Сабақтың тақырыбы: Ғылым мен
білімнің дамуы
Сабақтың
мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға ғылым
мен білімнің ,мәдениетінің дамуындағы тарихи кезеңдері туралы
және оған үлес қосқан тұлғалар жайлы кең көлемде
мәлімет беру.
Дамытушылық: Оқушыларға
мәлімет бере отырып ғылымға білімге деген қызығушылығын
арттыру тарихи тұлғалық қасиет
қалыптастыру.
Тәрбиелік: Оқушыларды
отансүйгіштікке,ұлтжандылыққа рухани және материалдық мәдениетті
құрметтепсақтауға тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Интерактивті
тақта
Сабақтың түрі: Аралас
сабақ
Сабақтың әдісі: Схема арқылы
түсіндіру, сұрақ –жауап, ой-түйін әдісі, «Ерекшелігін тап»
ойыны
Сабақтың
барысы:
І.Ұйымдастыру
кезең
а) Оқушылармен сәлемдесу,
түгелдеу
ә) Оқу құралдарын
тексеру
б) Оқушы назарын сабаққа
аудару
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау: Дін
және мәдениет. Исламның таралуы.
ІІІ. Үй тапсырмасын
бекіту
«Ой-түйін»
|
Даталар
|
Басты
оқиғалар
|
|
633 ж
|
Арабтар «дін үшін соғыс» деген ұранмен
көрші елдерді жаулап ала бастады.
|
|
709
ж
|
Араб қолбасшысы
Кутейба ибн Муслим Бұрара елін соғыссыз
алады.
|
|
714
ж
|
Шаш қаласын басып
алап ,Испиджабқа жорық жасайды.
|
|
737-748
ж
|
Насыр ибн Сейяр Орта
Азияның бірқатар аймақтары мен Қазақстанның Оңтүстігіне басып
кіреді.
|
|
751
ж
|
Атлах қаласы
түбегінде болған ұрыста қарлұқтар арабтармен бірлесіп қытай
әскерлерін жеңді.
|
|
960
ж
|
Боғра хан ислам
дінін Қарахан мемлекетінің мемлекеттік діні деп
жариялады.
|
ІҮ. Жаңа
сабақ
Жоспары:
-
Ғылымның
дамуы
-
Әбу Наср әл-Фараби(870-950)
-
Әбу Райхан
әл-Бируни(973-1050)
-
Тіл білімнің
дамуы
-
Махмуд
Қашғари(1030-1090)
-
Жүсіп
Баласағұни(1021-1075)
-
Әдебиет
|
Х ғасырдан бастап Оңтүстік
Қазақстанда ислам діні кең түрде
дамыды.Сайрам,
Отырар,
Түркістан
қалаларында медреселер салынып ,ғылым-білімге кең жол
ашылды.
|
|
Шығыстың аса көрнекті ғалымы
Әбу Наср әл-Фараби де шығармаларын араб тілінде
жазды.
|
|
Әбу Наср әл-Фараби(870-950
|
|
Фараб аймағына қарайтын Отырар
қаласында туған.Осы қалада қыпшақ тілінде білім
алған
|
|
Араб тілін Исфахан,Бағдат,
Дамаск қаласында игерген.
|
|
ХІІ ғасырда өмір
сүрген Исхақ әл-Фараби, Жауһари әл-Фараби,Ахмад әл-Фараби сияқты
ғалымдар бар.Бұл ғалымдар ғылым мен білімнің дамуына үлес қосқан
ғұламалар.
|
|
|
|
Әбу Райхан
әл-Бируни(973-1050)
|
|
Әбу Райхан әл-Бируни
(973-1050) жылдары аралығында өмір сүрген
Энциклопедист
ғалым.
|
|
Тарих,математика,
география,астрономия
медицина т.б ғылым
салаларынан 150-ден астам
еңбектер
|
|
|
Ол алғаш рет жердің күнді
айналатындығын
болжап,аспан денелерінің
қозғалу
заңдылықтарын
ашқан
|
|
Жалпы көптеген түрік
тілдес тайпалар түрік тілінде сөйлемегенімен олардың ішінде
жергілікті тіл ерекшеліктері де болған.Оғыз,қарлұқ,қыпшақ тайпалары
түбі түрік тілдес тайпалар қосылып ,бірігіп кетіп
отырған
|
|
Түркі тілдес тайпалардың
бір-біріне жақындығын белгілі ғұлама Махмуд Қашқари
зерттеген
|
|
Махмуд
Қашғари(1030-1090)
|
|
Шын аты
Махмуд
Хусейн ибн Мұхаммед
Қашқари.Махмуд алғаш Қашқар
қаласында,кейін
Орта Азия мен Иранның
ірі
Қалаларында білім
алған.
|
|
Махмуд.Қашқари үш кітаптан
тұратын “Түркі тілдерінің сөздігі”атты мәңгі өшпес
мұра
қалдырды.Бұл еңбекті жазудан
бұрын ол бүкіл түріктердің
елі мен жерін түгел аралап
шыққан
|
|
Атақты орыс ғалымы Кононов
М.Қашқаридің бұл кітапты
Жазудағы басты мақсаты түрік
тілінің мәртебесін көтеріп,оның араб тілінен ешбір кем
түспейтіндігін тдәлелдеу болды
|
|
Жүсіп
Баласағұни(1021-1075)
|
|
Ғұлама Шу
өзені
бойындағы
Баласағұн
Қаласында
туған.
Толық аты Жүсіп
Хас
Хажип
Баласағұни
|
|
Ол өзінің
атақты
“Құт негізі-білік”
атты
еңбегімен
белгілі.
Бұл еңбек
алғаш
рет түрік
тілінде
жазылған.
|
|
Құтадғу білік”-ХІ
ғ
түркі тілді
халықтарының
қоғамдық
ой-санасын
орын
алған,терең
мазмұнды
ғылыми
еңбек.
|
|
Ж.Баласагүнидің еңбектерінде
ғылымның философия
астрономия, алгебра салаларына
тоқталады.
Сол сияқты аңыз-әңгімелер,
мақал-мәтелдер,шешендік сөздер
Көп
кездеседі.
|
|
ҮІІ-ІХ
өркендеген
ауыз әдебиеті Х
ғасырда
қалыптаса
бастаған
жазба
әдебиетінің
негізін қалады.Бұл
кездегі
ислам дінінің кең
тарауы
жазба
әдебиетінің
жандануына әсерін
тигізді.
|
|
Жазаба
әдебиетінің
көрнекті өкілдерінің
бірі
Қарахан мемлекетінің
кезінде
даңқы шыққан
ақын
Ахмет
Иүгнеки.
|
Ү. Жаңа сабақты
бекіту.
«Ерекшелігін көрсет»
ойыны.
|
Р/с
|
Тұлғалар
|
Ғылымға қосқан
үлесі
|
Ерекшелігі
|
|
1
2
3
4
5
6
|
Әбу
Наср әл-Фараби
(870-950)
Әбу Райхан
әл-Бируни
(973-1050)
Махмуд
Қашғари
(1030-1090)
Жүсіп
Баласағұни
(1021-1075)
Ахмет
Иүгнеки
Қожа Ахмет
Йасауи
(1103-1167)
|
|
|
ҮІ. Жаңа сабақты
қорытындылау.
ҮІІ. Үйге
тапсырма.
1. §20. Ғылым мен білімнің
дамуы
2. Кестені
толтыру
ҮІІ.
Бағалау
21 Желтоқсан 2017
410
0 рет жүктелген
