Баяндама "Мүмкіндігі шектеулі балалардың құқығын қорғау"

Баяндама

Мүмкіндігі шектеулі балалардың құқықтарын қорғау, мемлекеттік қызмет көрсетуде этикалық нормаларды сақтау бойынша ППТК қызметі.

Тақырыбы:

Мүмкіндігі шектеулі балалар – бұл белгілі тәртіпте бекітілген, туа біткен, тұқым қуалаушылықпен немесе жарақаттың салдарымен негізделген, өмір сүру әрекетінде шектеулері бар, дене және психикалық кемістіктері бар он сегіз жасқа дейінгі балалар.

Бала құқығы туралы конвенциясының 23-ші бабына сай мемлекетіміз мүмкіндігі шектеулі балалардың еркіндігі мен әлеуметтік интеграциясын қамтамасыз ете алатын, олардың толыққанды өмір сүрулеріне қажетті айрықша күтім мен білім алуларына дайындықты жүзеге асыруы шарт.
Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 1-ші қаңтарынан іске аса бастаған «Мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтік және медико-педагогикалық коррекциялық қолдау туралы» заңы арнайы білім беру жүйесінде жоспарлы түрде кеңейтуді қамтамасыз етеді. Осы ұйымдардың жаңа түрлері пайда болды: сауықтару орталықтары, психологиялық-педагогикалық коррекция кабинеті.
Қазіргі уақытта республикалық арнайы (коррекциялық) мектептерінде 19 мыңға жуық мүмкіндігі шектеулі балалар мен жасөспірімдер тәрбиелеуде, осы топқа жататын мектеп оқушыларының мыңнан астамы жалпы орта мектептерінде білім алып жатыр.
Статистикалық мәліметтерге сүйенсек Қазақстанда әр түрлі категорияда 386 мың мүгедек бала бар. Олардың 58 мыңы іштен мүгедек болып туған балалар, ал 50 мыңы 16 жасқа дейінгі балалар.

Мәліметтерге сүйенсек, қазіргі таңда Маңғыстау облысы  бойынша  4968 мүмкіндігі шектеулі тәрбиеленушілер тіркелген.

Кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы

Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 11 шілдедегі N 343 Заңы.

4-тарау. КЕМТАР БАЛАЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ, ОЛАРДЫҢ АТА-АНАЛАРЫНЫҢ ЖӘНЕ ӨЗГЕ ДЕ ЗАҢДЫ ӨКIЛДЕРIНIҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МIНДЕТТЕРI

15-бап. Кемтар балалардың құқықтары

      1. Кемтар балалардың:

      1) әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдауды кепiлдiктi түрде тегiн алуға;

      2) мемлекеттiк медициналық ұйымдарда, психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияларда немесе медициналық-әлеуметтiк сараптама бөлiмдерiнде Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен тегiн тексерiлуге және тегін медициналық көмек алуға;

      3) дене немесе психикалық кемiстiктерi байқалған сәттен бастап, оның көрiну дәрежесiне қарамастан, психологиялық-медициналық-педагогикалық консультация қорытындысына сәйкес тегiн медициналық-психологиялық-педагогикалық түзеуге;

      4) медициналық айғақтамалары бойынша Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен протез-ортопедия бұйымдарымен және аяқ киiммен, арнайы қарпi бар баспа басылымдарымен, дыбыс күшейткiш аппаратурамен және сигнал бергiш құралдармен, компенсаторлық техникалық құралдармен тегiн қамтамасыз етiлуге;

      5) психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялардың қорытындысына сәйкес арнаулы бiлiм беру ұйымдарында немесе мемлекеттiк жалпы бiлiм беретiн оқу орындарында тегiн мектепалды және жалпы орта бiлiм алуға;

      6) мемлекеттiк оқу орындарында мемлекеттiк бiлiм беру бағдарламалары шегiнде конкурстық негiзде тегiн техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары бiлiм алуға;

      7) оқу бiтiргеннен кейiн алған бiлiмiне және (немесе) кәсiби даярлығына сәйкес Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жұмысқа орналасуға құқығы бар.

      2. Бюджеттен қаржыландыру арқылы мемлекеттiк тегiн бiлiм алу, бiлiм беру гранттарын алу конкурсына қатысқан кезде көрсеткiштерi басқалармен бiрдей болған жағдайда, медициналық-әлеуметтiк сараптау бөлiмдерiнiң қорытындысына сәйкес тиiстi бiлiм беру ұйымдарында бiлiм алуына болатын I және II топтағы мүгедектер, бала кезiнен мүгедектер басым құқыққа ие болады.

      3. Жетiмдер қатарындағы және ата-анасының қамқорлығынсыз қалып, толықтай мемлекет қамтамасыз ететiн кемтар балалар арнаулы бiлiм беру ұйымдарында болуын аяқтағаннан кейiн және кәмелеттiк жасқа жеткен соң, жергiлiктi атқарушы органдар оларды заңдарда белгiленген тәртiппен тұрғын үймен қамтамасыз етедi.

16-бап. Кемтар балалардың ата-аналары мен өзге де заңды өкілдерiнiң құқықтары

      Кемтар балалардың ата-аналарының және өзге де заңды өкілдерiнiң:

      1) баланы психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияларда куәландыру кезiнде қатысуға;

      2) баланы тексерудiң нәтижелерi, жеке әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдаудың мақсаттары мен нәтижелерi туралы дұрыс ақпарат алуға, медициналық, арнаулы бiлiм берумен және арнаулы әлеуметтiк қызметтер көрсетумен айналысатын органдар мен ұйымдардан консультациялар алуға;

      3) өз балаларының Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау алуына;

      4) мүгедектер қатарындағы кемтар балаларды жеке оқыту жоспары бойынша үйде оқытуға жұмсаған шығындарын жергілікті өкілді органдардың шешімімен айқындалатын тәртiппен және мөлшерлерде өндіріп алуға құқығы бар.

17-бап. Кемтар балалардың ата-аналары мен өзге де заңды өкілдерiнiң мiндеттерi

      1. Кемтар балалардың ата-аналары мен өзге де заңды өкілдерi, заңдарда белгiленген мiндеттерден басқа, өздерiнiң балаларын асырауды, тәрбиелеудi, бiлiм берудi, медициналық байқаудан өткiзудi, емдетудi қамтамасыз етуге, оларға күтiм жасауға, олардың құқықтары мен мүдделерiн қорғауға оңалтудың жеке бағдарламасын iске асыруға қатысуға тиіс.

      2. Кемтар балалардың ата-аналары мен өзге де заңды өкілдерi балаларына күтiм жасау мен оларды тәрбиелеу жөнiндегi мiндеттерiн орындаудан жалтарғаны, оларға қатыгездiк көрсеткенi, олардың денсаулығына зақым келтiргенi үшiн Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген жауаптылықта болады.

Осы Заң 2003 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгiзiледi.

Ақтау қаласында «Дара» қайырымдылық қорымен «Бәріміз бірдейміз-кемсітуді білмейміз: Қазақстанда инклюзивті қоғам құру» жобасының аясында «Ақтау психологиялық-педагогикалық түзеу кабинеті» құрылды.

«Ақтау қалалық психологиялық-педагогикалық түзеу кабинетінің» мақсаты –  сөйлеу, көру, есту қабілетінде, оқып-үйрену, қарым-қатынас жасау мен дамуында қандай да бір қиындықтары бар балалар мен жасөспірімдерге психологиялық-педагогикалық көмек көрсету.

Маңғыстау обл. Ақтау ППТК дан басқа Түпқараған ауданы, Ақшұқыр  ауылынан, Шетпе ауд, Құрық, Мұнайлы, Бейнеу жұмыс жасайды.

ППТК арнайы түзетуші топтық, шағын топтық және жеке дамытушы бағдарламаларды іске асыратын және ерекше білім беруге қажеттілігі бар балаларға кешенді психологиялық-педагогикалық көмек көрсету үшін құрылатын арнайы білім беру ұйымдарының бірі болып табылады.

ППТК-не балаларды жіберу және орналастыру ата-аналардың (заңды өкілдердің) келісімімен ПМПК қорытындысы бойынша жүзеге асырылады. Балаларды ППТК-не қабылдау жыл бойы жүргізіледі.

ППТК психологиялық-педагогикалық көмекті ПМПК қорытындысы негізінде туылғаннан он сегіз жасқа дейінгі ерекше білім беруге қажеттілігі бар балаларға:

1) көру қабілеті бұзылған;

2) есту қабілеті бұзылған;

3) сөйлеу тілінің бұзылыстары бар;

4) сөйлеу тілінің дамуы тежелген;

5) тірек-қимыл аппараты қызметінің бұзылысы бар;

6) зерде бұзылыстары бар;

7) психикалық дамуы тежелген;

8) эмоциялық-ерік әрекетінде және мінез-құлқында бұзылыстары бар;

балаларға көрсетеді.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту, орта, техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында түзету-педагогикалық көмек болмаған жағдайда, сондай-ақ орта білім беру ұйымдарына тіркелген үйде оқитын балаларға
түзету-педагогикалық көмек болмаған жағдайда ППТК ондағы білім алушыларға психологиялық-педагогикалық түзету көмегін көрсетеді.