Биология пәнінен олимпиаданың тапсырмалары. 10 сынып

Биология пәнінен Республикалық пәндік олимпиада тапсырмалары.

10 сынып.

I бөлім. Төрт мүмкін жауаптың біреуін ғана таңдауды қажет ететін тест тапсырмалары ұсынылады. Жинау қажет балдардың максималды саны – 34

(әр тест тапсырмасы үшін 1 балл).

1. Адамдардың ауруларының қоздырғыштары ... арасында кездеспейді:
   а) қыналардың; +
   б) вирустардың;
   в) қарапайымдардың;
   г) саңырауқұлақтардың.

2. Қаңдай балдырлардың жасушаларында қабатты ядролар жоқ:
   а) жасыл;
   б) қызыл;
   в) қоңыр;
   г) көк-жасыл. +

3. Саңырауқұлақтардың жасушаларында жоқ:
   а) вакуолдер;
   б) митохондриялар;
   в) пластидтер; +
   г) рибосомалар.

4. Гүлді өсімдіктердің эносперма клеткаларының ... бар:
   а) гаплоидтық хромосомалар жиынтығы; +
   б) диплоидтық хромосомалар жиынтығы;
   в) триплоидтық хромосомалар жиынтығы ;
   г) тетраплоидтық хромосомалар жиынтығы.

5. Гүл шоғыры ретінде шоқ ... бар:
   а) бақбақ;
   б) қызғалдақ;
   в) інжіргүл; +
   г) жолжелкен.

6. Адам қандай түсті орамжапырақтың органдарымен қоректенеді:
   а) үстіңгі бүршігін;
   б) қалын шалқан секілді сабағын;
   в) түрі өзгерген гүл шоғырын; +
   г) қабырлағалырнда орналасқан бүршектер.

7. Жеміс шоғыры болады:
   а) алмұртта;
   б) ананаста; +
   в) бананда;
   г) алмада.

8. Тамыртұқымдас өсімдіктерге жатады:
   а) алма ағашы;
   б) бидайық;
   в) көктерек;
   г) аталған өсімдіктердлің барлығы.+

9. Жұпар иісті ваниль – орхидея тұқымдас көпжылдық лиана. Оның ... кондитерлік өндірісте қолданады:
   а) сабақтарын;
   б) сабағы мен жапырағын;
   в) гүл шоғыры;
   г) жемістерін. +

10. Жалаңаш тұқымдас немесе қапталған тұқымдас өсімдіктердің жалпы сипаты қандай:
    а) споралардан дамуы;
    б) гүлдің болуы;
    в) тұқымнан дамуы; +
    г) спорофиттің редукциясы.

11. Паразиттік тіршілік салтын сақтанатын қарапайымдылар:
    а) тамыр аяқтылар;
    б) қыл аяқты;
    в) солнечниктер;
    г) споровиктер. +

12. Цеце масасы адамда ... тудыратын трипанозомның тасымалдаушысы болып табылады:
    а) ұйқы ауруын; +
    б) шығыс күйдіргісін ;
    в) малярияны;
    г) кокцидиозды.

13. Құстардың түсті көру спектрі:
    а) адамның түсті көру спектіріндей;
    б) спектрдің инфрақызыл бөлігіне жылжыған;
    в) спектрдің ультракүлгін бөлігіне жылжыған; +
    г) адамның түсті көруіне қарағанда кең.

14. Дөңгелек құрттардан қарағанда тікенекті құрттардың ... пайда болады:
    а) ас қорыту жүйесі;
    б) бөліп шығару жүйесі;
    в) қан айналым жүйесі; +
    г) нерв жүйесі.

15. Құрт – құмырсқалардың қабаты ... арқа жағында болады:
    а) төс пен іштің;
    б) төстің; +
    в) бас төсі мен ішінің;
    г) бас төсінің.

16. Құстардың арасында ең үлкен ұяны қандай құстар салады:
    а) бүркіт;
    б) бірқазан;
    в) түйеқұс;
    г) африка ткачиктері. +

17. Берілген ағзалардың қайсысының құрылымы ең прогрессивтік сипатта:
    а) амеба;
    б) жауын құрты; +
    в) гидра;
    г) вольвокс.

18. Әлем мұхитының мекендеушілерінің көп түрлілігі байқалады:
    а) коралл рифтерінде; +
    б) тропиктерде ашық теңізде;
    в) поляр жанындағы аймақтарда;
    г) терең сулы ойпаттарда.

19. Адамның ішек-қарын жолына түскен целлюлоза:
    а) арнайы ферменттің жоқтығына байланысты ыдырамайды;
    б) тоқ ішекте бактериялармен жекеленген ыдырайды; +
    в) сілекеймен ыдырайды;
    г) панкреатикалық шырынмен ыдырайды.

20. Аш ішектің орта реакциясы қандай:
    а) аз қышқылды;
    б) нейтралды;
    в) аз нейтралды; +
    г) сілтілік.

21. Ферменттер ... болып табылады:
    а) ақуыздар;
    б) аминоқышқылдар;
    в) липидтер;
    г) көмірсутегілер. +

22. Ас қорыту үрдісінде ақуыздар ... дейін тез ериді:
    а) глицерол;
    б) май қышқылдары;
    в) моносахаридтер;
    г) аминоқышқылдар. +

23. Ауыз қуысының былжыр қабығы бұзылуы, терінің түсуі, еріндердің жарылуы, жастың көп шығуы, жарықтан қорқу секілді симптомдар ... жеткіліксіздігін көрсетеді:
    а) А;
    б) В₁;
    в) В₆; +
    г) В₂.

24. Ауруға елейтін тері рецепторлары:
    а) барорецепторлар;
    б) терморецепторлар;
    в) висцералды;
    г) ноцицепторлар. +

25. Вирусты ауруларға жатпайды:
    а) қызылша;
    б) кене энцефалиті;
    в) қызамық;
    г) дифтерия. +

26. Ас қорыту тізбегі:
а) әр элементі келесі элемент үшін ас болып табылатын табиғи қоғамдастықтағы ағзалардың бірізділігі; +
б) астың ас қорыту жолының түрлі бөлімдері бойынша бірізді өтуі;
в)өсімдіктердің шөп қоректі жануарларға, ал жануарлардың жыртқыштарға тәуелділігі;
г) экожүйеде барлық ас байланыстарының жиынтығы.

27. Адам тарапынан үнемі қатысу ... тіршілік етуі үшін қажет:
    а) тұщы су экожүйелерінің;
    б) құрлықтың табиғи экожүйелерінің;
    в) Әлемдік теңіздің экожүйелерінің;
    г) агроценоздардың. +

28. Табиғи жағдайда обаны қоздырғыштардың тасымалдаушылары:
    а) құстар;
    б) кеміргіштер; +
    в) тұяқтылар;
    г) адам.

29. Аталған ағзалардың ішінде прокариоттар дүниесіне қайсысы жатады:
    а) жасыл эвглена;
    б) инфузория-туфелька;
    в) амеба;
    г) стафилококк. +

30. Жер қабатында табылатын іздер мен тастанулар бойынша тірі табиғаттардың дамуын зерттейтін ғылым:
    а) систематика;
    б) тарих;
    в) палеонтология; +
    г) эволюция.

31. Эволюция барысында келесі үрдіс қалыптаспаған жағдайда әр ұрпақта жыныстық көбеюде хромосомалар саны еі есе артар еді:
    а) митоз;
    б) мейоз; +
    в) ұрықтану;
    г) тозаңдану.

32. Клеткалық теорияның ережелерінің бірі:
    а) бөліну кезінде хоромосомалардың клаткалары екі есе өсуге қабілетті;
    б) жаңа клеткалар бастапқы клеткалардың бөлінуі кезінде пайда болады; +
    в) клеткалардың цитоплазмасында түрлі оргоноидтар бар;
    г) клеткалар өсуге және зат алмасуға қабілетті.

33. Партеногенез кезінде азға:
    а) зиготадан;
    б) вегетативті клеткадан;
    в) соматикалық клеткадан;
    г) ұрықтанбаған жұмыртқа клеткалардан дамиды.

34. Вегетативті нерв жүйесі аталады:

а) соматикалық,

б) автономды,

в) жұлын және бас миы,

г) парасимпатикалық.

+

ІІ бөлім.Сіздерге пайымдаулар ретіндегі тест тапсырмалары беріледі, олардың әрқайсысын растау немесе олармен келіспеу қажет.жауаптарда «иә» немесе «жоқ» жауап нұсқаларын көрсетіңіздер. (Жинау қажет балдардың максималды саны – 25 балл)

1. Мүктердің гаметалары мейоз нәтижесінде пайда болады.

2. Алқа тұқымдастардың гүлдері шатыр тәрізді гүлдерге жиналған

3. Орман жаңғағының тұқымы өскенше дейін қауарған жеміссерікпен қорғалады. +

4. Ұрықтанудан кейін ұрықтар тұқымға, ал түйін жеміске айналады.

5. Омыртқасыз жануарлардың барлығының ұрықтануы сырттай болады.

6. Омыртқалы жануарлардың қаны қандай қызмет орныдаса, жәндіктердің де гемолимфасы сондай қызмет атқарады.

7. Барлық бауырмен жорғалаушылар өкілдерінің жүректері үш камералы.

8. Үй жануарларының бас миы олардың ата-бабаларының бас миынан қарағанда үлкен.

9. Бірінші қолтырауындар құрлықтағы рептилиялар болған. +

10. Барлық сүтқоректілердің ерекшелігі тірілей туу болып табылады.

11. Сүтқоректілердің көбісіне қарағанда адамда жеті мойын омыртқалары мен екі желке бұлшықтары бар.

12. Адамның асқазан –ішек жолында барлық ақуыздар аминоқышқылдарға дейін ериді.

13. Гипервитаминоз - дәрумендердің жетіспеушілігі. +

14. Адам миы мүшелердің бірі болып оттегінің жетіспеушілігін сезінеді.

15. Ауыр физикалық жұмыста ағза ойлау қызметіне жұмсалған энергия көлемін қажет етеді. +

16. Вирустық және бактериялық инфекциялармен әдетте антибиотиктердің көмегімен күреседі.

17. Радиоактивті маркерлерді табиғи немесе жасанды экожүйелерге енгізу арқылы нәрлі заттардың айналымын оқуға болады. +

18. Суккуленттер – құрғашлықыты жеңіл көтеретін өсімдіктер.

19. Орманды кесу екінші сукцессияның үлгісі болып табылады. +

20. Гендердің дрейфі эволюциялық факторлардың бірі болып табылады.

21. Адамның қолдарының тамырларының қабырғалары аяқ тамырларының қабырғаларына қарағанда қалың.

22. Шартты рефлекстердің рефлекторлық доғалар бас миында тұйықталуы мүмкін.

23. Нерв қылшығы неғұрлық қалың болса, ол нерв импульстерін соғұрлым баяу өткізеді.

24. Өтте ас қорыту ферменттері жоқ, ол майларды эмульгациялау үшін қызмет етеді.

25. Спирттік ашу түрлі жылдамдықпен анаэробты, аэробты жағдайларда өтуі мүмкін.

III бөлім.

1. Тізімде берілген мүшелер мен жүйелерді олардың эмбриогенездегі пайда болуына байланысты бөліңіз: (10 балл)

1. Өкпе

2. Сүйектер

3. Тоқ ішек

4. Жүйке жүйесі

5. Бүйрек

6. Тері

7. Бауыр

8. Қан

9. Сезу мүшелері

10. Бұлшық еттер.

2. Берілген гормондарды тиісті бездерге сәйкес бөліңіз.

(10 балл)

1. кальцитонин 6. тимозин

2. глюкагон 7. адреналин

3. инсулин 8. кортизон

4. соматотропин 9. эстрагены

5. тироксин 10. вазопрессин

3. Органикалық зат (А – Д) және оның қызметі (1 – 5) арасындағы сәйкестікті орнатыңыз. (5 бал)
   
   

1. Саңырауқұлақтардың клеткалық қабырғасының к 770 ₸ - Сатып алу Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру Ашық сабақ, ҚМЖ, көрнекілік, презентация жариялап табыс табыңыз! Материалдарыңызды сатып, ақша табыңыз. (kaspi Gold, Halyk bank) Соңғы бір жылда: 45 000 000 ₸ Авторлар тапқан ақша Толығырақ Ресми байқаулар тізімі Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз! Тізімді көру Материал іздеу Сіз үшін 400 000 ұстаздардың еңбегі мен тәжірибесін біріктіріп, ең үлкен материалдар базасын жасадық. Төменде пәніңізді белгілеп, керек материалды алып сабағыңызға қолдана аласыз Барлығы 663 959 материал жиналған Пән Жүктелуде... Бағыт Жүктелуде... Сынып Жүктелуде... Іздеу Ұқсас материалдар Дайын ҚМЖ. Барлық пәндерден 2024-2025 оқу жылына, жаңа бұйрыққа сай жасалған Сертификатталған тренер жасаған 01.01.2023 17 863 13 694 ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандарты бойынша жасалған. Барлық пәндер Барлық материалдар Барлық сыныптар Биология пәні бойынша барлық материалдарды көру Аттестацияда (ПББ) 100% келетін тақырыптармен дайындаймыз Аттестацияда (ПББ) келетін тақырыптар бойынша жасалған тесттермен дайындалып, бізбен бірге тестілеуден оңай өтесіз Өткен жылы бізбен дайындалған ұстаздар 50/50 жинап рекорд жасады Толығырақ