Балаларды психологиялық педагогикалық сүйемелдеу

Ерекшебілімберу қажеттіліктерібар
балалардыпсихологиялық-
педагогикалықсүйемелдеу
Суретке сілтеме: https://www.google.com

•«Ерекшебілімберуқажеттіліктері»(Special
EducationalNeeds)терминіалғашрет1978жылы
Лондондамүгедекбалаларменмүгедекжастарға
білімберумәселелеріжөніндегіКомитеттің
баяндамасындаалғашретқолданылған.2004
жылғышілдеайында
•Ерекшебілімберуқажеттіліктерібартұлғаларға
білімберутуралызаң(TheEducationforPersonswith
SpecialEducationalNeeds(EPSEN)қабылданды.
EPSENЗаңындаерекшебілімберуқажеттіліктері
адамныңтөрттүрлікемістігініңсалдарынанболуы
мүмкіндептанылған:
•денекемістігі;
•сезінумүшелерініңкемістігі;
•ақыл-ойкемістігі;
•оқуғақабілетсіздік.
Суретке сілтеме: https://www.google.com

•Ерекшебілімберуқажеттіліктерібарбалалар
психофизикалықауытқуларыбарбалалар,
сондай-ақондайауытқуларыжоқбалалар
болуыдамүмкін.Психофизикалық
ауытқуларыжоқбалалардыңерекшебілім
беруқажеттіліктеріерекшеәлеуметтік-
мәденижағдайларменбайланыстыболуы
мүмкін,мысалы,қазақтілінбілмейтін
баланыңбегісізортадақиынжағдайға
ұшырауы.
•Жаңартылғанбіліммазмұнынакөшу
барысындасаралапоқытутұжырымдамасы
кеңқолданысқаиеболады.
Суретке сілтеме: https://www.google.com

•Балабақшатәрбиешілерінежауаптыміндеттержүктеледі–ерекше
білімберуқажеттіліктерібарбалалардыуақтылыанықтау,әрбір
баланыңөзжасынасаймүмкіндіктеріменқабілеттерінің барынша
толықашылуынажағдай жасау.Статистикадепартаментінің
деректерібойыншаерекшебілімберуқажеттіліктерібар
балалардыңсаныүнеміартыпкеледі.
•2007жылықабылданғанМүгедектерқұқығынқорғаутуралыБҰҰ
КонвенциясыадамқұқықтарытуралыХХІғасырдағыалғашқы
конвенцияболыптабылады. Конвенцияғаинклюзивтіоқужүйесі
бойыншабапкірген(24-бап):«Қатысушымемлекеттер
мүгедектердің білімалуқұқықтарынмойындайды.Бұл
құқықтардыңтеңмүмкіндіктернегізіндекемсітусізіскеасырылуын
қолдаумақсатындақатысушымемлекеттеринклюзивтібілім
берудің барлықдеңгейлердежәнеөмірбойынақолданылуын
қамтамасызетудіөзміндеттерінеалады».
Суретке сілтеме: https://www.google.com

В.В. Лебединскийдің ерекшебілімберу қажеттіліктерібар балаларды
санаттарбойыншажіктеуіндедамуындакемшілігібар балалардыңкелесі
санаттарықарастырылған:
1) естуқабілетібұзылғанбалалар;
2) көруқабілетібұзылғанбалалар;
3) сөйлеуқабілетібұзылғанбалалар;
4) ақыл-ой қабілетібұзылғанбалалар;
5) психикалықдамуыкідіртілгенбалалар;
6) тірек-қозғалысаппараты бұзылғанбалалар;
7) эмоционалдық-еріксаласыбұзылған
балалар;
8) әртүрлікемістіктерібар балалар.
Суретке сілтеме: https://www.google.com

•Балаларқабілеттерібойыншада,ілгерілеуқарқыныбойыншада,
қызығушылық тарыменмұқтаждықтарыбойыншадаәртүрліболатындығ ыбелгілі.
Балабақ шажағдайындапедагог«қабілетті»балағажеткіліктіжүктемеберместен,
«әлсіз»балағаматериалдықажеттідәрежедетүсіндіругеүлгермей, меңгерте
алмағандықтан,орташабалағабағдарланады.Міне,осындайжағдайда
балалардыңжекеқабілеттеріменмұқтаждықтарынескереотырып,оқу-тәрбие
үдерісінұйымдастырудың мақсат-міндеттеріменмазмұнын,әдіс-тәсілдерін
нақтылауарқылыбалаларғ абейімдеп,алуанқырлытүрлендіріпоқытудасаралап
оқытудың маңызызор.
•Балалардыңоқуқажеттіліктеріәртүрліболадыжәнеолардыңөзқабілеттерін
толыққандыкөрсетеалуыүшінқолайлыжағдайларжасалуыкерек.Осыған
байланысты, ортақ мақсаттарғажетуүшінбалаларменпедагогтердіңқажеттіәдіс-
тәсілдерменқолайлыуақыттытаңдауыүшінбірқатарстратегияларментактика
қажет.
Суретке сілтеме: https://www.google.com

•Ерекшебілімберуқажеттіліктерібарбалаларсанатынажататындар:
•денсаулықжағдайыбойыншаоқытументәрбиелеудедербесәдіс-
тәсілдерменжекебағдарламақолданудықажетететінбалалар;
•материалдымеңгерудеқиналатынбалалар;
•логопедтің ,психологтіңарнайыкөмегіналатынбалалар;
•мінез-құлқындақиындықтарыбар,тәрбиелікпроблемаларыбар
балалар;
•қабілеттіжәнедарындыбалалар.
Суретке сілтеме: https://www.google.com

Баланыоқытудадербесоқытутәсілінқолданумәселесідәстүрліжүйедебұрыннан
қолданылыпкеледі, дегенменбүгінгітаңдамұндайзерттеулердіңмаңыздылығ ыасазор.
Тәрбиеленушілердің жекеерекшеліктерінескеруолардыңәртүрлітұлғалыққырларына, оның
ішіндеерекшебілімберуқажеттіліктерінеқатыстыболады.
Психологиялыққызметкөрсетудіқажетететінтоптар:
• зейінтапшылығыжәнегипербелсенділік(ЗТГБ)синдромыбарбалалар;
• мазасызбалалар(неврозғашалдыққан,тежеусіз,ұялшақ,тұйықбалалар);
• агрессияғабейімбалалар;
• ортағабаяубейімделетінбалалар;
• өзін-өзітөменбағалайтынбалалар;
• балалардыңжекеерекшеліктерінескеру(темпераментін,репрезентативтіжүйе
типін);
• солақайбалалардыңерекшеліктерінескеру.
Суретке сілтеме: https://www.google.com