Пән: Қаржылық сауаттылық және бизнес

Сынып: 9А

Күні:

Тақырыбы: Банк жүйесі. Банктік қызметтер

Сабақтың мақсаты: Банктердің атқаратын негізгі функциялары мен операцияларын түсіндіру.

Сабақтың міндеті:

Білімділік:Оқушыларға банк қызметтерінің түрлеріне түсінік бере отырып, ұғым қалыптастыру.

Дамытушылық: Экономикалық ойлау, әртүрлі экономикалық жағдайда шешім қабылдай білу, топпен жұмыс жасау қабілетін дамыту.

Тәрбиелік: Нарықтық экономика жағдайында қор нарығының маңызы мен тиімділігін көрсете отырып,тапқырлыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: іскерлік ойын

Сабақты ұйымдастыру әдісі: топтық

Көрнекілігі: схемалар, слайдтар

Сабақтың барысы

І. Ұйымдастыру кезеңі:

1) Амандасу

2)Оқушыларды сабаққа әзірлеу, сабақтың тақырыбы және мақсатымен танысу

3) Ынта-зейіндерін сабаққа аудару

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

1. Банк ұғымы

2. Банк жүйесіне анықтама

3. ҚР-да қалыптасқан банк жүйесі және қызметтері

ІІІ. Жаңа білімді меңгеру

1. Банк қызметтері түсінігі

2. Банк атқаратын функциялары

3. Банк операциялары

1) Банктер уақытша пайдаланылмай тұрған бос ақша қаражаттарын өзіне жинақтау, клиенттерге есепшот ашып, кассалық қызмет көрсету, қысқа және ұзақ мерзімге несие беру, кредит бөлу, инвестициялық қызмет атқару (ұзақ мерзімді күрделі шығындарды қаржыландыру, құнды қағаздар шығару) т.с.с. өзіндік арнаулы қызметтерге қоса, нарықтық экономика жағдайында лизингтік, факторингтік, трастық, кеңесшілік, ақпараттық, т.б. қызметтерді де атқарады. Банк жүргізетін операциялар пассивті (ресурстарды банктегі есепшотқа енгізу) және активті (Банк ресурстарын орналастыру) болып бөлінеді. Негізгі пассивті операциялардың қатарына Банктің өзіндік капиталы (жарғылық қор, резервтік қор), депозиттер қабылдау және банкаралық ақша пиасасынан (рыногынан) қосымша ресурстар алу жатса, ал, негізгі активті операцияларға банкаралық кредит беру, инвестициялық (тікелей және портфельді) қаржы бөлу, т.б. жатады.

2) Банктердіңфункциялары:

1. Есепайырысу мен несиеберудеделдалдыққызметатқару.

2. Ақшалайтабыстар мен жинақтардыңбірбөлігікапиталғаайналдыру.

3. Айналымғанесиеқұрылымдарыншығару (вексель, чек, банкнот)

4.  Уақытшабосақшақаражаттарынтарту, жинақтаужәне оны қарызкапиталынаайналдыру;

5.  Кәсіпорынға, мемлекетке, жекеадамдарғанесие беру, бағалықағаздармен операция жүргізу;

6. Ақша айналымын реттеу. Банк ─ әртүрлішаруашылықсубъектілердіңтөлемайналымыжүретінорталық. Банк өзініңесепайырысужүйесіарқылыклиенттерінеайырбас, капитал жәнеақшаайналымынжүргізугемүмкіндіктуғызады;

7. Айналымғанесиеқұралдарыншығару. Банк клиентін тек жинағануақытшабосақшақаражатыменнесиелепқанақоймай, соныменқатардепозиттікчектерді, вексельдердішығарумен де несиелейді;

8. Экономикалықжәнеқаржылықкеңес беру.

Функцияларжәне операция жүргізусипатыбойыншабанктербөлінеді:

• орталықэмиссиялық,эмиссиялықемес;

• коммерциялықдепозиттік, инвестициялық;

• жинақ;

• арнайыбағытағыбанктер.

3) Нарықтық экономика жағдайындаекіншідәрежелібанктердіңбарлықоперацияларынүшнегізгітопқабөлугеболады:

• Пассивтікоперациялар (қаржыжұмылдыру);

• Активтікоперациялар (қаржыныорналастыру);

• Активтік-пассивтікоперациялар (делдалдықжәнебасқа да қызметтер).

Пассивтік операциялар. Бұл операциялардың басты мақсаты, банктің ресурстарын қалыптастыру және оны ұлғайту. Сондықтан, бұл операцыялардың банктің өзінің, несиелік мекеме ретінде жұмыс жасауы үшін төтенше маңызы бар. Пассивтік операциялар қатарына мыналар жатады:
-Заңды немесе жеке тұлғалардың есеп, немесе ағым шоттарына қаржы жұмылдыру (талап етілмелі депозиттер);
-Басқа банктерден қарыз алу (банкаралық несие);
-Заңды және жеке тұлғалардың қаржыларын мерзімді салымға жұмылдыру;
-Құнды қағаздарды шығарып, оларды орналастыру;
-Орталық (Ұлттық) банктен орталықтандырылған несие алу т.б.

Ұлттық Банкмынадайоперациялардыжүргізеді:

• біріншікластықэмитенттерменшығарылатыналтыайлыққайтарумерзімдегіміндеттемелердіқайтаесепкеалады;

• мемлекеттікбағалықағаздардысатыпаладыжәнесатады;

• депозиттіксертификаттарменқайтарумерзімібіржьшғажататынборыштықбағалықағаздардысатыпаладыжәнесатады.

• депозиттікжәнеесепайырысуоперацияларынжүргізеотырып, бағалыкағаздарды, басқа да құндылықтардысақтауғажәнебасқаруғақабылдайды;

• қаржықұралдарыменоперациялардыжүзегеасырады;

• қажеткезіндебанктердежәнеқаржыұйымдарындашоттарашады;

• чектердіжазыпвексельдердібереді;

• жарғығақайшыкелмейтінөзміндеттемелерінесайкелетінбасқа да банктікоперациялардыжүзегеасырады

БАНКТЕРДІҢ ҚЫЗМЕТТЕРІ

БАНКТЕРДІҢ ҚЫЗМЕТТЕРІ ЖӘНЕ ОПЕРАЦИЯЛАР СИПАТЫ БОЙЫНША ЖІКТЕЛУІ

БАНКТЕРДІҢ НЕГІЗГІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫ

Ақша ресурстарын

тарату

Белсенді

Ақша ресурстарын жұмылдыру

Енжар

Депозиттер қабылдау, акциялар мен басқа банктерден алынған басқа бағалы қағаздарды несиелерді сату

Несиелер беру, акциялар,

облигациялар сатып алу

лизинг, факторинг, банк

инвестициялары, вексельдермен операциялар

операциялар

«Экономист» ойыны

Оқышыларды 2 топқа бөліп, жарыс ұйымдастыру. Ұяшықтарды таңдап отыру арқылы сұрақтарға жауап береді. Әр ұяшықтың өзінде белгіленген балдар жазылған. Қай топ көп сұрақтарға жауап беріп, көп балл жинаса, сол жеңімпаз атанады.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1. Банк қызметінің негізгі міндеттері?

2. Уақытша бос ақшаларды қалай қадағалайды?

3. Банк операцияларына не жатады?

V. Үй тапсырмасын беру.Барлық тақырыпты қайталау.

VI. Бағалау.