Бейнелеу өнері сабақтарында ақпарат және коммуникациялық технологияларды (АКТ) қолдану арқылы білім беру

«Өзін-өзі тану» адамның үйлесімді дамуы гуманитарлық колледжі

Жалпы кәсіби және арнайы пәндер оқытушысы:

Алдибаева Сымбат Аблакимовна

Бейнелеу өнері сабақтарында ақпарат және коммуникациялық технологияларды (АКТ) қолдану арқылы білім беру

Білім беруде АКТ қолдану ақпараттық қоғам дамуының маңызды бағыттарының бірі болып табылады. Бүгінгі таңда білім беру жүйесі «С» шектеулер жағдайында дамуда - адам бір әлемде туып, білім алады, ал ол басқасында өз бетінше әрекет етуге мәжбүр болады. Мұндай жағдайда мектеп оқушылары - бұл әлемге бейімделу және өзін-өзі табу, ақпаратты дербес жинау, талдау, жалпылау және оны басқа адамдарға беру сияқты жаңа технологияларды игеру арқылы жаңа дағдыларды қалыптастыруға тиіс. Оқушылардың өзіндік жұмысына, оқытудың ұжымдық формаларына, қажетті дағдыларды қалыптастыруға бағытталған білім беру процесінің жаңа моделін енгізу қазіргі заманның оқу процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) белсенді пайдалану керек.

• АКТ-ны оқу және оқу процесінде қолдану студенттерге қазіргі қоғамда өмір сүруге және жұмыс істеуге қажетті дағдылар мен біліктіліктер алуға мүмкіндік береді;

• АКТ - білім беру сапасын жақсартатын оқытудың жаңа формалары мен әдістерін дамытудың тиімді құралы;

• АКТ-ны кеңінен қолдану білім берудің қол жетімділігін арттыруға, өмір бойы оқытудан өмір бойы оқуға көшуге жағдай жасайды, бұл ақпараттық қоғам мен білімге негізделген экономиканың даму жағдайларына үнемі бейімделуді қамтамасыз етеді.

Ақпараттандыру білім беруді жалпы модернизациялау, білім беру іс-әрекетінің мазмұны мен нысандарын, бүкіл мектеп жүйесін, білім беруді басқарудың қажетті құрамдас бөлігі және шарты болып табылады. Жаңарту бағдарламасын ақпараттандырусыз аяқтау мүмкін емес. Сонымен бірге, модернизациялаудың негізгі міндеттерінің бірі - мектептегі білім берудің жаңа заманауи сапасына қол жеткізу және шынымен қажет болу үшін білім беруді ақпараттандыру мектептің екі негізгі міндетін шешуге көмектесуі керек: жалпыға білім беру және жалпыға білім берудің жаңа сапасы.
Бейнелеу өнері сабағында - кескіндеме, сәулет, мүсін өнері, әлем бейнелеу өнері мен көрнекті шеберлерінің шығармалары көптеген иллюстрациялық материалдар, аудио және бейне жазбаларды қолдана отырып, мультимедиялық мүмкіндіктері бар компьютерлік жабдықтар арқылы оқытушылар мен студенттер ең керемет, ең қызықты жобаларды дайындай алады. Компьютерді қолдану әлемдегі көптеген суретшілерді және олардың көпкем туындыларын көзімен көруге мүмкіндік береді. Мұндай сабақтар әсемдік сезімін оятады, студенттердің таным көкжиегін кеңейтеді және шектеулі уақытқа көркем сын материалдарын ұсынуға мүмкіндік береді.

1) оларды қолдану оқытушылар мен студенттердің қызметін оңтайландырады;

2) түсті, графикалық, дыбыстық, заманауи бейне технология құралдарын қолдану студенттердің шығармашылық және танымдық қабілеттерін дамытып, жағдай мен қоршаған ортаның айырмашылығын модельдеуге мүмкіндік береді;

3) АКТ қолдану оқушылардың бейнелеу өнери сабағына ынтасы мен белсенділігін арттырады.

Осыған байланысты көркемдік білім берудің заманауи жүйесінің даму бағытын айқындайтын жаңа мақсаттар мен міндеттерді ескеру қажет деп санаймын:

Студенттердің белгілі бір өнер түрлерінде практикалық іс-әрекет дағдылары мен білімдерін қалыптастыру;

Бейнелеу өнері сабақтарында мен оқу материалын ұсынған кезде дайын бағдарламалық құралдарды немесе жасаған электрондық презентацияларды қолданады, бұл оқу процесінің тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Компьютерлік бағдарламалық қамтамасыздандыру көмегімен біз ұлы суретшілердің, мүсіншілердің, сәулетшілердің, әлемдік өнердің жұмыстарымен танысамыз. Студенттерді өнер туындыларды визульды көру арқылы тәрбиелеу, өнермен байланыс қажеттілігін дамыту, автордың көркемдік ниетін, әртүрлі стильдер мен бағыттардың ерекшеліктерін өз бетінше түсіне біледі. Сонымен қатар, бейнелері бар компьютерлік бағдарламалар, процестерді, тізбектерді, қозғалыстағы графиканы «басқару» мүмкіндігі - қиялды ойлауды дамытудың қосымша құралы болып табылады.

Қиялдау арқылы ойлауды, кеңістіктте бейнелеуді, сенсорлық қабілеттер, дағдыларды дамыту тек көркем шығармада ғана емес, студенттерге өнерге тікелей қатысы жоқ бірқатар дәстүрлі және заманауи мамандықтар бойынша шығармашылық және білікті маман болуға көмектеседі.

Оқу процесіне АКТ қолдану арналған бағдарламалық және әдістемелік материалдарды жинақтау, оларды жетілдіру, жаңа әдістер мен бағдарламаларды әзірлеу бүгінгі күннің өзекті мәселесі болып табылады.

• студенттердің білім сапасын арттыру;

• АКТ қолдану арқылы бейнелеу өнері сабақтарын өткізу әдістемесін жетілдіру;

• білім беру процесінде студенттерге сараланған көзқарасты қамтамасыз ету;

• Бейнелеу өнерін оқытуда АКТ-ны қолдану әдістерін дамытуды жалғастыру; әзірленген әдістерді жалпы білім беретін мектептің оқу процесінде қолдану технологиясын жетілдіру;

• Жинақталған бағдарламалық - әдістемелік материалдарды оқу процесіне кеңінен енгізу;

• мұғалімнің АКТ кәсіби құзыреттілігін арттыру;

Мультимедиялық жабдықты қолдана отырып, ақпарат әр түрлі түрлерін қабылдау: дауыстық, графикалық, видео және аудио ақпаратты техникалық құралдар арқылы біріктіруге мүмкіндік береді. Егер оқу материалының мазмұны мәтін түрінде және диаграмма түрінде түсіндіруге мүмкіндік берсе, бұл материалды ұсыну тәсілдерінің кеңеюіне ықпал етуі мүмкін. Егер курста электронды басылымдар, фильмдер және басқа материалдар болса, олар дәрісті толықтыра алады және оны үзіндімен қолдана алады. Мысалы, тарихи оқиғалар мен фактілердің презентациясы карталар, диаграммалар мен фотосуреттермен бірге слайд-шоумен бірге болуы мүмкін. Психологияның жетістіктерін ескере отырып, ақпаратты экранда визуализациялау әдісін жасау кезінде ескерілуі қажет бірқатар жалпы ұсыныстарды жасауға мүмкіндік береді:

• экрандағы ақпарат құрылымдалуы керек;

• визуалды ақпарат жүйелі түрде аудио ақпаратқа ауысуы керек;

• жұмыс қарқыны әр түрлі болуы керек;

• түс жарықтығы және дыбыс деңгейі мезгіл-мезгілімен өзгеріп отыруы керек;

• Көрнекі оқу материалының мазмұны өте қарапайым немесе тым күрделі болмауы керек.

Сабақта жаңа материалды түсіндіру кезінде мұғалім тақырыптық жинақтарды (иллюстрациялар, фотосуреттер, портреттер, зерттелген суретшілердің суреттерінің репродукциялары, видео экскурсиялар, бейнероликтер), динамикалық кестелер мен диаграммаларды, интерактивті модельдерді қолдана алады, оларды үлкен экранда құрастыра алады. Сонымен қатар, түсіндіру технологиясы айтарлықтай өзгереді - мұғалім экранда пайда болған ақпаратқа түсініктеме береді, қажет болған жағдайда қосымша түсініктемелер мен мысалдар келтіреді.

Студенттер жай ғана керекті ақпарат емес, қажетті ақпаратты табу және таңдау дағдыларын дамытуға мүмкіндік туғызады. Бұған жобаны дайындау арқылы қол жеткізіледі. Шығармашылық мультимедиялық жоба тақырыбы жоба қатысушыларының қызығушылығын тудыруы керек. Жоба барысында студенттер шығармашылықтың ең жоғары деңгейін көрсетеді. Студенттердің шығармашылық мультимедиялық жобасын жасау - бұл балаларға қажетті білім мен танымдық техниканы қалыптастыруға, сонымен қатар оқу іс-әрекетінің мотивациясын дамытуға мүмкіндік беретін қуатты құрал, сол арқылы танымдық тәуелсіздіктің мотивациялық және процедуралық компоненттерінің дамуына ықпал етеді. Ал бұл дидактикалық процесте мұғалім жетекші рөл атқарады. Сабақтарда студенттер компьютерлік сауаттылықты игереді және әр түрлі тақырыптағы материалдармен жұмыс жасауда заманауи қуатты әмбебап құралдарды - компьютерді қолдануды үйренеді, олардың көмегімен мәтіндер мен презентацияларды дайындайды. Бұл студенттерге өз шығармашылықтарын көрсету мүмкіндігі;

Дифференциалды оқытуды ұйымдастыру үшін мұғалім оқушылардың жеке-дара ерекшеліктерін ескере отырып, осы ресурстарды пайдалануға негізделген тапсырмаларды алдын-ала ойластырған жөн. Оқушылардың қарастырылған тақырып бойынша білімін бақылау үшін мұғалім аралық тестілеуді (фронтальды немесе сараланған, компьютерде немесе жазбаша түрде, компьютерде автоматты түрде немесе мұғалімнің келесі тексерісімен) ұйымдастыра алады, алған білімдерін қолдана отырып жұмбақтар, кроссвордтар, ойын жағдайларын шеше алады.

Интернет арқылы және арнайы дискілерді пайдалану арқылы әртүрлі материалдар алу мүмкіндігі. Электрондық оқулықтың мультимедиялық жүйесі мәтінді диктордың дауысы арқылы көшіруге, жұмыс үшін қажетті музыкалық фонды құруға, студенттердің көрнекілігі мен қызығушылығын арттыратын кез-келген бейнеклипті қосуға мүмкіндік береді;

• жүйелі сабақты компьютермен біріктіру мұғалімге өз жұмысының бір бөлігін компьютерге беруге мүмкіндік береді, сонымен бірге оқу процесін қызықты, жан-жақты, қарқынды етеді;

• материалдың басқа да маңызды бөліктері мұғалімге мәтінді бірнеше рет қайталамайды (ол экранға шығарды);

АКТ-ны қолдана отырып, көркемсурет сабақтарында жағымды мотивация, әртүрлі ақпарат көздерінен (дәстүрлі және соңғы) білім алу үшін жағдай жасау; және компьютердің әрі қарай дамуына ықпал етеді;

• компьютерлік сауаттылыққа қол жеткізу және оқу үрдісінде ақпараттық технологияларды оңтайлы пайдалану;

• заманауи дидактикалық материалдарды жасау және оларды оқу процесінде тиімді пайдалану мүмкіндігі;

• компьютерлік бағдарламаларды қолдана отырып білімді аралық және қорытынды бақылауды ұйымдастыру мүмкіндігі.

• сабақта көрнекіліктерді қолдану деңгейін жоғарылату,

• Сабақтың тиімділігін арттыру.

• Презентация жасау үшін студенттердің жобалық қызметін ұйымдастыруға мүмкіндік бар.

• ақпараттық технологияны құратын немесе қолданатын мұғалім оқушылардың білім деңгейіне жағымды әсер ететін оқу материалының логикасына үлкен мән беруге мәжбүр болады.

АКТ қолдану студенттердің танымдық қызығушылығын және алған білімдерін қолдана білу қабілетін дамытуға ықпал етеді.

Студенттердің оқу және коммуникациялық дағдылары: диаграмма, кесте, график құрастыру, білім туралы ақпаратты жинақтау және орналастыру; рефераттар жазады, жазбалар құрастырады; дәйексөз келтіріңіз, пікір жазыңыз; контекстегі беймәлім сөздердің немесе сөйлеу бұрылыстарының мағынасын болжау, мәнерлеп сөйлеу, анықталу арқылы зерттелетін тақырыптар бойынша диалог жүргізу және негізгі пәндік терминдерді игеру; нақты аудиториямен сөйлесу, ауызша баяндама, баяндаманың күрделі жоспарын жасау; әр түрлі типтегі ауызша және жазбаша мәтіндер құруға; мәтінді қайта өңдеудің (презентацияның) әр түрлі түрлеріне ие.

Сондықтан біз баланы ақпаратты іздеуді үйрету үшін қосымша ақпарат көздерінің барлық түрімен оқу процесіне кеңінен енгізу қажет екенін түсінеміз. Әр сабақта АКТ-ны пайдалану арқылы ұйымдастырушылық, зияткерлік, ақпараттық және коммуникативті дағдыларды дамыту мен жетілдіру бойынша қажырлы жұмыстарсыз студенттерді, өздерінің мультимедиялық жобаларын құру процесіне тарту. Ақпараттық технологияны қолдану мұғалімге балаларға бейнелеу өнерін оқытуға деген ынтаны арттыруға көмектеседі және бірқатар оң нәтижелерге әкеледі:

1. Апатова Н.В. Информационные технологии в школьном образовании. – М., 1994.

2. Афанасьева О. В. Использование ИКТ в образовательном процессе. – www. pedsovet.org

3.Губайдуллин И. А. «Использование информационно-коммуникативных технологий в целях формирования положительной мотивации к обучению на уроках изобразительного искусства и черчения». – www.it-n.ru

4.Гузеев В.В. Образовательная технология: от приёма до философии. М.; Сентябрь, 1996г.

5.Драхлер А.Б. К вопросу о презентациях. – www.it-n.ru

6.Кодесникова И.В. Информационно-компьютерные технологии на уроках искусства. – www.festival.1september.ru

7.Ксензова Г.Ю. Перспективные школьные технологии: учебно - методическое пособие. - М.: Педагогическое общество России,

2000. - 224 с.

8.Машбиц Е.И. Психолого-педагогические проблемы компьютеризации обучения. - М., 1988.

9.Роберт И.В. Современные информационные технологии в образовании: дидактические проблемы, перспективы использования – М.: Школа-Пресс, 1994.

10.Селевко К.Г. «Современные образовательные технологии» М.; Народное образование, 1998 г -256с.

11.Чернов А.В. Использование информационных технологий в преподавании истории и обществознания. /Преподавание истории в школе. №8 2001. 40 - 46с.

12.Чернов А.И. Концепция и методика. www. lesson-history.narod.ru

13.Эффективность компьютерного обучения // Новые информационные технологии в образовании. - М., 1991. - Вып. 6.

14.Ястребов Л.И. Создание мультимедийных презентаций в программе MS PowerPoint 2002. – Ж-л «Вопросы Интернет-образования», № 44қажетті деңгейін жасайды.