Баяндама "Спид-қатерлі дерт" 9-класс

« СПИД – ҚАТЕРЛІ ДЕРТ »

Мақсаты:

Жас ұрпаққа адам денсаулығының қымбаттылығын,өмір сүру қажеттілігін,бағалы байлық екенін түсіндіру; гигиеналық мәдениетті қалыптастыру;балаларымыз сұлу да сымбатты денсаулығы зор,күшті болу үшін денені шынықтыру,оларға спортпен айналысуының қажет екендігін түсіндіру.

Міндеті:

-Дені сау адамды қалыптастыру;

-Оқушыларды салауатты өмір салтына бағыттау;

-Оқушылардың денсаулығын саналы түрде сақтау;

-Оқушы санасында салауатты өмір салтын қалыптастыру;

САЛАУАТТЫЛЫҚ-кең ұғым. «. «Бірінші байлық-денсаулық» деп тегін айтылмаған.Адам денсаулығы оның жаны мен тәнінің саулығынан құралады.Осы екі ауыз сөз адамның да экологиялық тазаруына, сауығуына апаратын жол,сондықтан адам экологиясына,адам денсаулығына әсер ететін негізгі факторлар туралы айтса керек.Олар:

1.Әлеуметтік экономикалық

2.Экологиялық

3.Нәсілдік

Ал,енді нақтысын айтқанда,осының бәрі,яғни адам денсаулығы күнделікті күйбең тіршілігіміздің,кәсібіміздің тиімді -тиімсіздігіне байланысты.Өмір салтымыз бен дәстүріміз тұрмыс пен мәдени, адамгершілік қажеттіліктеріміз,қоғамдық талап- тілектерімізді қанағаттандырмаса оның құны көк тиын.Біз қалай болса солай,ойға келген,жаманда жиіркенішті әдетпен,бойға сіңген салтпен өмір сүруді жөн десек қатты қателесеміз.Адам денсаулығының жақсаруы,рухани жанының тазаруы,қай жағынан болсын адам экологиясының саулығы,салауатты өмір салтын ұстануда,салауатты өмір кешуде жатыр. Салауаттылық -адам тіршілігіндегі,күнделікті өмір тынысындағы қимыл-әрекет,тамақтану,ойлау,құмарлық,тұрмыстық қарым –қатынас жүйелерінің жиынтығы.

Салауатты өмір - жоғары саналы адамгершілік өмір,салауатты салт жоғары сананың көрінісі.Ендеше адам жанының да,тәнінің де тазаруы,денсаулығының жақсаруы,яғни адам экологиясы ең бірінші салауатты өмір салтына байланысты.Салауатты өмір салтын орнықтыру осы ғасырдың барынша көңіл бөлетін жауапты парызының бірі.Өйткені,ол адам денсаулығының мықты кепілі.Қоршаған ортадағы бір –бірімен тығыз байланысты экологиялық зардаптар ауаның ластануы,радиацияның таралуы;топырақ пен судың зақымдалуы;ауыз судың тым сапасыздығы; тамақ түрлерінде қажетті витаминдердің жетімсіздігі денсаулықты тез жоюда.Осымен қатар зиянды зардаптарға жататын:ішімдік,темекі шегу,нашақорлықтың адам денсаулығына әкелетін зияны аз емес.

С-синдром («синдром» қауіпті,қатерлі)

П-против («против» тосқауыл немесе иммунитетке)

И-имунно («имунно» иммунитет және қорғаныш)

Д-дефицит («дефицит» зәру,жоқ,табу,қиын.)

Салауаттылық өмір салтына байланысты алкоголь,темекі шегу,нашақорлық,СПИД –ВИЧ ауруының адамға,қоғамға тигізетін кері әсерлерін ұғындыру,оқушылардың сөйлеу қабілетін дамыту,өз ойын еркін жеткізуге байлу өзара пікір таластыра білуге,адамгершілікке тәрбиелеу.Денсаулық -ең жоғары байлық.

СПИД-қанның құрамындағы иммунитетке жауап беретін ТН түйіршіктерін өлтіреды,сол жерде көбейеді.СПИД-пен ауырған адам пневмания,менингит,энцефалит ауруларына шалдығады.СПИД ауруының белгілеры:құрғак жөтел,арықтау,температураның көтерілуі,терлеу,іштің өсуі,тері де рак ауруларының пайда болуы.

«СПИД-қатерлі дерт».

Адам ғұмырының ұзақтағы жөнінде Қазақстан Орталық Азия мемлекеттерінің ішінде ең соңғы орындардың бірінде тұр.Ал бізде,дүниежүзінде де жастардың арасында нашақорлық ғасыр дертіне айналып отыр.Маскүнемдік, нашақорлық,СПИД дерті,темекінің зияны жастардың денсаулығына өз сызаттарын түсіре беруде.Өйткені өмірде жақсы әдетке үйренудің де, жаман әдеттен жиренудің де өзіндік қақтығыс қиындықтары бар.Батпандап кірген аурудың,мысқылдап шығатындай,әбден бойға сіңген,қанға ұйыған әдет әрі-сәрі күйде көп уақыт шығып кете қоймайды.

Өткен ғасырда басталған,21 ғ. дендеп келе жатқан қатерлі дертке айналған нашақорлық әдет адам денсаулығының қас жауы.Ғасырдың дауа дарымас осы дертінен бойларыңды аулақ ұстау, есірткі заттарға әуес болмау керек.Осымен қатар,соңғы 20жыл төңірегінде СПИД проблемасы бүкіл әлем жұртшылығын алаңдатуда.Негізінен,СПИД ауруы жыныстық катынас арқылы жұққан.

СПИД кайдан жұғады?

-Тазалық сақтамаудан;

-Кездейсоқ жыныстық қатынастарға ұрынудан;

-Өрескел жыныстық қатынастар жасаудан;

-Нашақорлық инелерден;

-Темекі қалдығын шегу,арақ ішу;

-Ауру адамдармен байланысудан;

-Кездейсоқ жандармен араласу.

Ал бұл дерттің алдын алу және оған қарсы күрес жөніндегі орталықта тіркелмей жүргендердің санын көз алдымызға елестетсек, бұл инфекция біздің өлкеде де етек алып келе жатқанын байқар едік.

СПИД-тің алдын алу және оған қарсы күресті тиісті мекемеледің науқандық жұмысы ғана қылмай,оны жалпы қоғамдық күнделікті күреске айналдыруымыз керек.Әйтпесе,бұл дерттің тамырына балта шабу оңай емес.Олай дейтініміз қазір қоғам тез өзгеріп,кейбір адамның мінез-құлықтарына кері әсерінен тигізіп отыр.Атап айтқанда,дүкендерде сатылатын бейне таспалар мен теледидардан көрсетілген неше түрлі фильмдер жастардың сана сезімін улап болды.Көбі бос уақыттарын кафе, ресторанда,оған шамалары келмейтіндер подьездерде топ-топ болып отырады.

СПИД-ті жұқтырған адам сол күннен бастап 5-7 жыл ғана өмір сүреді.Бұл дерт көбінесе нашақорлар арасында кең жайылып кетсе де, кездейсоқ жыныстық қатынас арқылы да таралатынын дәрігерлер дәлелдеп отыр.Шприц-инелерден басқа, ұстара, қайшы сияқты құралдардан да жұғуы мүмкін.

СПИД-ті жұқтырмау адамның өз басындағы тәртібіне, тәлім-тәрбиесіне байланысты. Әр адам өзінің мінез-құлқына,жүріс-тұрысына есеп берсе оның отбасында бірлік,сенімділік болады.Ол өзін аталмыш кездейсоқ дерттен сақтап қала алады.