Өтілген тақырыптар бойынша қорытындылау, жүйелеу
Сабақ мақсаттары	Барлық оқушылар: көмірсутектерді ажырата отырып, атай алады
	Оқушылардың басым бөлігі: көмірсутектердің құрылыс формулаларын жаза алады
	Кейбір оқушылар: көмірсутектердің қ химиялық қасиеттерінің теңдеулерін жаза отырып, есептей алады;
Тілдік мақсат	Пәнаралық лексика және терминология Диен Диалогқа\жазылымға қажетті тіркестер -алкадиен
Құндылықтарды дарыту	Сабақ барысында мектеп құндылықтары жүйелі түрде енгізіледі. Ол сабақтың ажырамас бөлігі болып саналады. Рухани жаңғыруМысалы: Ашықтық: Оқушылар үшін ақпарат көзі ашық болып табылады.Олар өздерінің білгендерін өзге құрбылармен де бөлісіп отырады. Ынтымақтастық: Сабақ барысында топтық жұмысты орындағанда, берілген тапсырмаларды орындағанда олардың ынтымақтаса жұмыс істеуі маңызды. Өмір бойы білім алу: Оқушылардың бүгінгі сабақтан алған білімдерін өмірде де қолдану мүмкіндігі айтылып өтіледі. Мысалы күнделікті қолданылатын металл ыдыстары, тұрмыста қолданылатыныны туралы айтылады. Әсіресе әшекей тастардан жасалған заттарға назар аударылады.
Пән аралық байланыстар	-физикамен -биологиямен -математикамен Байланыстыра отырып, нақты мәліметтер беру,қосымша ресурстармен жұмыс жасау үшін арнайы сілтемелер беру
АКТ қолдану дағдылары	Презентация, бағалау кестесі көрсетіледі
Бастапқы білім	көмірсутектер

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

5 минут

1.Сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу.

2.Психологиялық ахуал орнату

Көзді жұмып жақсы нәрсе туралы ойлаңдар. Барлықтарына және өзіңе сәттілік, жақсы көңіл күй тілеңдер. Көздеріңді ашып бір – бірлеріңе күле қараңдар

Үлестірме қағаздар

АКТ

Қызығушылық

ты ояту.

Миға шабуыл

10 мин

Сабақтың ортасы

Мағананы ажырату

Сабақтың соңы

10 мин

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау (5-7 мин)

Миға шабуыл:

Біз өткен сабақта қандай қосылыстарды өттік?
Алкадиендер деп қандай қосылыстарды айтамыз, жалпы формуласы.
Алкадиендерге мысал келтіріңдер.
Алкадиндердің қолданылуы.
Қосылыстардың кластарын бір-бірінен қалай ажыратамыз? Ендеше келесі қосылыстарды атап кластарын анықтаңдар:

1-есеп. Құрамында көміртектің массалық үлесі 85,7%, сутектің массалық үлесі 14,3% болатын, ауа бойынша салыстырмалы тығыздығы 1,93-ке тең көмірсутектің молекулалық формуласын анықтаңдар.

Берілгені: Шешуі: 1. Заттың қарапайым формуласы С×Нy

w (С)=85,7% Заттың 100 г үлгісін қарастырайық. Зат құрамындағы

w (H)=14,3% элементтердің – көміртек пен сутектің массалары, олардың

D (ауа)= 1,93 массалық үлестеріне тең болады: m(С)=85,7 г; m(Н)=14,3 г

Т/к: СхНу=? 2. Әр элементтің зат мөлшерін табу үшін, элементтің массасын оның молярлық массасына бөлеміз:

Мr(С×Нy) =29*Dауа=29*1.93=56

Жауабы: С4Н82-мысал. Құрамында 10% жанбайтын қоспасы бар 20 г көмір жанғанда неше литр (қ.ж.) көмірқышқыл газы бөлінеді?

Бер: шешуі С+ О2 = CO2

w(қоспа) = 10% Массалық үлесі бойынша реакцияға түсетін таза заттың

m (C) = 20 г массасын есептеу: 100% - 10 % = 90% (С)

, ,

Реакция теңдеуі бойынша бөлінген газдың көлемін есептейміз:

V = 1,5 * 22,4 = 33,6 л Жауабы:V(CO2) = 33,6 л

№1. 33,6 литр (қ.ж.) этиленді гидратациялағанда түзілетін этанолдың массасын табыңдар.
Шешуі:
Реакция теңдеуі: 33,6 л х л
С2Н4 + Н2О = С2Н5ОН
22,4 л/моль 46 г/моль
Реакция теңдеуі бойынша:
Егер 22,4 л этиленнен 46 г этанол алынса,
Онда 33,6 л этиленнен х г этанол алынады.
Бұдан: х = (33,6 л∙46 г) / 22,4 л = 69 г.
Жауабы: 69 г.
19-есеп. Массасы 9 кг глюкозаны спирттік ашытып, қанша литр этанол алуға болады. этанолдың тығыздығы 0,789 кг/м3.
Шешуі:
Глюкозаның спирттік ашу теңдеуі:
9 г х г
С6Н12О6 = 2С2Н5ОН + CO2
180 г/моль 46г/моль
Реакция теңдеуі бойынша:
Егер 180 г глюкозадан 2∙46 г этанол алынса,
Онда 9 кг глюкозадан х кг этанол алынады.
Бұдан: х = (9 ∙2 ∙46 ) / 180 = 4,6 кг.
Оның көлемі: V(С2Н5ОН) = m(С2Н5ОН) / ρ(С2Н5ОН) = 4,6 кг / 0,789 кг/м3 = 5,83 м3.

АКТ

Оқулықтар

Есеп кітаптары

Кеспе қағаздары

Интерактивті тақта

Рефлекция

2 мин

Рефлекция кезеңі:

Оқушы мен мұғалім арасында дұрыс қарым – қатынасты тудыру.
Оқушылардың өзін – өзі басқару және басқа адамдармен қарым – қатынас принципін үйрету.
Бүгінгі сабақтың сіз үшін маңызы қандай?.

Стикерлер

Үй тапсырмасы

1 минут

§3,3 №1-7 жаттығулар ауызша

Оқулықтар

Бағалау

2 минут

Жұптық бағалау

Қосымша ақпарат:

Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз?

Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?

Бағалау – Оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?

- формативті (критерийалды, өзін-өзі бағалау, өзара бағалау);

- суммативті бағалау түрлерін қолданамын.

- Орыс тілі, қазақ тілі пәндерімен байланыс бар;

- Интерактивті тақта, ноутбук пайдаланамын;

- Тәрбиелік мәні жоғары.

Рефлексия

- Сабақ мақсаттары\оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба?

- Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

- Сабақта саралау дұрыс жүргізілдіме?

- Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

- Сабақ жоспарына қандай ауытқулар болды,неліктен?

Қорытынды бағамдау

Сабақтан жақсы өткен екі аспектісі?

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да,оқу туралы да)

1..................................................................................................................................................................................................

2.................................................................................................................................................................................................

ДОЖЖО: Л.П.Утебаева

Күні: 20.11.2017ж

1.Молярлық массасын табу:
1- мысал Құрамында 16 көміртек атомы бар алканның молярлық массасы
Шешуі: 1. Жалпы формуласын табу: CnH2n+2- C16H34
2. М (C16H34) = 16*12+34=226(г/моль) Жауабы: 226г/моль
2-мысал Құрамында 28 сутек атомы бар алканның салыстырмалы молекулалық массасы
Шешуі: 1. Жалпы формуласын табу: CnH2n+2- C13H28
2. М (C13H28) = 13*12+28=184 (г/моль) Жауабы: 184г/моль
3-мысал Құрамында 22 сутек атомы бар алканның молярлық массасы
Шешуі: 1. Жалпы формуласын табу: CnH2n+2- C10H22
2. М (C10H22) = 10*12+22=142(г/моль) Жауабы: 142г/моль
4-мысал Құрамында 14 көміртек атомы бар алканның молярлық массасы
Шешуі: 1. Жалпы формуласын табу: CnH2n+2- C14H30
2. М (C14H30) = 14*12+30=198(г/моль) Жауабы: 198 (г/моль)
5- мысал Құрамында он екі сутек атомы бар алкеннің молекулалық массасы
Шешуі: 1. Жалпы формуласын табу: CnH2n- C6H12
2. М (C6H12) = 6*12+12=84(г/моль) Жауабы: 84 (г/моль)
2. Салыстырмалы молекулалыќ массасы және салыстырмалы тығыздық
бойынша қосылыстың формуласын табу
1-мысал Салыстырмалы молекулалық массасы 72-ге тең алканның құрамындағы сутек атомының саны
Шешуі: 1. CnH2n+2
2. 12п+2п+2 =72
14п=70
п=5
3. Сутектің санын табу 2*5+2= 12 Жауабы: 12
2-мысал Салыстырмалы молекулалық массасы 226-ға тең қаныққан көмірсутектің формуласы:
Шешуі: 1. Мr(алкан) =226
2. 12п+2п+2 =226
14п=224
п=16 С16Н34 Жауабы: С16Н34
3-мысал Молекулалық массасы 126 г/моль алкеннің формуласы:
Шешуі: 1. Мr(алкен) =126г/моль
2. 12п+2п=126
14п=126
п=16 С9Н18 Жауабы: С9Н18
4-мысал Молярлық массасы 68г/моль болатын алкин
Шешуі: 1. Мr(алкин) =68г/моль
2. 12п+2п-2=68
14п=70
п=5 С5Н8 Жауабы: С5Н8
5- мысал Көмірсутектің сутек бойынша салыстырмалы тығыздығы 36 . Көмірсутектің формуласы:
Берілгені: Шешуі:
D(сутек) =36 1. М=М(сутек)• D(сутек)
М=2 •36 =72
2. 12п+2п+2 =72
Табу керек: 14п=70
Формула СхНу-? п=5 С5Н12 Жауабы: С5Н12

Зат мөлшеріне байланысты есептеулер
№1 2,25 моль метан оттекте жанғанда түзілген көміртек диоксидінің көлемі (ќ.ж., литрмен)
Берілгені: Шешуі:
(СН4)=2,25 моль СН4+ 2О2= СО2+ 2Н2О
1моль 22,4л
2,25моль х
Табу керек:
(СО2) х =22,4•2,25 =50,4

Жауабы: СО2 50,4л
№2 0,5 моль метаннан трихлорметан түзілу үшін қажет хлордың көлемі қ.ж., литрмен )
Берілгені: Шешуі:
(СН4)=0,5 моль СН4+ 2СІ2= СНСІ3+ 3НСІ
1моль 44,8
0,5моль х
Табу керек:
(СІ2) х =0,5• 44,8/1 =22,4л

Жауабы: СІ2 22,4л
№3 0,5 моль этилбензолдың массасы (г)
Берілгені: Шешуі:
(С6Н5С2Н5)=0,5 моль (С6Н5С2Н5) = М∙ ν((С6Н5С2Н5) =
106г/моль ∙ 0,5 моль = 53г
Табу керек:
(С6Н5С2Н5)-?
Жауабы: (С6Н5С2Н5)-53г
№4 0,5 моль анилиннің массасы (г)
Берілгені: Шешуі:
(С6Н5NH2)=0,5 моль = М∙ ν(С6Н5NH2)=
93г/моль ∙ 0,5 моль = 46.5г
Табу керек:
(С6Н5С2Н5)-?
Жауабы: (С6Н5NH2)=46.5г
№5 0,3 моль глюкоза спирттік ашығанда түзілетін этанолдың массасы (г)
Берілгені: Шешуі:
(С6Н12О6)=0,3 моль С6Н12О6 2 С2Н5ОН+ 2СО2
1моль 92г/моль
Табу керек: 0,3 моль х
(С2Н5ОН)-? х =0,3моль• 92г/моль/1 =27,6г
Жауабы: (С2Н5ОН)-27,6г
8. Оттекті органикалық қосылыстар
8.3 Спирттердің қасиеттері
18-есеп. 33,6 литр (қ.ж.) этиленді гидратациялағанда түзілетін этанолдың массасын табыңдар.
Шешуі:
Реакция теңдеуі: 33,6 л х л
С2Н4 + Н2О = С2Н5ОН
22,4 л/моль 46 г/моль
Реакция теңдеуі бойынша:
Егер 22,4 л этиленнен 46 г этанол алынса,
Онда 33,6 л этиленнен х г этанол алынады.
Бұдан: х = (33,6 л∙46 г) / 22,4 л = 69 г.
Жауабы: 69 г.
19-есеп. Массасы 9 кг глюкозаны спирттік ашытып, қанша литр этанол алуға болады. этанолдың тығыздығы 0,789 кг/м3.
Шешуі:
Глюкозаның спирттік ашу теңдеуі:
9 г х г
С6Н12О6 = 2С2Н5ОН + CO2
180 г/моль 46г/моль
Реакция теңдеуі бойынша:
Егер 180 г глюкозадан 2∙46 г этанол алынса,
Онда 9 кг глюкозадан х кг этанол алынады.
Бұдан: х = (9 ∙2 ∙46 ) / 180 = 4,6 кг.
Оның көлемі: V(С2Н5ОН) = m(С2Н5ОН) / ρ(С2Н5ОН) = 4,6 кг / 0,789 кг/м3 = 5,83 м3.
9. Отынның түрлері. Тас көмірді кокстеу
8 – есеп. Құрамында көлем бойынша: 90% СН4; 4% С2Н6; 3% С3Н8; 2% С4Н10; 0,5% N2; 0,5% СО2 бар 500 л газды жағуға қанша көлем ауа (ауадағы оттектің көлемдік үлесі – 0,2 болса) жұмсалады?
Шешуі:
Алдымен 500 л газдың құрамындағы берілген заттардың (СН4; С2Н6; С3Н8; С4Н10; N2; СО2) көлемдерін жеке-жеке анықтаймыз:
а) Қоспадағы метанның ( ) көлемі:
егер 500 л қоспа100% көлемді құраса,
онда V л метан 90% көлемін құрайды.
Бұдан: V(CH4) = V(газ) ∙φ(CH4) = 500 л ∙ 0,90 = 450 л.
Қоспаның құрамындағы басқа газдардың көлемдерін де осылай есептейміз:
V(С2Н6) = V(газ) ∙φ(С2Н6) = 500 л ∙ 0,04 = 20 л.
V(С3Н8) = V(газ) ∙φ(С3Н8) = 500 л ∙ 0,03 = 15 л.
V(С4Н10) = V(газ) ∙φ(С4Н10) = 500 л ∙ 0,02 = 10 л.
V(N2) = V(газ) ∙φ(N2) = 500 л ∙ 0,005 = 2,5 л.
V(СО2) = V(газ) ∙φ(СО2) = 500 л ∙ 0,005 = 2,5 л.
Азот пен көмір қышқыл газы жанбайды, ал қалғандарын жағуға қажетті оттектің көлемдерін сәйкес реакция теңдеулері бойынша пропорция құрып есептейміз:
Метанды жағуға жұмсалатын ауаның көлемі:
450 л х л
СН4 + 2О2→СО2+2Н2О
22,4л/моль 22,4 л/моль
Егер 22,4 л метанды жағуға 44,8 л оттек жұмсалса,
Онда 450 л метанды жағуға х л оттек жұмсалады.
Бұдан: V(О2) = (450 л ∙44,8 л ) / 22,4 л = 900 л.
Басқа газдарды жағуға қажетті оттектің көлемдерін де осылай есептейміз:
20 л х л
2С2Н6 + 7О2→4СО2+6Н2О
22,4л/моль 22,4 л/моль
Егер 22,4 л этанды жағуға 7∙44,8 л оттек жұмсалса,
Онда 20 л этанды жағуға х л оттек жұмсалады.
Бұдан: V(О2) = (20 л ∙7∙44,8 л ) / 2∙22,4 л = 70 л.
20 л х л
С3Н8 + 5О2→3СО2+4Н2О
22,4л/моль 22,4 л/моль
Жауабы: 70 л.
2-2012 Егер 22,4 л пропанды жағуға 5∙44,8 л оттек жұмсалса,
Онда 15 л пропанды жағуға х л оттек жұмсалады.
Бұдан: V(О2) = (15 л ∙5∙44,8 л ) / 22,4 л = 75 л
10 л х л
2С4Н10 +13О2→8СО2+10Н2О
22,4л/моль 22,4 л/моль
Егер 22,4 л бутанды жағуға 13∙44,8 л оттек жұмсалса,
Онда 10 л пропанды жағуға х л оттек жұмсалады.
Бұдан: V(О2) = (10 л ∙13∙44,8 л ) / 2∙22,4 л = 65 л
Барлық газдарды жағуға жұмсалған оттектің жалпы көлемі:
900л + 70л +75л + 65л = 1110 л.
Есептің шарты бойынша ауадағы оттектің көлемдік үлесі 0,2 екенін ескеріп, газдар қоспасын жағуға қажетті ауаның көлемін есептейміз:
Егер 100 л ауаның құрамында 20 л оттек болса,
Онда 1110 л ауаның құрамында х л оттек болады.
Бұдан: V(ауа) = (1110л ∙100 ) / 20 = 5550 л
Жауабы: 5550 л.
9. Қазақстандағы мұнай, газ және көмірдің негізгі кен орындары
6-есеп. 5 кг антрацитті жаққанда, 8,96 м3 көмірқышқыл газы (қ.ж.) газ түзілді. Антрациттегі көміртектің массалық үлесін есептеңдер.
Шешуі: реакция теңдеуі бойынша пропорция құрып, Антрациттің құрамындағы таза көміртектің массасын табамыз:
х г 8960 л
С + О2→ CO2
12 г 22,4 л
Бұдан: х = (8960 л ∙12 г ) / 22,4 л = 4800 г = 4,8 кг.
Демек, антрациттің құрамындағы көміртектіктің массалық үлесі:
ω(С) = (4,8 ∙100 ) / 5 = 96%.
Жауабы: 96%.
7-есеп. Азот пен пропанның 4 л қоспасын жаққанда түзілген өнімдерді кальций гидроксиді ерітіндісі арқылы өткізгенде, 16 г карбонат және 25,9 г гидрокарбонат түзілді. Газ қоспасындағы пропанның көлемдік үлесін анықтаңдар.
Шешуі: Азот жанбайтын болғандықтан, есептеулерді тек пропанға арнап жүргіземіз:
Реакция теңдеулері:
0,107 моль 0,32 моль
С3Н8+5О2 = 3СО2+4Н2О (1)
0,16 моль 0,16 мол
СО2 + 3Са(ОН)2 = СаСО3 + H2O (2)
100 г/моль
0,16 моль 0,16 моль
СаСО3 + CO2 = Са(НСО3)2 (3)
162 г/моль
Алдымен түзілген карбонат пен гидрокарбонаттың массаларын немесе зат мөлшерлерін біле отырып, (2) және (3) теңдеулер бойынша реакцияға түскен көмірқышқыл газының көлемін тауып алып, сосын (1) теңдеу бойынша жанған пропанның көлемін анықтаймыз.
Есептің шарты бойынша:
ν(CaCO3) = m(CaCO3)/M(CaCO3) = 16 г / 100 г/моль = 0,16 моль;
ν(Ca(HCO3)2) = m(Ca(HCO3)2)/M(Ca(HCO3)2) = 25,9 г/ 162 г/моль = 0,16 моль;
Σν(CO2) = 0,16 моль + 0,16 моль = 0,32моль;
ν(C3H8) = Σν(CO2) /3 = 0,32моль/3 = 0,107 моль;
V(С3Н8) = Vм ∙ ν(C3H8) = 22,4 л/моль ∙ 0,107 моль = 2,39 л.
Оның қоспадағы көлемдік үлесі:
φ(С3Н8) = V(С3Н8) / V(қоспа) 2,39 л / 4 л = 0,597 немесе 59,7%.
Термохимиялық реакциялар жайлы есептеулер
№1 Ацетиленнің жану реакциясының термохимиялық теңдеуі
2C2H2 + 5O2 4CO2 + 2H2O + 2610 кДж
болса, 2,5 моль ацетилен жанған кезде бөленетін жылу мөлшері
Шешуі:
2C2H2 + 5O2 4CO2 + 2H2O + 2610 кДж
2моль 2610 кДж
2,5моль х
Бұдан: х = (2,5 моль∙2610 кДж ) / 2моль = 3262,5 кДж
Жауабы: 3262,5 кДж
№2 Этанның жану реакциясының термохимиялықтеңдеуі
2С2Н6 + 7О2 → 4СО2 + 6Н2О + 3080 кДж
Реакция нәтижесінде 770 кДж жылу бөлінсе, жұмсалған (ќ.ж.) оттегінің көлемі
Шешуі:
2С2Н6 + 7О2 → 4СО2 + 6Н2О + 3080 кДж
7∙22,4л 3080 кДж
х 770 кДж
Бұдан: х = (7∙22,4∙770 кДж ) / 3080 кДж = 39,2л
Жауабы: 39,2л

№3 Термохимиялық теңдеуі бойынша
C2H4 + 3O2 → 2CO2 + 2H2O + 1400 кДж
нәтижесінде 9100 кДж жылу бөлінсе, жанған этиленнің массасы
Шешуі:
C2H4 + 3O2 → 2CO2 + 2H2O + 1400 кДж
30г 1400 кДж
х 9100 кДж

Бұдан: х = (30г∙9010 кДж ) / 1400 кДж = 182г
Жауабы: 182г

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!