Балабақша бағдарламасы

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің м.а. 2016 жылғы 12 тамыздағы
№ 499 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 14
қыркүйекте № 14235 болып тіркелді.
Ескерту. Тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің
29.12.2018 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен № 721
соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
"Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 5-
6) тармақшасына сәйкес және Қазақстан Республикасы Білім және ғылым бабының
министрінің 2018 жылғы 31 қазандағы № 604 бекітілген Мектепке дейінгі бұйрығымен
тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартын (Қазақстан
Республикасының нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №
17669 болып тіркелді) іске асыру мақсатында БҰЙЫРАМЫН:
Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Білім және ғылым министрінің 24.09.2020 №
412 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң
қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1. Мыналар:
1) осы бұйрыққа сәйкес мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік1-қосымшаға
оқу бағдарламасы;
2) осы бұйрыққа сәйкес ерекше білім беруге қажеттілігі бар (сөйлеу 2-қосымшаға
тілі жалпы дамымаған) балаларға арналған мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың
үлгілік оқу бағдарламасы;
3) осы бұйрыққа сәйкес ерекше білім беруге қажеттілігі бар (көру 3-қосымшаға
қабілеті бұзылған) балаларға арналған мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік
оқу бағдарламасы;
4) осы бұйрыққа сәйкес ерекше білім беруге қажеттілігі бар (есту 4-қосымшаға
қабілеті бұзылған) балаларға арналған мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік
оқу бағдарламасы;
5) осы бұйрыққа сәйкес ерекше білім беруге қажеттілігі (зерде 5-қосымшаға
бұзылыстары) бар балаларға арналған мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік
оқу бағдарламасы;
6) осы бұйрыққа сәйкес ерекше білім беруге қажеттілігі бар (6-қосымшаға
тірек-қимыл аппараты бұзылған) балаларға арналған мектепке дейінгі тәрбие мен
оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы;

7) осы бұйрыққа сәйкес ерекше білім беруге қажеттілігі (дамуында 7-қосымшаға
күрделі бұзылыстары) бар балаларға арналған мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың
үлгілік оқу бағдарламасы бекітілсін.
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Білім және ғылым министрінің 29.12.2018
№ 721 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң
қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
2. Мектепке дейінгі және орта білім департаменті (Ж.А. Жонтаева) заңнамада
белгіленген тәртіппен:
1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік
тіркелуін;
2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның
көшірмелерін "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде және мерзімді баспа
басылымдарында ресми жариялау үшін электрондық тасымалдағышта елтаңбалы
мөрмен куәландырылған қағаз данасын қоса бере отырып жолдауды;
3) тіркелген осы бұйрықты алған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде Қазақстан
Республикасы Білім және ғылым министрлігінің мөрімен расталған және осы бұйрыққа
қол қоюға уәкілетті адамның электрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылған
баспа және электрондық түрдегі көшірмелерін Қазақстан Республикасы нормативтік
құқықтық актілерінің Эталондық бақылау банкіне енгізу үшін жолдауды;
4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің ресми
интернет-ресурсында орналастыруды;
5) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік
тіркеуден өткеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Білім және
ғылым министрлігінің Заң қызметі және халықаралық ынтымақтастық департаментіне
осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы
туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Білім және
ғылым вице-министрі Э.А. Суханбердиеваға жүктелсін.
4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен
соң қолданысқа енгізіледі.
Қазақстан Республикасының
Білім және ғылым министрінің
міндетін атқарушы
Э. Суханбердиева

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
міндетін атқарушының
2016 жылғы 12 тамыздағы
№ 499 бұйрығына
1-қосымша
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламасы

Ескерту. 1-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 14.10.2022 №
(алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.422
1. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу (бұдан әрі - бағдарламасы
Бағдарлама) "Білім туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-тармағына 4-бабының
және 14-бабының 1-тармағына, "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш,
негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің
мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы
Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бекітілген бұйрығымен
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының (
Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып
тіркелген) (бұдан әрі - Стандарт) талаптарына сәйкес әзірленді.
2. Бағдарламаның мақсаты әр баланың қызығушылықтарын, ерекшеліктері мен
қажеттіліктерін ескере отырып, жалпы адами және ұлттық құндылықтар негізінде
оларды толыққанды дамыту мен әлеуетін ашу болып табылады.
3. Бағдарламаның міндеттері мектеп жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу мен
оқыту үшін жайлы және қауіпсіз білім беру жағдайларын жасау, баланың даралығы мен
субъективтілігін қолдауға бағытталған дамытушы заттық-кеңістіктік ортаны, оның
ішінде арнайы ортаны құру, олардың жас ерекшеліктеріне сәйкес біліктері мен
дағдыларын қалыптастыру, мектепке дейінгі білім берудің сабақтастығы мен
үздіксіздігі ұстанымдарын қамтамасыз ету, балалардың физикалық дамуы,
коммуникативтік, танымдық, зияткерлік, шығармашылық дағдыларын, зерттеушілік
қабілеттерін дамыту, әлеуметтік-эмоционалдық дағдыларын қалыптастыру, баланың
зияткерлік, әлеуметтік дағдыларын және тұлғасын дамыту үшін инновациялық әдістер
мен технологияларды қолдану, оқыту, дамыту және тәрбиелеу міндеттерінің бірлігін
қамтамасыз ету, балаларды қазақ халқының ұлттық құндылықтарына, отбасылық
құндылықтарға, отаншылдыққа, Отанға деген сүйіспеншілікке, мәдени-әлеуметтік
нормаларға баулу, балаларды дамыту мен тәрбиелеу үшін отбасы мен мектепке дейінгі
ұйымның күш-жігерін біріктіру, баланың мектепте оқуға физикалық, психологиялық,
эмоционалдық, әлеуметтік дайындығы үшін тең бастапқы мүмкіндіктерді беру болып
табылады.
4. Бағдарламаның мазмұны:
дені сау баланы тәрбиелеуді, өз денсаулығына саналы түрде қарауды, салауатты
өмір салты негіздерін, қауіпсіз өмір сүру дағдыларын қалыптастыруға;
балалардың жеке ерекшеліктері мен қажеттіліктерін ескере отырып, ауызекі
сөйлеуді, сөздік қорды қалыптастыруды, өмірде әртүрлі жағдайлардағы қарым-қатынас
дағдыларын меңгертуге, қолдың ұсақ моторикасын, командада жұмыс істеу
дағдыларын дамытуға;
тәрбиеленушілердің қоршаған әлеммен өзара қарым-қатынас жасауына қажетті
танымдық және зерттеушілік әрекеттің қарапайым дағдыларын меңгертуге;

өнер туындыларын қабылдау мен түсіну дағдыларын қалыптастыру, қоршаған
әлемді эмоционалды тану, тәрбиеленушілердің өзіндік шығармашылық іс-әрекеті үшін
жағдай жасауға;
тәрбиеленушілерді, оның ішінде ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларды оң
әлеуметтендіру, оларды әлеуметтік-мәдени нормаларға, қоғам және мемлекет, отбасы
дәстүрлеріне баулу, рухани-адамгершілік құндылықтарды қалыптастыруға;
мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту және бастауыш білім беру арасындағы оқыту,
дамыту және тәрбиелеу міндеттерін ескере отырып, сабақтастық пен үздіксіздік
қағидаларын қамтамасыз етуге;
бастауыш білім беру ұйымдарында мектеп жасына дейінгі тәрбиеленушілерді оқыту
үшін тең бастапқы мүмкіндіктер беруге бағытталған.
5. Бағдарламаның мазмұны балалардың физикалық және психикалық дамуының
жас кезеңдерін ескере отырып, келесі жас топтарында іске асырылады:
ерте жас тобы – 1 жастағы балалар;
кіші топ – 2 жастағы балалар;
ортаңғы топ – 3 жастағы балалар;
ересек топ – 4 жастағы балалар;
мектепалды топ, мектептегі (лицейдегі, гимназиядағы) мектепалды сынып – 5
жастағы балалар.
6. Бағдарламаның мазмұнын меңгеру мерзімі – 5 жыл, бір жас тобында – 1 жыл.
7. Педагог балаға:
ненің "дұрыс" және ненің "бұрыс" екенін түсінуді;
сыпайы және мейірімді болуды;
дос болуды, құрметтеуді, көмектесуді, бөлісуді;
қызығушылық танытуды, қоршаған әлемді бақылауды және зерттеуді;
тыңдауды, түсінуді және саналы сөйлеуді;
қауіпсіз мінез-құлық ережелері мен салауатты әдеттерді сақтауды;
физикалық белсенділікке, соның ішінде белсенді қимыл ойындарын ойнауды;
өзі ойнауды;
ересектерге көмектесуге, еңбекқорлыққа;
ата-анасына, достарына, туған өлкесіне деген сүйіспеншілік пен қамқорлық көрсете
білуді, отбасын бағалауды;
өзіне қамқорлық жасауға және ниетін білдіруге үйретеді.
8. Бағдарлама меншік нысанына қарамастан мектепке дейінгі ұйымдарда және
мектептердегі (лицейлердегі, гимназиялардағы) мектепалды сыныптарда іске
асырылады.
1-тарау. Ерте жас тобы (1 жастағы балалар)
1-параграф. Физикалық қасиеттерді дамыту

9. Физикалық дамыту балалардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, күн сайын
ойын түрінде және дене шынықтыру ұйымдастырылған іс-әрекеті арқылы жүзеге
асырылады.
10. Мақсаты денсаулықты сақтау технологиясын қолдана отырып, балалардың
денсаулығын нығайтатын, ағзаны шынықтыратын, негізгі қимыл түрлерін дамытатын
жағдайлармен қамтамасыз ету болып табылады.
11. Міндеттері:
балалардың өмірін қорғауға және денсаулықты нығайтуға, ағзаның үйлесімді
психофизикалық дамуы үшін жағдай жасау;
дененің өсуі мен дамуының табиғи процестерін жетілдіру, қимыл-қозғалыстарға
деген биологиялық қажеттіліктерін қанағаттандыру, дене белсенділігін дамытуға
жағдай жасау;
балалардың күн тәртібіне, қоршаған орта жағдайларына бейімделуі үшін жағдайлар
жасау;
жүру, жүгіру, өрмелеу, лақтыру, секіру, тепе-теңдікті жетілдіруге мүмкіндік беретін
негізгі қимыл түрлерін дамыту;
денсаулықты нығайтуға ықпал ететін мәдени-гигиеналық дағдыларды
қалыптастыру;
дене шынықтыру мен дене белсенділігіне қатысуға, дербес қимыл әрекетін
орындауға қызығушылықты арттыру;
қарапайым қауіпсіздік ережелерін сақтау.
12. Күтілетін нәтижелер:
негізгі қимыл түрлерінің бастапқы дағдыларын, өзіне-өзі қызмет көрсету
дағдыларын меңгерген;
дене жаттығуларын орындауға ықылас танытады, ересектердің көмегімен өзін ретке
келтіреді;
тазалық пен ұқыптылыққа қанағаттанған сезімін білдіреді;
тура жолдың бойымен жүреді;
ересектің көмегімен гимнастикалық тақтай бойымен жүреді;
негізгі қимыл түрлерін жетілдіруге арналған қимылды ойындарға қызығушылық
танытады;
заттардың арасымен жүреді;
жұмсақ модульге немесе гимнастикалық скамейкаға көтеріледі және одан түседі;
допты шағын төбешіктен домалатады;
қимылды үйлестірудің бастапқы дағдыларына ие;
ересектердің көрсетуімен жалпы дамытушы жаттығуларды орындайды;
ересектердің көмегімен өзіне-өзі қызмет көрсетудің қарапайым дағдыларын
сақтайды.

13. Дене шынықтыру (1 жастан 1 жас 6 айға дейін).
14. Негізгі қимылдар.
Жүру және тепе-теңдік сақтау жаттығулары. Еденде жатқан жолдың бойымен тура
бағытта топпен жүру. Нысанаға дейін тура жолдың бойымен (ені 25-30 сантиметр,
ұзындығы 2–3 метр) жүру, ересектің көмегімен гимнастикалық тақтай бойымен (ені 25-
30 сантиметр) жүру, ересектің көмегімен модульге (биіктігі 10–15 сантиметр) шығу
және одан түсу, еденде жатқан лентадан (арқаннан) аттап өту.
Еңбектеу, өрмелеу. Арқанның (биіктігі 50 сантиметр), доғаның, орындықтың
астынан төрт тағандап еңбектеп өту, 2 метр қашықтыққа дейін бөренеден аттап өту,
құрсаудан еңбектеп өту. Шағын саты бойымен жоғары өрмелеу (биіктігі 1 метр).
Домалату, лақтыру. Допты бір қолмен және екі қолмен ұстау, көлемдері әртүрлі
доптар мен шарларды жинау, оларды өз бетінше себетке (жәшікке) салу, шарларды
домалату, допты екі қолмен алға лақтыру, допты алға домалату (отырып, тұрып), допты
(диаметрі 6–8 сантиметр) төменге, қашықтыққа лақтыру.
15. Мәдени-гигиеналық дағдыларды және өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларын
қалыптастыру.
16. 1 жастан 1 жас 6 айға дейін.
Баланың дербестікке ұмтылысын қолдау, әрбір баланы күн тәртібіне біртіндеп
үйрету.
Тамақтану алдында және лас болған кезде қолын жууға, 1 жас 1ай - 1 жас 3 айда
қою тамақты қасықпен өз бетінше жеуге, ал 1 жас 6 айда – сорпа тамақты ішуге үйрету
(нанды сорпамен бірге ішу, тек өз тәрелкесіндегі тамақты ішу), ересектің көмегімен
майлықты қолдану, тамақтан соң ересектерге ілтипат білдіру.
Балаларды шынықтыруды ауа, су шараларымен, серуен кезінде ультракүлгін
сәулелердің әсерлерімен жүзеге асыру, 2-3 минут бойы жылы құмның үстінде жалаң
аяқ жүргізу, ауа ванналарын күніне бірнеше рет киіну-шешіну кезінде қолдану (ауа
ванналарының ұзақтығын 2-3 минуттан, 6-10 минутқа дейін ұзарту).
17. 1 жас 6 айдан 2 жасқа дейін.
Гигиеналық талаптарды сақтау бойынша жұмысты жалғастыру.
Үстел басына қолды жуғаннан кейін отыру, орындыққа өзі отырып, одан өзі тұру,
тамақты төгіп-шашпай ұқыпты ішу, тамақтанып болғаннан кейін майлықты қолдану,
орындықты жылжыту, алғыс айту.
Жуыну кезінде қолдарын (алақандарын бір-біріне үйкелеу) және бетін
алақандарымен жуу, ересектердің көмегімен беті-қолдарын сүрту.
Киініп-шешіну кезінде киімдерін белгілі тәртіппен шешу және кию, оларды дұрыс
бүктеу.
Түбекке сұрану, өз түбегінің орнын білу, тек өз түбегіне отыру.
Ескерткен кезде қол орамалды қалтасынан өзі алып, мұрнын сүрту және қайта салу.
18. Дене шынықтыру (1 жас 6 айдан 2 жасқа дейін).

Жүру және тепе-теңдік сақтау жаттығулары. Еденнен бір шеті 15–20 сантиметр
жоғары қойылған тақтайдың үстімен (ені 20 сантиметр, ұзындығы 1,5–2 метр),
текшелердің, кегльдердің, құрсаулардың, таяқтардың арасымен топпен жүру;
құрсаудан құрсауға өтуге үйрету; жұмсақ модульге немесе гимнастикалық скамейкаға
көтерілуге және одан түсуге үйрету. Еденнен 12–18 сантиметр жоғары көтерілген
арқаннан немесе таяқтан аттап жүру.
Еңбектеу, өрмелеу. Бөренеден (диаметрі 15-20 сантиметр) аттап өту, 35-40
сантиметр жоғары қойылған арқанның астынан еңбектеу, құрсаудан еңбектеп өту (
диаметрі 45 сантиметр).
Домалату, лақтыру. Допты шағын төбешіктен домалату; допты тәрбиешіге, балаға
домалату және лақтыру; допты алға, жоғары лақтыру, бала кеудесінің деңгейінде
тартылған лентадан допты асыра лақтыру.
19. Жалпы дамытушы жаттығулар: қолды жоғары көтеріп, төмен түсіру, қолды алға
созу, қолды арқаға қою, бүгу және қайта жазу, қолдың білектерін сермеу, айналдыру,
қолдың алақандарын жоғары, төмен қарату, саусақтарды жұмып, ашу, ұсақ заттарды
саусақтарымен іліп алу, отырып және тұрып оңға, солға бұрылу, заттарды бір-біріне
беру, алға еңкею және түзу тұру, таяныштан ұстап, жүрелеп отыру, секіру.
20. Сауықтыру-шынықтыру шаралары.
Сауықтыру-шынықтыру шараларын табиғи факторларды (ауа, күн, су) пайдаланып,
жүргізу. Топ бөлмелерінде тұрақты ауа температурасын (+21-22°С) сақтау, балаларға
жеңіл киімдер кигізу.
Ұйқыдан кейін және күні бойы киініп-шешіну кезінде балаларды шынықтыруды
жүзеге асыру. Ауа-райы жағдайын ескере отырып, күн сайын серуендер ұйымдастыру.
Жауын-шашынды күндері балалармен жабық қысқы бақта қимылды ойындар
ұйымдастыру. Жылдың жылы мезгілінде серуенде балалардың күн сәулесінің астында (
3-5 минут) болуын қамтамасыз ету, құмның үстімен жалаң аяқ 2-3 минут жүргізу (
алдын ала оның тазалығы мен қауіпсіздігіне көз жеткізу). Жаз мезгілінде серуеннен
кейін жуыну және аяқты жуу кезінде гигиеналық және шынықтыру шараларын
үйлестіру, әр баланың денсаулық жағдайын және оның судың әсеріне бейімделу
деңгейін ескеру.
Арнайы шынықтыру шараларын ата-аналардың қалауымен, мектепке дейінгі
ұйымның әкімшілігі мен медициналық қызметкерлері шешімімен жүргізу.
2-параграф. Коммуникативтік дағдыларды дамыту
21. Коммуникативтік дағдыларды дамыту балалардың жеке ерекшеліктерін ескере
отырып, күн сайын ойын түрінде және сөйлеуді дамыту, көркем әдебиет
ұйымдастырылған іс-әрекеттері арқылы жүзеге асырылады.

22. Мақсаты балалардың ауызекі сөйлеуін дамыту арқылы
әлеуметтік-коммуникативтік дағдыларды дамыту үшін жағдайлармен қамтамасыз ету
болып табылады.
23. Міндеттері:
коммуникативтік дағдыларды дамыту үшін тілдік қарым-қатынас ортасын құру;
сөйлеуді және фонематикалық естуді дамыту;
баланың түсінетін және белсенді сөздік қорын қалыптастыру;
ересектердің, құрдастарының сөзіне еліктеу қабілетін дамыту;
балаларды алғашқы қарым-қатынас құралдарын (вербалды және вербалды емес)
қолдануға үйрету;
үй жануарларының дыбыстарына еліктеу, дыбыстарды қайталау арқылы дыбыстау
мәдениетін қалыптастыру;
2-3 сөзден тұратын тіркестерді құрастыруға, грамматикалық түрлерді қолдануға
үйрету.
24. Күтілетін нәтижелер:
суреттерден айтылған сөзге сәйкес келетін ойыншықтарды, заттарды табады және
көрсетеді;
ойыншық жануарлардың дене мүшелерін, тұрмыстық және ойын әрекеттерін,
заттардың түстерін, өлшемдері мен пішіндерін көрсетеді және атайды;
қарапайым сөз тіркестерін түсінеді, екі сөзден тұратын сөйлемді айтады;
өтініштерді орындайды;
ойыншықтармен күрделі емес бейнелі ойындарды ойнайды;
өзінің, жақын адамдарының есімдерін, атауларын (ана, әке, ата, әже) күнделікті жиі
қолданатын таныс заттар мен ойыншықтардың атауларын, тағамдардың атауларын,
белгілі қимылдарды біледі және оларды айтуға тырысады;
эмоционалды көңіл-күйді түсінеді және өзінің эмоциясын ым-ишарамен көрсетеді;
дыбыстық тіркестерді еліктеп, дұрыс қайталайды;
ересектерді тыңдайды, түсінеді, тапсырманы орындайды;
заттардың атын, түсін, мөлшерін, көлемін, орнын біледі және атайды;
сөзбен немесе қысқа сөз тіркестерімен өз өтінішін білдіреді;
дұрыс сөйлеуге талпынады;
қарапайым сұрақтарға жауап береді;
екі-үш сөзден тұратын сөйлемдерді айта алады;
шағын, мазмұны түсінікті әңгімелерді, тақпақтар мен өлеңдерді қызығушылықпен
тыңдайды және түсінеді;
жалпақ және көлемді иллюстрацияларымен кітаптарды қарайды;
көрнекіліксіз таныс шығармаларды тыңдайды;
таныс шығармалардағы сөздерді қайталайды;
кітаптардағы суреттерді өз бетінше қарайды, ондағы таныс кейіпкерлерді көрсетеді;

оқылған таныс өлеңдердегі сөздер мен сөз тіркестерін айтады;
шағын өлеңдерді, ертегілер мен әңгімелерді эмоционалды қабылдайды және
қимыл-әрекет арқылы көрсете алады;
шағын драмалық ойындарға, қойылымдарға қатысады, ондағы игерген
тәжірибелерін еркін ойындарда қолданады.
25. Сөйлеуді дамыту (1 жастан 1 жас 6 айға дейін).
26. Сөзді түсіну.
Суреттерден ересектің айтқан сөзіне сәйкес келетін ойыншықтарды, заттарды,
киімдерді, ыдыс-аяқтарды табу және көрсету.
Өз дене мүшелерін және ойыншық жануарлардың дене мүшелерін (қол, аяқ, бас,
ауыз, көз, құлақ), тұрмыстық және ойын әрекеттерін (жуыну, қыдыру); заттардың
түстерін (қызыл, көк), қарама-қарсы өлшемдерді (үлкен, кіші), фигураларды (текше,
кірпіш) білдіретін сөздерді түсіну.
Күнделікті өміріне байланысты қарапайым сөз тіркестерін түсіну, өтініштерді
орындау, ойыншықтармен күрделі емес бейнелі ойындар ойнау, тұрмыстық
жағдаяттарды суреттейтін 1-3 әрекетті көрсету.
27. Белсенді сөйлеуді дамыту
Дыбыстық тіркестер мен сөздерге еліктей отырып, дыбыстау.
Белсенді сөздікті жақын адамдардың атауларымен (ана, әке, ата, әже), күнделікті
жиі қолданатын таныс заттар мен ойыншықтардың, тағам атауларымен (ботқа, су, сүт),
белгілі қимылдарды (ал, бер, аш, тұр, жібер, ұйықта, бар) білдіретін сөздермен
толықтыру.
Ересектердің сөздерін тыңдауға, "Бұл кім?", "Бұл не?", "Не істеді?" деген
қарапайым сұрақтарға жауап беруге, ыммен, қимылдар арқылы көрсетуден біртіндеп
сөзбен айтуға көшуге, екі сөзден тұратын сөйлемдерді айтуға баулу.
28. Сөйлеуді дамыту (1 жас 6 айдан 2 жасқа дейін).
29. Сөзді түсіну.
Түсінетін сөздер қорын кеңейту. Заттардың түсін (қызыл, көк, сары, жасыл),
өлшемін (үлкен, кіші), заттардың күйін (таза, кір), мерзімдік (қазір), сандық (біреу, көп)
қатынастырады, қалауларын білдіруге қажетті сөздерді (тамақ ішу, ұйықтау, су ішу),
дене мүшелерін білдіретін сөздерді түсіну.
Таныс заттарды ересектердің көмегімен түсі бойынша таңдау.
Жануарлардың қимылын (лақ секіреді, құс ұшады), дыбыстауын (қозы маңырайды:
мәәә, бұзау мөңірейді: мөөө, мысық мияулайды), адамның қимылын (жүреді, жүгіреді,
билейді) білдіретін сөздерді түсіну және дыбыстық тіркестерді атау.
30. Белсенді сөйлеу.
Дыбыстық тіркестерді жалпы қолданыстағы сөздермен ауыстыруға (бәәә -бота,
мәәә - қозы, мөөө - бұзау, мәәә - лақ, мияу - мысық, аб-аб - ит), туыстық атауларды (аға,

апа, тәте, көке), төрт түліктің (ат, тай, бота), жиі қолданылатын азық-түлікті (нан, шәй,
май, сүт, көже) білдіретін жеңіл сөздерді айтуға баулу.
Сөздік қорды ойыншықтар, киімдер, ыдыстар, көлік түрлерін білдіретін зат
есімдермен, тұрмыстық (киіну, жуыну), ойын (ойнау, салу, домалату, тебу) әрекеттерін
білдіретін, қарама-қарсы мағыналы (ашу-жабу, бару-келу, алу-салу) етістіктермен,
заттардың түсін, пішінін, білдіретін сын есімдермен толықтыру.
Ересектермен, құрдастарымен қарым-қатынаста алғашқы әдеп нормаларына сәйкес
сөздерді қолдануды үйрету (амандасу, қоштасу, рахмет айту).
Күнделікті өмірдегі, суреттегі заттардың атын атау, ересектер мен құрдастарынан
көмек сұрау, өтініш білдіру, еліктеу бойынша жаңа сөздерді, екі-үш сөзден тұратын
сөйлемдерді айту, қарапайым сұрақтарға жауап беру.
Айналасындағы адамдардың сөзін тыңдау, олардың ауызша айтылған талаптарды
орындау.
Ересектердің сөзін қайталау арқылы дұрыс сөйлеу дағдыларын, ана тілінің
грамматикалық нормаларын ескеріп, сөйлемдерді құруды қалыптастыру.
31. Көркем әдебиет (1 жастан 1 жас 6 айға дейін).
Көркем әдебиетті қабылдауға қызығушылықты ояту.
Шағын, мазмұны түсінікті өлеңдерді, әңгімелерді, тақпақтарды, бесік жырларын
тыңдату, шығарманы оқып беруді суреттер, ойыншықтар, әрекеттерді көрсетумен (
әңгімелеу) сүйемелдеу. Оқылатын шығарма мазмұнының баланың жасына сәйкестігіне
және мәнерлеп оқылуына мән беру.
Жалпақ және көлемді иллюстрациялары бар кітаптарды қарауға тарту.
32. Көркем әдебиет (1 жас 6 айдан 2 жасқа дейін):
Көрнекіліксіз таныс мазмұны қарапайым шығармаларды тыңдау, олардың
мазмұнына эмоциямен жауап беру, шығарма мәтінінің кейбір сөздерін қайталау және
мазмұнында айтылатын қарапайым әрекеттерді, дыбысқа еліктеу мен ойын әрекеттерін
орындау.
Ересектің көмегімен тақпақтарды, қысқа өлеңдерді және әңгімелер мен ертегілердің
мазмұнын қайталап айту, көркем шығарма мазмұны бойынша қойылымдарға
қатысу.Таныс шығармалар мазмұнына сәйкес ойын әрекеттерін орындау, драмалық
ойындарға, қойылымдарға қатысуға баулу, ондағы игерген тәжірибелерін еркін
ойындарда қолдануға мүмкіндік беру. Үстел үсті, саусақ театрларын өз бетінше ойнау.
Кітаптардағы суреттерді өз бетінше қарауға, ондағы таныс кейіпкерлерді көрсетуге
мүмкіндік беру. Көркем сөзге, мәнерлеп сөйлеуге қызығушылықты ояту.
3-параграф. Танымдық және зияткерлік дағдыларды дамыту
33. Танымдық және зияткерлік дағдыларды дамыту балалардың жеке
ерекшеліктерін ескере отырып, күн сайын ойын түрінде және сенсорика
ұйымдастырылған іс-әрекеті арқылы іске асырылады.

34. Мақсаты қоршаған әлеммен өзара әрекет ету үшін қажетті танымдық
іс-әрекеттің қарапайым дағдыларын меңгеруге жағдай жасау болып табылады.
35. Міндеттері:
заттарды өзіне тән қасиеттері бойынша зерттеу;
заттардың қасиеттері бойынша ұғымдарды қалыптастыру;
сенсорлық қабілеттерін қалыптастыру;
көру-есту түйсігін, қабылдау, есте сақтау, көрнекі-әрекеттік ойлау, қиял, зейінді
дамыту;
түрлі балалар әрекеттерінде көз бен қол үйлесімділігін, қолдардың ұсақ
моторикасын дамыту;
интелектуалды сезімді тәрбиелеу (жаңаны тануда қуанышқа бөлену).
36. Күтілетін нәтижелер:
заттармен әртүрлі әрекеттер орындайды;
түсі, өлшемі бойынша заттарды ажыратады;
заттарды өлшемі немесе пішініне қарай сәйкес ұяларға орналастырады;
заттық әрекеттерді орындауға болатын қарапайым заттар мен құралдарды
қолданады;
біртекті заттарды ортақ белгісі (өлшемі, пішіні) бойынша топтастыра біледі;
ересектің көмегімен 4-5 сақинадан (үлкенінен кішіге қарай) тұратын пирамиданы
жинайды;
тиісті пішіндегі (дөңгелек, шаршы) қораптар мен қобдишаларға қақпақтарды
таңдайды;
күрделі заттармен әрекеттерді орындайды;
негізгі төрт түсті (қызыл, көк, сары, жасыл) ажыратады;
дидактикалық ойыншықтармен, шағын және ірі құрылыс материалдарымен өз
бетінше ойнайды.
37. Сенсорика (1 жастан 1 жас 6 айға дейін).
Заттарды өлшемі немесе пішініне қарай сәйкес ұяларға орналастыруға арналған
тапсырмаларды орындау, түрлі өлшемдегі 2–3 сақинадан тұратын конустық негіздегі (
өзекшесі) пирамидаға, кейіннен тік өзектегі пирамидаға бір өлшемді бірнеше сақинаны,
содан кейін түрлі өлшемді екі топтағы сақиналарды белгілі реттілікпен жинау.
Заттардың көлеміне (үлкен, кіші), түсіне (қызыл, көк) бағдар жасай отырып, әртүрлі
әрекеттер (ашу - жабу, өткізу - шығару, домалату, қадау, сабақтау, қою, байлау, төсеу)
жасау.
38. Сенсорика (1 жас 6 айдан 2 жасқа дейін).
Балалардың сенсорлық тәжірибесін байытуды жалғастыру.
Өлшемі бойынша заттарды ажырата білу, ересектің көмегімен 4-5 сақинадан (
үлкенінен кішіге қарай) тұратын пирамиданы жинау.

Тиісті пішіндегі (дөңгелек, шаршы) қораптар мен қобдишаларға қақпақтарды
таңдау, екі бөліктен тұратын қиылған суреттерді жинау.
Күрделі заттармен әрекеттерді орындау – сақиналары бар таяқшамен, торлы
дорбамен, күрекшемен сәйкес келетін ойыншықтар мен шарларды жылжыту, алу және
орындарын ауыстыра білу, қазықшаларды ылғал құмға балғамен қағып, кіргізе білу.
Біртекті заттарды ортақ белгісі: пішіні, түсі бойынша топтастыру, саусақтардың
ұсақ моторикасын дамыту үшін заттармен әрекет жасау, дидактикалық ойындар
барысында және тұрмыста балалардың сенсомоторлық "көз бен қолды" үйлестіру.
Естуді дамыту үшін әртүрлі дыбыс шығаратын заттардың (қоңыраулар, аспалы
металл таяқшалар, шиқылдайтын ойыншықтар, музыкалық ойыншықтар) дыбысын
тыңдау, қабылдауды дамыту үшін бір мезгілде екі қасиетті: түс пен өлшемді, пішін мен
өлшемді, пішін мен түсті, негізгі төрт түсті (қызыл, көк, сары, жасыл) ажырату.
Дидактикалық ойыншықтармен, шағын және ірі құрылыс материалдарымен өз
бетінше ойнауға мүмкіндік беру.
4-параграф. Балалардың шығармашылық дағдыларын, зерттеу іс-әрекетін дамыту
39. Тәрбиеленушілердің шығармашылық дағдыларын, зерттеу іс-әрекетін дамыту
балалардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, күн сайын ойын түрінде және
мүсіндеу, музыка ұйымдастырылған іс-әрекеттері арқылы іске асырылады.
40. Мақсаты балалардың танымдық, шығармашылық, музыкалық қабілеттерін
қалыптастыру болып табылады.
41. Міндеттері:
шығармашылық әрекет түрлеріне қызығушылықтарын ояту;
балалардың байқампаздығын дамыту;
көрнекі-қимылдық ойлауды, есті, қиялды, зейінді, қабылдауды дамыту;
қоршаған орта туралы түсініктерін байыту.
42. Күтілетін нәтижелер:
ермексазды, сазбалшықты алақан арасында домалата алады;
жалпақ, дөңгелек пішіндерді мүсіндейді;
тәрбиешінің көрсетуі бойынша алынған пішіндерді құрастыра біледі;
музыкаға, ән салуға, музыкалық-ырғақтық қимылдарға қызығушылық танытады;
музыканы эмоционалды қабылдайды;
музыкамен жүре алады;
ересектердің орындаған әндерін тыңдайды;
музыканың сүйемелдеуімен ойын әрекеттерін орындайды;
таныс музыкалық шығарманы көтеріңкі көңіл-күймен қабылдайды, оны соңына
дейін тыңдайды;
ересекпен қосылып әннің кейбір сөздерін айтады;
балалар музыкалық аспаптарымен ойнайды;

жалаушаны желбіретеді, сылдырмақты сылдырлатады;
ересектердің көрсетуі бойынша қарапайым би қимылдарын орындайды;
қимылдарды дыбыстармен және сөздермен сүйемелдеп, ойындар ойнайды.
43. Мүсіндеу (1 жастан 1 жас 6 айға дейін).
Балалардың мүсіндеуге қызығушылығын ояту. Сазбалшықпен таныстыру.
Ермексаздың, сазбалшықтың кесектерін алақан арасында домалатып, "шарлар" жасау,
жалпақ, дөңгелек пішіндерді мүсіндеу.
44. Мүсіндеу (1 жас 6 айдан 2 жасқа дейін).
Балаларды жалпақ, дөңгелек пішіндерді мүсіндей білуге, өз қалауы бойынша
алынған пішіндерді құрастыруды, материалдарды ұқыпты қолдана білуге үйрету.
45. Музыка.
Музыкаға, ән салуға, музыкалық-ырғақтық қимылдарға қызығушылықты
қалыптастыру.
46. Музыка (1 жастан 1 жас 6 айға дейін).
Көңілді және баяу музыкамен таныстыру.
Балаларға мазмұны бойынша жақын әндерді тыңдауды, олардың көңіл-күйін
эмоционалды қабылдауды, ересектің көрсетуі бойынша сәйкес қимылдармен
сүйемелдеуді, қосылып ән айтуды үйрету (айта алуына қарай).
Музыкамен жүруге, қарапайым би қимылдарын көрсетуге (аяқты топылдату, аяқтан
аяққа ауысу, қол шапалақтау, сылдырмақты сылдырлату) үйрету.
Ойындарда кейіпкерлердің қимылдарын (құс, аю, қоян) көрсетуге ынталандыру.
47. Музыка (1 жас 6 айдан 2 жасқа дейін).
Балалардың музыканы есте сақтауын дамыту, таныс музыкалық шығарманы
көтеріңкі көңіл-күймен қабылдауға баулу, оны соңына дейін тыңдауға үйрету.
Музыка тыңдау.
Әннің әуені мен сөздерін тыңдау, музыкалық шығарманы, көңілді және баяу
сипаттағы әндерді эмоционалды қабылдау.
Ән айту.
Айналадағы дыбыстарға еліктеу арқылы ән айтуға қызығушылықты ояту (мысалы:
мысық мияулайды, ара ызыңдайды). Ән айту кезінде балаларды белсенділік танытуға
ынталандыру, ересектің орындауындағы әннің сөздерін бірге қосылып айту (
дыбыстарға еліктеу, сөз тіркестерін қайталау).
Музыкалық ырғақты-қимылдар.
Музыкамен жүру, жүгіру, заттармен қарапайым қимылдар орындау: жалаушаны
жоғары көтеру, оларды желбірету, сылдырмақты сылдырлату, ересектердің көрсетуі
бойынша қарапайым би қимылдарын орындау.
Қимылдарды ойын әрекеттерінде қайталау, оларды дыбыстармен және сөздермен
сүйемелдеу.
Балалар музыкалық аспаптарында ойнау.

Қоңырау, сылдырмақ, асатаяқ аспаптарын сылдырлатып ойнауға (қатты-ақырын
сылдырлату) үйрету. Барабан және ағаш қасықтарды соғып ойнау.
5-параграф. Әлеуметтік-эмоционалды дағдыларды қалыптастыру
48. Әлеуметтік-эмоционалды дағдыларды қалыптастыру балалардың жеке
ерекшеліктерін ескере отырып, күн сайын ойын түрінде және қоршаған ортамен
таныстыру ұйымдастырылған іс-әрекеті арқылы іске асырылады.
49. Мақсаты әртүрлі өмірлік және ойын жағдаяттарында әлеуметтік қатынастар
жүйесіне ену негізінде баланың әлеуметтік тәжірибесін, жеке қасиеттерін
қалыптастыру болып табылады.
50. Міндеттері:
балалардың қоршаған ортамен танысуына, бейімделуіне, ересектермен және
құрдастарымен мейірімді қарым-қатынас орнатуына жағдай жасау;
баланың өз отбасының мүшесі екенін сезінуіне ықпал ету;
қоршаған ортаның заттары мен табиғат құбылыстары жайлы бастапқы түсініктерді
қалыптастыру;
тіршілік иелерін бақылау және оларға қамқорлық жасауға баулу;
балаларды әлеуметтендіру үшін икемді дамытушы заттық-кеңістіктік орта құру;
баланы әрекет түрлеріне, ойын арқылы өзіне - өзі қызмет көрсетуге, адамгершілік
құндылықтарға баулу;
айналасындағы заттық ортаға қызығушылықты қалыптастыру;
мінез-құлық мәдениетінің қарапайым дағдыларын (амандасу, қоштасу, алғыс айту),
құрдастарымен өзара әрекеттің бастапқы дағдыларын қалыптастыруға ықпал ету.
51. Күтілетін нәтижелер:
фотосуреттерден өзін таниды;
өзіне жақын адамдарға күлімсірейді, басын изейді, қолын бұлғайды;
қоршаған ортаның заттары мен табиғат құбылыстарына қызығушылық танытады;
сумен, құммен ойнайды;
гүлдеп тұрған өсімдікке қызығушылық танытады;
жануарларға қызығады, олардың дауыстарын салады;
өзіне жақын отбасы мүшелерін таниды,
ересектердің дауысын тыңдайды, олардың қимылдарына еліктейді, оған көмекке
жүгінеді;
мінез-құлық мәдениетінің дағдыларын меңгерген: амандасады, қоштасады, алғыс
айтады;
құрдастарына және ересектерге мейірімділік танытады;
қоршаған ортаның заттары мен табиғат құбылыстарына қызығушылық танытады;
өлі табиғат заттарын (су, құм, тас) біледі;
гүлдеп тұрған өсімдікті бақылайды және оның бөліктерін көрсетеді;

кейбір көгөністер мен жемістердің шынайы өзін, суретін таниды және атайды;
қоршаған ортадағы жануарларға, құстарға қызығады, олардың дене бөліктерін
көрсетеді, дауыстарын салады, қимылдарын ойындарда қайталайды;
өсімдіктер мен жануарларға қызығушылық танытады, оларға қамқор болуға
тырысады;
"болады", "болмайды", "қауіпті" сөздерінің мағынасын түсінеді;
серуенде қауіпсіз мінез-құлықтың қарапайым ережелерін сақтайды.
52. Қоршаған ортамен таныстыру.
53. 1 жастан 1 жас 6 айға дейін.
Баланың өзіне деген қызығушылығын қалыптастыру. Фотосуреттерден өзін,
құрдастарын тану. Өзіне жақын ересектер мен құрдастарына жағымды қарым-қатынас
таныту (күлімсіреу, басын изеу, қолын бұлғау).
Қоршаған ортаның заттары мен табиғат құбылыстарына қызығушылықты ояту. Өлі
табиғат заттарымен (су, құм, тас) таныстыру, олармен әрекет етуді көрсету (сумен
жуыну, құммен ойнау, тастарды жинау).
Гүлдеп тұрған өсімдікті бақылау, оның бөліктерін (гүл, жапырақ) көрсету.
Қоршаған ортадағы жануарларды көрсету, олардың дауыстарын (қозы - мәәә, бұзау
- мөөө, мысық - мияу, ит – аб-аб) келтіру.
Өсімдіктер мен жануарларға деген қызығушылықтарын ояту, оларға қамқор болуға
баулу.
54. 1 жас 6 айдан 2 жасқа дейін.
Ата-анасы мен өзіне жақын отбасы мүшелерін (анасы, әкесі, ағасы, апасы, әжесі,
атасы) тану, қоршаған кеңістікті (бөлме – пәтер, үй – кіреберіс, аула-балалар алаңы)
бағдарлау, күнделікті тұрмыста жиі қолданылатын заттарды тану.
Ересектермен (дауысын тыңдау, қимылына еліктеу, одан көмек сұрау) және
құрдастарымен (әрекетін бақылау, ойнап отырған құрдасының жанына бару,
ойыншықтарын алмастыру, өзара келісім бойынша оларды тартып алмай, сұрап алу)
өзара әрекет етуге баулу, балалар мен ересектердің бірлескен ойындарына жағдай
жасау (доппен, құммен, сумен ойнау).
Мінез-құлық мәдениетінің дағдыларын қалыптастыру: амандасу, қоштасу, алғыс
айту. Баланың құрдастарына деген мейірімді қарым-қатынасын үлгі ету. Жанашырлық
пен елгезектік танытуға баулу.
Құрдастары мен айналасындағы ересектердің көңіл-күйіне сәйкес жауап беру (
күлімсіреу – қуаныш, жылау – реніш).
Өлі табиғат заттарының қасиеттерін (су, құм, тас) ойын арқылы түсіну (суды құю,
төгу, шашу, құмды салу, шашу, жинау, мүсіндеу, тасты жинау, қалау).
Табиғаттағы ауа-райы құбылыстарын бақылау (жаңбыр, жел, күннің жарқырауы,
қар).

Көгөністер (қызанақ, қияр, сәбіз) мен жемістердің (алма, алмұрт, шие, өрік) сыртқы
түрін тану және атауларын білу. Өсімдіктердің (ағаш, жапырақ, гүл) өзін немесе
оларды суретінен тану және атау.
Қоршаған ортадағы жануарларға (лақ, бота, құлын), құстарға (тауық, үйрек, қаз)
қызығушылықты ояту, олардың дене бөліктерін (басы, көздері, құлақтары, құйрығы,
аяқтары, қанаттары) табу, дауыстарын салу, қимылдарын бақылау, қимылдарды
ойындарда қайталау.
Серуенде қауіпсіз мінез-құлықтың қарапайым ережелерімен таныстыру (
өсімдіктерді, бөгде және лас заттарды ұстамау, ауызға салмау, сондай-ақ құммен және
сумен ойындарда лас суды ішпеу және төкпеу, құмды, топырақты шашпау).
Өсімдіктер мен жануарларға деген қызығушығын дамыту, оларға қамқор болуға
баулу.
Айналасындағы заттармен қауіпсіз әрекет ету ережелерімен таныстыру, "болады –
болмайды", "қауіпті" сөздерінің мағынасын түсіндіру.
2-тарау. Кіші топ (2 жастағы балалар)
1-параграф. Физикалық қасиеттерді дамыту
55. Физикалық дамыту балалардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, күн сайын
ойын түрінде және дене шынықтыру ұйымдастырылған іс-әрекеті арқылы жүзеге
асырылады.
56. Мақсаты денсаулық сақтау технологиясын қолдана отырып, балалардың
физикалық біліктері мен дағдыларын қалыптастыру және негізгі қимыл түрлерін
жетілдіру болып табылады.
57. Міндеттері:
негізгі қимыл түрлерін жетілдіру: жүру, жүгіру, өрмелеу, лақтыру, секіру,
тепе-теңдік сақтау;
жалпы дамытушы жаттығуларды, ұлттық, қимылды, саусақпен ойналатын
ойындарды, шынықтыру шараларын қолдану арқылы балалардың денсаулығын
нығайту;
салауатты өмір салты туралы бастапқы түсініктерін қалыптастыру және
құрдастарымен бірлесіп әрекет етуге дайындау.
58. Күтілетін нәтижелер:
әртүрлі бағытта және берілген бағытта шеңбер бойымен қолдарын әртүрлі қалыпта
ұстап жүреді;
шағын топпен және бүкіл топпен қарқынды өзгертіп жүреді;
белгі бойынша тоқтап жүреді;
жүруде тепе-теңдікті сақтайды;
заттардың бойымен, астымен еңбектейді;

ересектермен бірге дене жаттығуларын орындай алады;
спорттық жаттығуларды орындау техникасын біледі;
шананы жібінен сүйретеді, ойыншықтарды шанамен сырғанатады;
допты нысанаға лақтырады;
доптарды заттардың арасымен, бір-біріне домалатады;
жеке гигиенаның бастапқы дағдыларын меңгерген;
шынықтыру шараларын өткізу кезінде жағымды көңіл-күй танытады;
қимылды ойындарды қуана ойнайды;
қимыл белсенділігіне жағымды эмоция білдіреді;
бұрын меңгерген қимылдарды өз бетінше орындайды;
бетін, қолдарын өз бетінше жуады;
жеке заттарды қолданады;
белгілі бір ретпен киінеді және шешінеді;
үстел басындағы мәдениеттің қарапайым дағдыларын біледі.
59. Дене шынықтыру.
60. Негізгі қимылдар.
Жүру. Әртүрлі бағытта және берілген бағытта шеңбер бойымен, қолдарын әртүрлі
қалыпта ұстап, бір-бірінің қолдарынан ұстап, аяқтың ұшымен жүру, шағын топпен
және бүкіл топпен қарқынды өзгерте отырып, белгі бойынша тоқтап, иректелген
лентаның бойымен жүру.
Тепе-теңдік сақтау жаттығулары. Тура жолмен, сызықтармен шектелген (ені 20-25
сантиметр, ұзындығы 2-2,5 метр) жіптің бойымен, гимнастикалық скамейканың
үстімен жүру, заттарға шығу (гимнастикалық скамейкаға, жұмсақ модульге): тұру,
қолдарын жоғары көтеру, түсу; заттардан (биіктігі 10-15 сантиметр): құрсаудан
құрсауға аттап өту; тақтайдың үстімен 20 сантиметр арақашықтықта орналасқан
бірнеше кедергілерден (ленталардан, текшелерден және тағы басқа) аттап жүру,
орнында баяу айналу.
Жүгіру. Бірқалыпты, шашырап, берілген бағытта, әртүрлі қарқынмен, заттардың
арасымен, аяқтың ұшымен, белгі бойынша тоқтап, бірінің соңынан бірі (20 метр дейін)
шағын топқа бөлініп және бүкіл топпен жүгіру; бағытты өзгертіп, шашырап, 30-40
секунд бойына тоқтамай жүгіру, жүруден жүгіруге және керісінше ауысу.
Еңбектеу, өрмелеу. Шектеулі жазықтың, көлбеу тақтайдың бойымен, доғаның,
гимнастикалық скамейканың астынан, әртүрлі заттардың: арқанның астынан нысанаға
дейін төрттағандап (алақанымен, тіземен тіреп) еңбектеу. Биіктігі 10 сантиметр, ауданы
50 х 50 сантиметр модульге өрмелеу.
Домалату, лақтыру. Екі қолмен, әртүрлі тәсілдермен әртүрлі бастапқы қалыпта 0,5-
1,5 метр арақашықтықтағы нысанаға (төмен, жоғары) лақтыру; отырып және тұрып,
түрлі заттардың астынан 0,5-1,5 метр арақашықтыққа доптарды домалату, доптарды
бір-біріне домалату.

Секіру. Бір орында тұрып қос аяқпен секіруге, алға қарай ұмтыла қос аяқпен затқа
дейін (10-15 сантиметр) секіруге, 10-15 сантиметр биіктіктен секіруге, еденде жатқан
секіргіштен, лентадан (қатар қойылған 2 арқаннан) аттап секіруге үйрету.
61. Жалпы дамытушы жаттығулар.
Қолдың білектерін, иық белдеуінің бұлшық еттерін дамытуға және нығайтуға
арналған жаттығулар. Қолды алға, жоғары, екі жаққа көтеру; қолды кеуде тұсында
айқастыру және екі жаққа жазу. Қолды артқа қою; оларды бүгіп, жазу, қолды
шапалақтау, қолдарды алға-артқа сермеу, саусақтарды бүгу және ашу.
Арқаның бұлшық еттерін және омыртқаның иілгіштік қасиетін дамытуға және
нығайтуға арналған жаттығулар. Жанында тұрған (отырған) адамға қолындағы
заттарды беріп, оңға-солға бұрылу. Алға және екі жаққа еңкею. Еденде отырып,
аяқтарды кезекпен бүгу және жазу. Шалқасынан жатқан қалыпта аяқтарын көтеру және
түсіру. Тізерлеп тұрып, өкшеге отыру және тұру.
Іштің және аяқтың бұлшық еттерін дамытуға және нығайтуға арналған жаттығулар.
Орнында жүру. Бастапқы қалыпта тұрып, сол (оң) аяқтың тізесін (заттан ұстап) бүгу
. Таяныштан ұстап отыру, аяқтың ұшымен тұрып, тартылу. Аяқтың өкшесін алға қою.
Аяқтың бақайларын қимылдату (отырып).
62. Қимылды ойындар.
Балаларды ересектермен бірге қимылдары жеңіл, мазмұны қарапайым қимылды
ойындар ойнауға ынталандыру. Балалардың ойынға қызығушылығын дамытуға ықпал
ете отырып, негізгі қимылдарды (жүру, жүгіру, лақтыру, домалату) жетілдіру.
Қимылдарды үйлесімді орындауға, кейбір кейіпкерлердің қарапайым әрекеттерін
жеткізе білуге үйрету (қоян сияқты секіру; аю сияқты қорбаңдап жүру).
63. Спорттық жаттығулар.
Шанамен сырғанау: шанаға отырып, төбешіктен сырғанауға, шананы жібінен
сүйретуге, ойыншықтарды шанамен сырғанатуға үйрету.
Велосипед тебу: үш дөңгелекті велосипедке отыруға, одан ересектердің көмегімен
және көмегінсіз түсуге, ересектердің көмегімен және өз бетінше рөлді басқаруға үйрету
.
Мұзды жолдармен сырғанау: балаларды қолынан жетелеп сырғанату.
64. Дербес қимыл белсенділігі.
Ересектің бақылауымен ойын әрекеттерін (спорттық, би) орындауға, қимыл
белсенділігіне жағымды эмоция білдіруге, бұрын меңгерген қимылдарды өз бетінше
орындауға ықылас танытуға баулу.
65. Мәдени-гигиеналық дағдыларды қалыптастыру.
Ересектің бақылауымен бетін, қолдарын ластанған кезде және тамақтың алдында өз
бетінше жуу, беті мен қолын жеке орамалмен құрғатып сүрту, ересектің көмегімен өзін
ретке келтіру.

Жеке заттарды қолдану (қол орамал, майлық, орамал, тарақ, түбек), киіміндегі
олқылықты байқау және оны өз бетінше, ересектердің көмегімен ретке келтіру, белгілі
бір ретпен киіну және шешіну, әртүрлі ілгектерді қолдана білу, ұйықтар алдында
киімдерін шкафқа немесе орындыққа ұқыпты бүктеп қою.
Үстел басындағы мәдениеттің қарапайым дағдыларын қалыптастыру: нанды үгітпеу
, тамақты ауызды жауып шайнау, тамақ ішкенде сөйлемеу, үстел басында дұрыс отыру.
66. Сауықтыру-шынықтыру шаралары.
Жыл бойы медицина қызметкерінің жетекшілігімен балалардың денсаулығы мен
жергілікті жағдайлар ескеріліп, табиғи факторлар: ауа, күн, суды пайдалана отырып,
шынықтыру шараларының кешенін жүзеге асыру.
Балаларды топта жеңіл киінуге үйрету. Күн тәртібіне сәйкес олардың таза ауада
болу ұзақтығын қамтамасыз ету.
Серуенде қимылды ойындарға қатысуға және жаттығуларды орындауға
қызығушылық пен ықылас танытуға баулу.
Шынықтыру шараларын өткізу кезінде балалардың денсаулық жағдайын ескеріп,
жеке тәсілді жүзеге асыру.
2-параграф. Коммуникативтік дағдыларды дамыту
67. Коммуникативтік дағдыларды дамыту балалардың жеке ерекшеліктерін ескере
отырып, күн сайын ойын түрінде және сөйлеуді дамыту, көркем әдебиет
ұйымдастырылған іс-әрекеттері арқылы жүзеге асырылады.
68. Мақсаты сөздік қорды байыту, сөйлеу дағдыларын, әдеби шығармалар мен
халық ауыз әдебиеті шығармаларына қызығушылықты қалыптастыру болып табылады.
69. Міндеттері:
көрнекілікке сүйенбей айналасындағылардың сөзін түсіну қабілетін дамыту;
дыбыстарды дұрыс айтуды дамыту;
қолжетімді халық ауыз әдебиеті, көркем әдебиет шығармаларына, театр әлеміне
баулу;
кітаптарға қызығушылықты дамыту;
пассивті және белсенді сөздік қорды байыту;
түрлі балалар әрекетінде қазақ халқының мәдениетімен, салт-дәстүрлерімен
таныстыру арқылы балалардың ауызша және байланыстырып сөйлеуін дамыту.
70. Күтілетін нәтижелер:
ересектердің сөзін тыңдайды және түсінеді;
жеке дауысты және дауыссыз дыбыстарды, еліктеу сөздерін айта алады;
сөздерді және қарапайым сөз тіркестерін (2-4 сөз) қайталап айтады;
ойыншық, киім, аяқкиім, ыдыс, жиһаз, көгөніс пен жеміс, үй жануарлары мен
олардың төлдерінің атауларын, көлік құралдарын және жеке бас гигиенасы заттарын
білдіретін сөздерді атайды;

еңбек әрекетін (жуу, суару, құю), қарама-қарсы мәндес әрекеттерді (ашу-жабу,
кию-шешу, алу-салу), адамдардың қарым-қатынасын (құшақтау, көмектесу),
көңіл-күйін (қуану, күлу, ренжу) білдіретін сөздерді біледі;
сөйлегенде заттарды сипаттау үшін зат есімдер мен етістіктерді, сын есімдерді
қолданады;
қазақ халқының құндылықтарына қызығушылық танытады;
меңгерілген сөздерді ауызша сөйлеуде өз бетінше қолданады;
ересектердің сөзін түсінеді, өз ойын айтады;
шағын әңгімелерді көрнекі сүйемелдеусіз тыңдап, қарапайым сұрақтарға жауап
береді;
кітаптағы суреттерді қарайды, олардың мазмұны бойынша сұрақтарға жауап береді;
кейіпкерлердің әрекеттерін (қимылдарын) қайталап ойнайды;
артикуляциялық жаттығуларды орындайды;
көркем шығармаларды эмоционалды қабылдайды;
бесік жырларын, халық әндерін, ертегілерді, авторлық шығармаларды тыңдайды;
оқылған шығармадағы жекелеген сөздерді қосылып қайталап айтады;
таныс шығармаларды көрнекіліксіз тыңдайды;
кітаптардағы иллюстрацияларды қарайды, суреттердің мазмұны бойынша қойылған
сұрақтарға жауап береді,
ойындарда кейіпкерлердің бейнелерін қарапайым түрде бере алады;
педагогтің көмегімен шағын тақпақтарды қайталап айтады.
71. Сөйлеуді дамыту.
72. Сөйлеудің дыбыстық мәдениеті.
Жеке дауысты және дауыссыз дыбыстарды, еліктеу сөздерін, сөздерді және
қарапайым сөз тіркестерін (2-4 сөз) дұрыс қайталап айтуға үйрету. Артикуляциялық
және дауыс аппаратының, сөйлеу кезінде тыныс алу, есту қабілетінің дамуына ықпал
ету.
Сөйлеу қарқынын, дауыстың жоғарылығы мен күшін ескеріп, дыбыстардың, сөздер
мен сөз тіркестерінің анық айтылуына назар аудара отырып, дауыс аппаратын дамыту,
артикуляциялық гимнастика жасау.
73. Сөздік қорды қалыптастыру.
Балалардың сөздік қорын:
ойыншық, киім, аяқкиім, ыдыс, жиһаз, көгөніс пен жеміс, үй жануарлары мен
олардың төлдерінің атауларын, көлік құралдарын және жеке бас гигиенасы заттарын
білдіретін зат есімдермен;
еңбек әрекетін (жуу, суару, құю), қарама-қарсы мәндес әрекеттерді (ашу-жабу,
кию-шешу, алу-салу), адамдардың қарым-қатынасын (құшақтау, көмектесу),
көңіл-күйін (қуану, күлу, ренжу) білдіретін етістіктермен;
заттардың түсін, көлемін, пішінін, дәмін білдіретін сын есімдермен байыту.

Қазақ халқының ұлттық салт-дәстүрлеріне баулу, балаларды бесікпен таныстыру,
қуыршақты бесікке бөлеп, бесік жырын айтып отырып ойнату арқылы балаларды
қамқорлыққа баулу, балаларға бесік жырын күнделікті ұйықтар алдында тыңдатуды
әдетке айналдыру, топтағы барлық баланы ересектердің жақсы көретінін сездіру.
Меңгерілген сөздерді ауызша сөйлеуде өз бетінше қолдануға ықпал ету.
74. Тілдің грамматикалық құрылымы.
Балаларды зат есімнің көпше түрін қолдануға, сын есімді зат есіммен, етістіктің
өткен шағымен байланыстыру, сөз тіркестерін құра білуге (сын есім + зат есім, зат есім
+ етістік), сөздердің дұрыс айтылуын, зат есімдердің көпше түрде дұрыс қолданылуын
ескеріп, сын есімдерді зат есімнің көпше түрімен сәйкестендіру.
75. Байланыстырып сөйлеу.
Ересектердің сөзін түсінуге, шағын әңгімелерді көрнекі сүйемелдеусіз тыңдауға,
қарапайым сұрақтарға (Кім? Не? Не істейді?) және неғұрым күрделі (Не әкелді? Кімге
әкелді? Неге әкелді? Қашан әкелді?) сұрақтарға жауап беруге, өз ойын айтуға үйрету.
Кітаптардағы суреттерді қарау, ондағы таныс заттарды атау, педагогтің өтініші
бойынша суреттен заттарды тауып, сұрақ қою: "Бұл кім (не)?", "Не істеді?". Қарапайым
сюжеттік суреттердің мазмұнын айтып беру. Кейіпкерлердің әрекеттерін (қимылдарын)
қайталатып ойнату.
76. Көркем әдебиет.
Балалардың жастарына сәйкес көркем шығармалар оқу.
Балаларды бесік жырларын, халық әндерін, ертегілерін, авторлық шығармаларды
тыңдауға үйрету.
Оқып беруді ойыншықтарды, суреттерді, үстел үсті театрының кейіпкерлерін және
басқа да көрнекі құралдарды көрсетумен сүйемелдеу, сонымен қатар көрнекіліксіз
көркем шығарманы тыңдау.
Балаларды педагогтің көмегімен өлеңді толық қайталауға ынталандыру.
Таныс өлеңдерді оқыған кезде балаларға сөздерді, сөз тіркестерін қосылып айтуға
мүмкіндік беру.
Балалардың назарын кітапты қарап отырған балаға аудару. Балалармен бірге
балалар әдебиетінің шығармаларына арналған иллюстрацияларды қарау.
Суреттердің мазмұны бойынша қойылған сұрақтарға жауап беруді дамыту.
3-параграф. Танымдық және зияткерлік дағдыларды дамыту
77. Танымдық және зияткерлік дағдыларды дамыту балалардың жеке
ерекшеліктерін ескере отырып, күн сайын ойын түрінде және сенсорика
ұйымдастырылған іс-әрекеті арқылы іске асырылады.
78. Мақсаты балалардың танымдық қабілеттерін, білуге құштарлығын, қиялын,
зейінін, есте сақтауын, байқағыштығын дамыту болып табылады.
79. Міндеттері:

қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру;
түрлі сенсорлық әсерлермен байыту;
қоршаған ортада бірлесіп әрекет етуді дамыту;
түрлі балалар әрекеттерінде көз бен қол үйлесімділігін, қолдардың ұсақ
моторикасын дамыту;
заттарды түсі, көлемі, пішіні бойынша өз бетінше зерттеу.
80. Күтілетін нәтижелер:
үлгі мен ауызша нұсқауға сүйеніп, тапсырмаларды орындайды;
қимылдарды, қолдың ұсақ моторикасын үйлестіру дағдыларын меңгерген;
ересектердің нұсқауымен түсі, өлшемі бойынша заттарды табады;
түрлі көлемдегі геометриялық фигураларды негізгі қасиеттері бойынша
салыстырады;
қарапайым көру-қимыл үйлесімділігін меңгерген;
көлемі, пішіні, түсі бойынша ұқсас біртекті заттарды топтастырады;
заттардың көлемін, түсін және пішінін білдіретін сөздерді түсінеді;
заттардың санын ажыратады (біреу-көп);
түсі, көлемі, пішіні бойынша заттарды өз бетінше зерттейді және салыстырады.
81. Сенсорика.
Заттар мен құралдарды қолдану дағдыларын қалыптастыру, ауызша нұсқау мен
үлгіге сүйене отырып, тапсырмаларды орындауды, қимылдардың үйлесімділігін,
қолдың ұсақ бұлшық еттерін, "көз бен қолдың" сенсомоторлық кеңістіктік
үйлесімділігін дамыту.
Өлшемдері әртүрлі геометриялық фигураларды, өлшемі, пішіні, түсі бойынша
ерекшеленетін біркелкі заттарды топтастыруды, түрлі көлемдегі геометриялық
фигураларды негізгі түсі, неғұрлым ұқсас қасиеттері бойынша салыстыру және
іріктеуді жетілдіру.
Берілген заттардың 3-4 сенсорлық қасиеттеріне байланысты таңдауды жүзеге асыра
отырып, түсі, көлемі, өлшемі бойынша әртекті заттарды салыстыру, заттардың санын
ажырату (біреу-көп), әртүрлі көлемдегі заттарды атау.
Заттарды түсі, көлемі, пішіні бойынша өз бетінше зерттеу және салыстыруға
мүмкіндік беру.
4-параграф. Балалардың шығармашылық дағдыларын, зерттеу іс-әрекетін дамыту
82. Тәрбиеленушілердің шығармашылық дағдыларын, зерттеу іс-әрекетін дамыту
балалардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, күн сайын ойын түрінде және сурет
салу, мүсіндеу, жапсыру, құрастыру, музыка ұйымдастырылған іс-әрекеттері арқылы
жүзеге асырылады.
83. Мақсаты балалардың эстетикалық қабылдауын қалыптастыру, дербес
тәжірибелік және шығармашылық әрекетті дамыту болып табылады.

84. Міндеттері:
бейнелеу өнеріне, музыкаға, ән айтуға, қарапайым аспаптарда ойнауға
шығармашылық қызығушылықты қалыптастыру;
материалға ұқыпты қарауға, оны дұрыс қолдана білуге үйрету;
балаларды музыкалық шығармашылыққа, әсемдікті сезінуге тәрбиелеу;
көркемдік қабылдауды дамыту, балаларды бейнелеу өнерінің шығармаларын
түсінуге, музыка мен әнді қабылдауға баулу;
заттар туралы түсініктерді, бейнелеу және құрастыру әрекеттерін нақтылау үшін
көру және сипап-сезу (тактилді) зерттеу әдістерін қалыптастыру;
құрылыс материалдарынан құрастыруға баулу;
желімсіз жапсыру техникасын игеру;
өз өмірінің қауіпсіздігі туралы алғашқы ұғымдарды қалыптастыру, заттармен
қауіпсіз әрекет ету ережелерімен таныстыру.
85. Күтілетін нәтижелер:
қаламды дұрыс ұстайды, тік және тұйықталған дөңгелек сызықтарды қағаз бетінде
жеңіл жүргізеді;
түстерді ажыратады және оларды дұрыс атайды;
өзінің салған суретіне қуанады, онда не бейнеленгенін айтады;
қағаз бетін бағдарлайды;
қағаз бетіне бояулармен сызықтар, жақпалар салады;
дөңгелек, ұзын пішіндерге ұқсас заттарды бейнелейді;
қағаздың қасиеттерін біледі;
қағазға және құмға сурет салудың бастапқы техникасын меңгерген;
сазбалшықтың, ермексаздың қасиеттерін біледі;
сазбалшықпен, ермексазбен жұмыстың бастапқы дағдыларына ие;
мүсіндеудің қарапайым тәсілдерін меңгерген (кесектерді үлкен бөліктерден бөліп
алады, оларды біртұтас етіп біріктіреді, сазбалшықты өздігінен илей алады);
мүсіндейтін заттарды зерттейді;
кесе, тостаған, табақты мүсіндеуде пішіннің жоғары бөлігін саусақпен басып,
тереңдетеді;
дайын болған бұйымды тұғырға орналастырады, жұмыстан кейін материалдарды
жинастырады;
мүсінделген заттардың пішіндерін таныс заттармен салыстырады;
қағазды қолданудың қарапайым әдістерін (ұсақтау, жырту, бүктеу) біледі;
бейнелерді фланелеграфта (сызықтарда, шаршыда), қағаз бетіне қояды және
құрастырады;
фланелеграфта қарапайым композицияларды орналастырады және құрастырады;
симметриялық пішіндерді, ою-өрнектерді орналастырады;

құрылыс материалдарынан және конструкторлардың ірі бөлшектерінен құрастыра
алады;
қарапайым құрылысты үлгі бойынша құрастырады;
құрылыс материалдарын (текшелер, кірпіштер) ажырата алады;
тұрғызылған қарапайым құрылыстарды атайды және ойыншықтарды қолдана
отырып, олармен ойнайды;
өз бетінше құрастыруға тырысады;
қорапқа құрылыс бөлшектерін жинастырады;
табиғи материалдармен (құм, су, тас) ойнайды;
тұрғызылған қарапайым құрылыстарды атайды;
музыканы эмоционалды көңіл-күймен қабылдайды;
музыкалық шығармалардың сипатын ажыратады (баяу және көңілді әндер);
қоңыраулардың жоғары және төмен дыбысталуын, фортепианоның дыбысталуын
ажыратады;
педагогтің дауыс ырғағына, сөздердің созылыңқы дыбысталуына еліктей отырып,
жекелеген сөздер мен буындарды қосып айтады;
әндегі сөз тіркестерін айтады (ересектермен бірге);
музыкалық аспаптарды ажыратады (барабан, бубен, сылдырмақ, асатаяқ);
бұрын естіген әндерді таниды;
ересектердің көрсеткен қимылдарын қайталайды (шапалақтайды, аяқтарын
тарсылдатады, қолдың білектерін айналдырады);
әртүрлі кейіпкерлердің қимылдарын ойындарда көрсетеді (қоян секіреді, құс ұшады
);
музыкалық-ырғақтық қимылдарды: денені оңға, солға бұру, басты оңға, солға ию,
қолдарды сермеуді орындайды.
86. Сурет салу
Балалардың бейнелеу әрекетіне деген қызығушылығын ояту, көркемдік
қабылдауларын дамыту.
Бейнелерді парақ бетінде орналастыра отырып, түрлі-түсті дақтарды қарама-қарсы
үйлестіру арқылы бере білу, дөңгелек және толқын тәрізді сызықтарды бейнелеу,
дәстүрлі емес әдістермен суреттер салу.
Ересектермен бірлескен әрекеттерге қызығушылықты ояту. Қағазға, құмға
саусақпен сурет салу, ересектер салған суретті толықтыру.
Белгілі бір ережелерді орындау: дұрыс отыру, қағазды умаждамау, қаламды
тарсылдатпау, жұмысты ұқыпты жасау.
Қаламды үш саусақпен, қатты қыспай ұстау, суреттің қарапайым элементтері
ретінде тік және тұйықталған дөңгелек сызықтарды қағаз бетінде жеңіл жүргізу.
87. Мүсіндеу.

Балалардың сазбалшық, ермексаз және оның қасиеттері туралы білімдерін
қалыптастыру, сазбалшықты дұрыс қолдануды жетілдіру.
Мүсіндеудің қарапайым тәсілдерін (кесектерді үлкен бөліктерден бөліп алу, оларды
біртұтас етіп біріктіру, сазбалшықты өздігінен илеу) үйрету.
Қарапайым және күрделі пішінді заттарды мүсіндеудің техникалық дағдыларын
қалыптастыру: кесені, тостағанды, табақты мүсіндеуде пішіннің жоғары бөлігін
саусақпен басып, тереңдету, кесектерді біріктіру, қуыршаққа арналған әшекейлерді (
білезік, жүзік, қол сағат) мүсіндеу, заттардың ұқсастықтарын табу.
Мүсіндеуге арналған материалдарды қолдану, қолды дымқыл шүберекпен сүрту,
дайын болған бұйымды тұғырға орналастыру, жұмыстан кейін материалдарды жинауға
үйрету.
88. Жапсыру.
Жапсыруға қызығушылықты ояту. Материалдардың (қағаз) қасиеттері туралы
түсінік қалыптастыру және оларды қолданудың қарапайым әдістерін (ұсақтау, жырту,
бүктеу), жапсыру жұмыстарын жасау тәсілдерін (желімсіз) үйрету.
Балаларды бейнелерді фланелеграфта (сызықтарда, шаршыда), қағаз бетіне қойып,
құрастыруға, кескінді конструктивті тәсілмен жасауға (жекелеген бөліктерден),
ересектермен бірге түстерді таңдауға (қарама-қарсы түстер) үйрету.
Фланелеграфта геометриялық фигураларды, машиналарды, үйлерді, доптарды,
шарларды, гүлдерді, қазақтың ұлттық ою-өрнектерін орналастыру.
89. Құрастыру.
Балаларды ойын барысында үстел үсті және еден үсті құрылыс материалдарымен (
текшелер, кірпіштер, үш қырлы призма, пластина, цилиндр), жазықтықтағы
құрылыстың орналасу нұсқаларымен таныстыру.
Қарапайым құрылысты үлгі бойынша, ересектің көмегімен, өз бетінше құрастыру,
кеңістік қатынастарды түсіну, құрылыс масштабына сәйкес сюжеттік ойыншықтарды,
табиғи материалдарды (құм, су, тас) қолданып, ойнауға мүмкіндік беру.
Тұрғызылған қарапайым құрылыстарды атау, қорапқа құрылыс бөлшектерін
ұқыптылықпен жинау.
Құрдастарымен бірге құрастыруға баулу, олармен ойнау, қарапайым құрастыру
дағдыларын бекіту: үстіне, жанына қою.
90. Музыка.
Музыкаға деген қызығушылықты ояту, музыка тыңдауға, ән айтуға, қарапайым би
қимылдарын орындауға баулу.
Музыка тыңдау.
Музыканы тыңдауға қызығушылықты қалыптастыру, музыканы эмоционалды
көңіл-күймен қабылдау, оны тыңдау, дыбысталу ерекшеліктерін ажырата білу.
Баяу және көтеріңкі дыбысты, музыкалық шығармалардың сипатын (баяу және
көңілді әндер) ажырата білу.

Әннің мағынасын түсіну, қоңыраулардың жоғары және төмен дыбысталуын,
фортепианоның дыбысталуын ажырата білу, әртүрлі музыкалық аспаптарда
орындалған таныс әуендерді тыңдау, бұл әуендерді тани білу.
Музыкалық иллюстрациямен сүйемелденетін әңгімелерге қызықтыру. Кейіпкерді
иллюстрациялар, әңгімелер бойынша тану және музыканы есте сақтау.
Балаларды кейбір музыкалық аспаптардың (барабан, бубен, сылдырмақ), оның
ішінде қазақ халқының ұлттық аспаптарының (асатаяк, сырнай) дыбыстарымен
таныстыру.
Ән айту.
Ән айтуға деген қызығушылықтарын ояту, жекелеген сөздер мен буындарды айту,
педагогтің дауыс ырғағына, сөздердің созылыңқы дыбысталуына еліктей отырып,
ересекпен қосылып ән айту.
Әнді жеке және топпен айту, әуенді интонациямен және ырғақты дұрыс жеткізу.
Ересектің дауыс интонациясы мен аспапқа бейімделе отырып, әннің қайталанатын
сөздерін, музыкалық сөз тіркестерінің соңын бірге айтуға ынталандыру.
Музыкалық-ырғақтық қимылдар.
Музыканың сүйемелдеуімен топпен және шеңбер бойынша қол ұстасып жүру және
жүгіру дағдыларын қалыптастыру.
Қарапайым би қимылдарын орындау: қолдың білектерін айналдыру, шапалақтау
және аяқты тарсылдату, жүрелеп отыру, аяқтарын қозғау, айналу; денені оңға, солға
бұру, басты оңға, солға ию, қолдарды сермеу.
Әртүрлі кейіпкерлердің қимылдарын ойындарда көрсету (қанатын жайып ұшқан
құстар), ойындар мен әндерді сахналау.
Қимылдарды музыкалық аспаптармен (бубенмен, сылдырмақпен, маракаспен)
орындау дағдысын дамыту.
Сюжетті музыкалық ойындарда музыканың сипатына сәйкес кейіпкерлердің
қимылдарын көрсету арқылы ойынның бір эпизодынан келесіге өту және қимылдарды
бере білу.
5-параграф. Әлеуметтік-эмоционалды дағдыларды қалыптастыру
91. Әлеуметтік-эмоционалды дағдыларды қалыптастыру балалардың жеке
ерекшеліктерін ескере отырып, күн сайын ойын түрінде және қоршаған ортамен
таныстыру ұйымдастырылған іс-әрекеті арқылы жүзеге асырылады.
92. Мақсаты балаларды әлеуметтендіру, экологиялық мәдениет негіздерін
қалыптастыру болып табылады.
93. Міндеттері:
қарым-қатынас барысында бір-бірінің атын атауға, достарының аттарын есте
сақтауға баулу;
аты мен жынысына сәйкес өзін-өзі тануға баулу;

өзгелерге құрметпен қарауға тәрбиелеу;
отбасы дәстүрлеріне баулу, рухани-адамгершілік құндылықтарды қалыптастыру;
әртүрлі өмірлік және ойын жағдаяттарында баланың әлеуметтік қатынастар
жүйесіне енуі негізінде әлеуметтік тәжірибесін, жеке қасиеттерін қалыптастыру;
табиғат құбылыстарына қызығушылықты ояту;
өсімдіктер мен жануарларға қамқорлық жасауға, олардың әсемдігін байқауға үйрету
;
табиғаттағы қауіпсіз мінез-құлықтың қарапайым ережелерімен таныстыру (
бейтаныс жануарларға жақындамау, оларды сипамау; өсімдіктерді аузына алмау және
жұлмау).
құрдастарымен және ересектермен өзара әрекет етуі және бірлескен ойындарға
қатысуы үшін жағдайлар жасау.
94. Күтілетін нәтижелер:
есімін атағанда жауап береді, өзін айнадан және фотосуреттерден таниды;
ата-анасын және өзіне қарап отырған басқа ересектерді таниды, олардың аттарын
атайды;
өздері тұратын үйін және пәтерін таниды;
заттарды және олармен әрекет етуді біледі, оларды суреттен таниды;
құрдастарымен бірге ойнай алады;
ересектердің еңбек әрекеттерін бақылайды;
ересектердің әрекеттеріне қызығушылық танытады;
тұрмыстық қарапайым әрекеттерді орындай отырып, ересектерге еліктейді;
жақындарына жанашырлық, қамқорлық танытады;
дәмі, сыртқы белгілері бойынша көгөністер мен жемістерді ажыратады және атайды
;
жануарлардың дене бөліктерін ажыратады және атайды, олардың мінез-құлқына,
сыртқы түріне назар аударады;
үй құстарын таниды және атайды;
табиғаттың маусымдық өзгерістерін атайды;
табиғи материалдардың қасиеттері туралы түсініктері бар;
өсімдіктер мен жануарларға қамқорлық танытады: оларды жақсы көреді, сипайды;
басқа балалармен бірге, келісіп ойнайды, бір-біріне көмектеседі және жетістіктеріне
бірге қуанады;
ненің "дұрыс" немесе "дұрыс емес", "жақсы" немесе "жаман" екенін түсінеді;
серуенде, сумен, құммен ойындарда қауіпсіздік ережелерін біледі;
көлік, көше, жол туралы бастапқы түсініктері бар, көлік құралдарының кейбір
түрлерін біледі;
жолдардағы қауіпсіздіктің қарапайым ережелерін біледі.
95. Қоршаған ортамен таныстыру.

96. Бала, оның отбасы, үйі.
"Мен" бейнесі. Есімін атағанда жауап беру, өзін айнадан және фотосуреттерден
тану.
Өзінің есімін және жасын атау, үйін және пәтерін тану, отбасы мүшелерінің
аттарын атау.
Баланың жеке тұлғасының қалыптасуына ықпал ету, оның мүдделеріне,
қажеттіліктеріне, қалауына, мүмкіндігіне құрметпен қарау, оны ересектердің басқа
балалар сияқты жақсы көретініне сенім қалыптастыру.
97. Заттық әлем.
Заттарды және олармен әрекеттерді атау, оларды суреттерден тану.
Заттық-бағдарлық әрекеттерді (қарау, тигізу, бұрау, ашу, белгілі бір объектіге арналған
нақты әрекеттерді (допты домалату, машинаны итеру, қуыршақты жатқызу,
пирамиданы жинау және бөлшектеу, бір текшені екіншісіне қою) орындауға баулу.
Екі қолмен бір уақытта заттармен әрекет ету, баланың бақылауы мен түсінуіне қол
жетімді өмірлік жағдайлардың үзінділерін көрсететін көрнекі заттық-ойын әрекеттерін
қолдану.
98. Көлік.
Көліктер, көше, жол туралы бастапқы түсініктерді қалыптастыру. Көлік
құралдарының кейбір түрлерімен таныстыру.
99. Еңбекке баулу.
Ересектердің еңбегіне қызығушылық тудыру. Кейбір еңбек әрекеттерін білуге және
атауға (тәрбиешінің көмекшісі ыдыс жуады, тамақ әкеледі, сүлгілерді ауыстырады)
үйрету. Ересектердің еңбегін бақылауға баулу, ересектердің әрекеттерді қалай орындап
жатқанына балалардың назарын аудару. Ересектерге көмектесу ниетін қолдау.
100. Адамгершілік тәрбиесі.
Балалардың жалпы қабылданған моральдық-адамгершілік нормалар мен
құндылықтарды меңгеруіне ықпал ету. Дөрекілікке, сараңдыққа теріс көзқарас
қалыптастыру; басқа балалармен бірге, келісіп ойнауға, бір-біріне көмектесуге және
жетістіктеріне, әдемі ойыншықтарға бірге қуануға баулу. Ненің "дұрыс" немесе "дұрыс
емес", "жақсы" немесе "жаман" екені туралы қарапайым түсініктерді қалыптастыру.
Жақын адамдарының жағдайын эмоционалды қабылдай білуге тәрбиелеу (
жанашырлық, қамқорлық таныту). Ата-аналарын сыйлауға баулу.
101.Табиғат әлемі.
Балалардың табиғат пен табиғат құбылыстарына қызығушылықтарын
қалыптастыру. Қоршаған ортадағы өсімдіктермен таныстыру. Сыртқы белгілері
бойынша көгөністер (қызанақ, қияр, картоп) мен жемістерді (алма, алмұрт) ажырату.
Жануарлар әлемі туралы бастапқы түсініктерді қалыптастыру. Үй жануарлары және
олардың төлдерімен (қозы, лақ, бота), аңдармен (аю, қасқыр, қоян) және құстармен

таныстыру, оларды ажырату және атау, сипаттамалық ерекшеліктерін ажырата білу.
Өсімдіктер мен жануарларға қамқорлық жасауға тәрбиелеу.
Табиғат құбылыстарына қызығушылық таныту. Табиғаттағы маусымдық өзгерістер
туралы алғашқы түсініктерді қалыптастыру: қар, жаңбыр, жел.
Аулаға ұшып келетін құстарды (торғай, көгершін, қарға), үй құстарын (тауық, қаз,
үйрек), маусымға тән табиғат құбылыстарын бақылау.
Өлі табиғат (жылы, суық су, құрғақ, ылғал құм, домалақ, қатты тас, суық қар) және
олармен әрекет ету түрлері (су құю, құм тасу, төгу, жинау, мүсіндеу, қарды домалату,
тасты жинау, қалау) туралы түсініктерді қалыптастыру, олармен ойнау және
эксперимент жасау.
"Дұрыс", "дұрыс емес", "қауіпті" түсініктерімен, серуенде және сумен, құммен
ойындарда қауіпсіздік ережелерімен (лас суды ішпеу, құмды шашпау, тастарды
лақтырмау) таныстыру, өсімдіктер мен жануарларға сүйіспеншілік таныту және
қамқорлық жасау.
Жолдардағы қауіпсіздіктің қарапайым ережелерін біледі. Көліктер, көше, жол
туралы бастапқы түсініктерді қалыптастыру. Көлік құралдарының кейбір түрлерімен
таныстыру.
3-тарау. Ортаңғы топ (3 жастағы балалар)
1-параграф. Физикалық қасиеттерді дамыту
102. Физикалық дамыту балалардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, күн сайын
ойын түрінде және дене шынықтыру ұйымдастырылған іс-әрекеттері арқылы жүзеге
асырылады.
103. Мақсаты денсаулық сақтау технологиясын қолдана отырып, балалардың
денсаулығын нығайту, қимыл белсенділігін дамыту, салауатты өмір салтын
қалыптастыру болып табылады.
104. Міндеттері:
дене жаттығуларын орындауға қызығушылықтарын ояту;
негізгі қимыл түрлері: жүру, жүгіру, секіру, лақтыру мен қағып алу, еңбектеу мен
өрмелеуді орындаудың қарапайым дағдыларын жетілдіру;
мәдени-гигиеналық дағдыларды қалыптастыру;
қимылдарды белсенді орындауды дамыту және қимылдарды үйлестіру, дене
жаттығуларына қызығушылыққа баулу;
денсаулықты нығайтуға ықпал ететін дене сапаларын: ептілік пен шапшаңдықты
дамыту;
құрдастарымен қимылды ойындарды бірге ойнауға, өзара оң қарым-қатынас
жасауға баулу;
спорттық жабдықтарды қолдануда қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

105. Күтілетін нәтижелер:
бірқалыпты, аяқтың ұшымен, тізені жоғары көтеріп жүреді;
қол ұстасып, жартылай отырып, заттарды айналып жүреді;
жүруде тепе-теңдікті сақтайды;
бірқалыпты, аяқтың ұшымен, әр түрлі бағытта жүгіреді;
сапта бір-бірлеп, шеңбер бойымен, шашырап, заттарды айналып жүгіреді;
тұрған орнында қос аяқпен, алға қарай жылжып, биіктіктен және ұзындыққа
секіреді;
оң және сол қолмен қашықтыққа, көлденең нысанаға, тік нысанаға заттарды
лақтырады;
допты жоғары-төмен лақтырады, қағып алады;
заттардың арасымен еңбектейді, гимнастикалық қабырғаға өрмелейді және одан
түседі;
бір-бірден сапқа, шеңберге тұрады, сапта өз орнын табады;
жалпы дамытушы жаттығулардың орындалу ретін сақтайды;
қимылды ойындарды қызығып ойнайды;
күнделікті гигиеналық дағдыларды сақтау қажеттігін біледі;
өзіне-өзі қызмет көрсетудің бастапқы дағдыларына ие;
салауатты өмір салты туралы түсініктерге ие;
үстел басында мәдениетті тамақтану дағдыларын біледі;
бірлескен қимылды ойындарға қатысады;
үш дөңгелекті велосипед тебу дағдыларын меңгерген;
шанамен бір-бірін сүйреп ойнайды;
суға түседі, суда ойнайды.
106. Дене шынықтыру.
107. Негізгі қимылдар.
Жүру. Бірқалыпты, аяқтың ұшымен, тізені жоғары көтеріп, сапта бір-бірден,
екеуден (жұппен) жүру; әртүрлі бағытта: тура, шеңбер бойымен, "жыланша", шашырап,
тапсырмаларды орындай отырып жүру: қол ұстасып, арқаннан ұстап, тоқтап, жартылай
отырып, бұрылып, заттарды айналып жүру, еденге қойылған заттардан аттап жүру,
жан-жаққа баяу айналу.
Тепе-теңдікті сақтау. Тепе-теңдікті сақтай отырып, бір қырымен қосалқы қадаммен
көлбеу тақтай (20-30 сантиметр), арқан бойымен жүру, тура жолмен, бір-бірінен 10
сантиметр қашықтықта орналасқан тақтайшалардың, қырлы тақтайдың бойымен жүру.
Жүгіру. Бірқалыпты, аяқтың ұшымен, сапта бір-бірден, алаңның бір жағынан екінші
жағына, әр түрлі бағытта: тура, шеңбер бойымен, "жыланша", шашырап жүгіру; белгілі
бір тапсырмаларды орындау арқылы: тоқтап жүгіру, белгі бойынша көрсетілген жерге
жүгіру; қарқынды өзгертіп, жылдам (10-20 метрге дейін), тоқтамай баяу қарқынмен (50
-60 секунд ішінде) жүгіру.