Бастауыш сынып оқушыларына психологиялық қызмет көрсету міндеттері.

Камбаралиева Индира Талгатовна,

«Өрлеу» «БАҰО» АҚ филиалы

Алматы облысы бойынша ПҚБА институты

«Мұғалімнің кәсіби дамуын психологиялық-педагогикалық тұрғыдан қолдау» кафедрасының аға оқытушысы

Қазіргі кезде көптеген елдер психологиялық қызметті мектеп қабырғасында және әлеуметтік ортада ұйымдастырып, психологиялық қызмет көрсету кеңінен қалыптасып келеді. Бала дамуындағы әр кезеңдегі ерекшеліктерін анықтап алып, олардың өз-өзіне, қоршаған ортаға деген көзқарасының, қарым-қатынас мәдениетінің қалыптасуына жетекшілік жасау, баланың мектеп талаптарын орындауға, ақыл-ой дамуы, жеке басының қалыптасуы мен әлеуметтік даярлығы, ерік сапаларының қалыптасуы және көңіл-күйін меңгеріп, өзін-өзі ұстауы жағынан мағлұматтар алып оларға қажет кезінде психологиялық қызмет көрсету мектеп психологының міндеті.

Мектепке қабылданған балалардың өмірі оларды балалық шақтан оқушы статусына ұштастыратын өтпелі кезеңдігімен ерекшеленеді. Балалар өміріндегі бұл шақ көптеген әлі көзі ашылмаған даму мүмкіндіктеріне бай. Оларды дер кезінде байқап, қолдап отырғанда ғана балалардың жеке психикалық қасиеттері жан-жақты дамып, баладағы дағдылар қажетті әрекеттерге айналады.

Бастауыш сынып оқушыларына бір-бірімен және мұғаліммен тұлғааралық қарым-қатынас орнату үшін әлеуметтік және коммуникативтік дағдысын дамытуға ықпал жасау керек.Бастауыш сынып оқушысының өмірінде оның танымдық әрекеті жетекші бола бастайды. Осы әрекеті мінез-құлық мотивтерін өзгертіп, бар күшін интеллектуалдық қабілетін, адамгершілік қасиеттерін дамытуға бағыттау қажет. Әсіресе баланың мектеп өміріне енуі оның көптеген жағдайға икемделуін талап етеді. Бастауыш сынып оқушыларында жиі кездесетін кедергілердің бірі мектепшілік қарым-қатынаста орын алады. Өсіп, дамып келе жатқан бала бойында алуан түрлі қасиеттер мен қабілеттерді бар. Осы бір көп сырлы қасиеттердің жағымды және жағымсыз жақтарымен қатар, елеусіз мінез көріністері де бала бойынан байқауға болады.Бала мінезінің жағымды қасиеттерін ашуға мән беру керек,мысалы: қайырымдылық, инабаттылық, сыйластық,әдептілік, адалдық, имандылық т.б, осы қасиеттерді бала бойына дарыта түссек,оның бойында психологиялық жағымсыз мінез-құлықтар болмайды. Ал нашар мінез көріністеріне тұрақсыз, өтірік айтушылық, өзімшілдік, беймазалық, ұшқалақтық сияқты қасиеттер дарыса,жағымсыз балада түрлі психологиялық өзгерістер орын алуы мүмкін.Сондықтан бала бойындағы жағымды мінез-құлықтарды қалыптастыру керек. Бала бойында назар салып бақылағанда байқалатын қасиеттерге өзін-өзі сын көзбен қарап, мінездегі кемшіліктерді сезіну, әділеттілікті, әділетсіздікті аңғаруы ойлаған мақсатын орындап шығу үшін шыдамды болуы мен іскерлігі жатады. Егер кішкентай кезінен балаға дұрыс тәлім-тәрбие беріп, баланың көзқарасымен санасса, ол қайырымды, байсалды, саналы, батыл,шешім қабылдай алатын,өз көзқарасы бар табанды болып ер жетеді. Ал бала бойында жағымсыз мінез қалыптасса, біртіндеп ол ашуланшақ, агресивті, стресске тез түсетін, қорқақ тұлғаға айналуы мүмкін. Бала өскен сайын көргісі, білгісі келіп қызығушылығы арта түседі .Өз ойын айту, басқалармен қарым-қатынас жасау, достасу, пікірлесу сияқты мінез-құлық көріністері қалыптасады.

Сондықтан психологтың алдында тұрған ең негізгі міндеті – балаларға мектеп талаптарын қабылдап алуға көмектесу.

Мектеп қойып отырған жаңа талаптарды орындау үшін бала ерекше режим бойынша өмір сүреді. Олар уақытында оянып, сабақты жібермей қатынасып, мұғалімнің сөзін жақсы тыңдап, сабақта ұйымдастырылған жұмысты және үйге берген тапсырмаларды уақытында ережеге сай орындап отыру қажет. Баланың бұл міндеттерін толық орындауға негіз болатын тиісті дағдылар болмаса, ол әдеттен тыс шаршауы, сабақты жіберіп қоюы, үй тапсырмасын орындамауы сияқты режимді бұзу орын алуы мүмкін. Сондықтан бастауыш сыны оқушыларымен жүргізілетін психологиялық жұмыстардың көмегі орасан зор.