бағдарлама

Алматы облысы Балқаш ауданы

Ы.Алтынсарин атындағы орта мектебі

ОҚУ САУАТТЫЛЫҒЫ

Авторлық бағдарлама

Сыныбы: 10,11

Құрастырушы ЧЕКАНОВА МАРЖАН ЧОКАНОВНА,

қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

ТҮСІНІК ХАТ

Заманауи қарқынды дамып келе жатқан қоғамда «сауаттылық» түсінігінің мазмұны анағұрлым кеңейді. «Оқу сауаттылығы» түсінігі белсенді сипатқа ие болды. Оқу сауаттылығы – PISA зерттеуінде оқушылардың жазбаша мәтіндерді ұғына оқу қабілеттілігі және оларға рефлексия, олардың мазмұнын өз мақсаттарына қол жеткізу үшін қолдануы, білімдері мен дағдыларын қоғамның белсенді өміріне араласуы үшін дамытуы. Оқу сауаттылығын тексеру оқу техникасы немесе мәтіннің мазмұнын нақты түсінуін бағалау емес, оқу барысында меңгерген білімдері мен дағдыларын өмірлік жағдайларда қолдана білу ептіліктерін бағалауға бағытталған. Сондықтан «Оқу сауаттылығы» бағдарламасы жаңартылған оқу бағдарламасын негізге ала отырып, қазақ тілін функционалдық-коммуникативтік тұрғыдан оқытуға назар аударылып, төрт дағдыға (тыңдалым, оқылым, жазылым, айтылым) негізделген. Оқу бағдарламасында коммуникативтік әрекеттер мен дағдыларды жүзеге асыратын оқу мақсаттары ұсынылған. Оқу мақсаттары жоғары 10,11-сынып деңгейіне сәйкес динамикалық даму бағытында жасалған. Бағдарлама «спиральді оқыту» тәсіліне негізделе құрылған. Бағдарламаның оқу мақсаттары қарапайымнан күрделіге қарай өсіп, қайталанып отырады. Бағдарлама мазмұны әдебиет, тарих, биология, география, физика сияқты өзге пәндермен тығыз байланысты. Бағдарлама оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыруға, сыни тұрғыдан ойлау дағдысын дамытуға ықпал етеді. Бағдарламаның жүзеге асуы барысында оқу іс-әрекетін орындaу реті:

• мәтінді оқу, aқпaрaтты қaбылдaу;

• ақпaрaттaн түйінді ойды жинaқтaу;

• мәтін ішінен іс-әрекетті белгілеу;

• мaзмұнын бaғaлaу болып табылады.

Оқу сaуaттылығы курсы – оқушылaрдың жaзбa мәтіндерді түсінуін және қолдaнуын, мәтін бaрысындa ой-толғaуын, жaңa білім игерудегі әдіс-тәсілдерді қолдaнуын, әлеуметтік ортaғa бейімделуін қамтиды.

Курстың мақсаты:

Оқушылардың мәтін мазмұнын түсіне білуі және оларға ой жүгірте білу, мәтін мазмұнын өзіндік пайымдау жасауға пайдалана білуге баулу.

Курстың міндеттері:

• мәтіндерге өз тұжырымын жасай отырып, белсенділік таныту, шығармашылық тұрғыда ойлау, шешім қабылдай алуға даярлау;

• тілдік жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсе алу даярлығын білдіретін құзыреттілікті қалыптастыру жолдарын қарастыру;

• ана тілін жетік білетін, ұлттық мәдени құндылықтарды бағалай алатын тұлға даярлау.

Танымдық бағыт бойынша:

• оқушының меңгерген білімін сауатты қолдана алуын жетілдіріп отыру;

• шығармашылық тұрғыда ойлау, шешім қабылдай алуын ұйымдастыру;

• оқушының өзгермелі әлемде әлеуметтік бейімделуін қамтамасыз ететін білім алудағы қажеттіліктерін қанағаттандыру;

• барлық мүдделі әріптестікке негізделген тараптармен достық қалыптағы білім беру ортасының болуын ұйымдастыру.

Практикалық бағыт:

• мәтін мазмұнын түсіну үшін оқу немесе көз жүгіртіп оқу;

• мәтіннен қажетті пайыздық көрсеткіштерді, жылдарды немесе қажетті сөздерді тауып алу;

• сөздердің мағынасын түсіну үшін мәтінді сөзбе-сөз оқу;

• мәтіндегі сөздердің мағынасын болжау;

• мәтін құрылымын түсіну;

• мәтін түрін, стилін ажырата білу.

Күтілетін нәтижелер:

• мәтіннен қaжет болaтын мейлінше көп aқпaрaт тaбады;

• мәтіннен ең қaжетті aқпaрaтты тaбады;

• мәтіндегі aқпaрaттaрды жіктейді;

• бұрыннaн тaныс және жaңa aқпaрaттaрғa жіктейді;

• терең мaзмұнды aқпaрaтты тaбады;

• ашық және жабық сұрақтар құрастырады,жауаптарын мәтіннен табады;

• мәтіннен ойды түйіндеп, қорытындылай алады. 

Курстың мазмұны мен құрылымы:

«Оқу сауаттылығы» факультатив курсының бағдарламасы 10,11-сынып оқушыларына арналған, аптасына 1 сағат, жылына 34 сағатты қамтиды. Факультатив курсы төмендегідей бөлімдерден тұрады:

1. Оқу сауаттылығы нені оқытады? Кіріспе сабақ.

2. Мәтін мазмұнымен танысу, түрлерін ажырату.

3. Мәтіннің стильдік құрылымына талдау жасау.

4. Мәтіндегі тірек сөздерді анықтай отырып,ашық және жабық сұрақтар құрастыру.

5. Жыл бойы өткенді қайталау.

1. «Оқу сауаттылығы» нені оқытады? Кіріспе сабақ (1сағат)

Бұл бөлімде оқу сауаттылығы туралы түсінік беру, адамның мамандығына, жасына қарамастан үнемі білімін жетілдіріп отыруындағы функционалдық сауаттылықтың рөлі, кез келген тілдік жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсе алу даярлығын білдіретін құзіреттілік қалыптастыруға бағытталады.

2. Мәтін мазмұнымен танысу, түрлерін ажырату (8 сағат)

Мәтін мазмұнымен танысу үшін оқу немесе көз жүгіртіп оқу,жалпы идеяны түсіну үшін тез оқып шығу, детальді түрде сөзбе-сөз оқу қарастырылады.

3. Мәтіннің стильдік құрылымына талдау жасау (8 сағат)

Мәтін түрлерін ажырата білу, әр мәтіннің өзіндік ерекшелігін, ұйымдастырылуын,стилін ажырата білуді үйренеді. Болжамдар жасай отырып, өз білімін қолданады.

4. Мәтіндегі тірек сөздерді анықтай отырып, ашық және жабық сұрақтар құрастыру (8 сағат)

Бұл бөлімде мәтіндермен жұмыс жасайды. Ашық, жабық сұрақтар дайындайды. Сұрақ қоя білу техникасын үйренеді. Тірек сөздерді талдайды. Мағынасына түсініктеме береді.

5. Жыл бойы өткенді қайталау (1сағат)

«Оқу сауаттылығы» бойынша өткен материалдарды қайталайды. Мәтін түрлеріне өз беттерінше мысал жинақтап, талдау жасайды.

Күнтізбелік-тақырыптық жоспар

№	Сабақ тақырыбы	Оқу мақсаттарының орындалуы	Сағаты	мерзімі
1	Оқу сауаттылығы нені оқытады? Кіріспе сабақ	Сұрақ-жауап арқылы оқушылардың осыған дейінгі білім, білігін саралау	1
2	Мәтін және оның түрлері.	Мәтін мазмұнына сүйене отырып, мәтін түрлерін анықтау	1
3	Мәтіндегі тірек сөздерді табу.	Мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау	1
4	Мәтіннің көріктеуіш құралдары	Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау	1
5	Кейіпкерлер мінезі	Көркем шығармада суреттелген оқиғаға қатысушы адамдар образына талдау	1
6	Мәтін бойынша ашық және жабық сұрақтар құрастыру	Мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау	1
7	Мәтін бойынша сұхбат құру	Коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогте өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу	1
8	Мәтін бойынша жуан, жіңішке сұрақтар қою.	Коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогте өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу	1
9	Мәтінде көтерілген проблемаға сәйкес 3 ашық сұрақ құрастыру.	Коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогте өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу	1
10	Мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру	Коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогте өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу	1
11	Мәтіндерді түсініп оқу және комментарий жасау	Оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу	1
12	Мәтіндегі негізгі ойды түсіндіру тәсілдері	Мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау	1
13	Ой бөліктерін біріктіріп мәтін құрау, тақырып қою	Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу	2
14	Мәтіндік ақпаратты интерпретациялау	Мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу	1
15	Графиктік ақпаратты интерпретациялау	Мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу	1
16	Жинақы мәтін жазу	Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу	2
17	Мәтін формасы мен түрін анықтап, жоспарын құру.	Тақырып бойынша материал жинақтап, тезистік жоспар құру	1
18	Мәтіндегі ой желісінің сақталуы	Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу	2
19	Мәтін стилі мен жанрын анықтау.	Публицистикалық және ғылыми стиль ерекшелікте рін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану	1
20	Мәтін мақсаты мен көзделген аудиториясын табу.	Тақырыбы ұқсас ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндердің тақырыбын, түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, талқылау), құрылымын салыстыра талдау	1
21	Мәтіннің тілін анықтау	Әлеуметтік - қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас үзінді) автор көзқарасы мен экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау	1
22	Материалды жүктеу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Материал жариялап тегін сертификат алыңыз! Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды Материал жариялау Сертификатты жүктеу Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Бағыт Сынып Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2022-2023 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. 2022-2023 оқу жылына арналған Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Қазақ тілі пәні бойынша барлық материалдарды көру Іс-шаралар кестесі Педагогтардың біліктілігін арттыру курстары Сайт Peaksoft веб-студиясында жасалған - Peaksoft.kz