«Біз ЖҚТБ жайында не білеміз?»

Сабақтың тақырыбы: «Біз ЖҚТБ жайында не білеміз»

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға АҚТҚ мен ЖҚТБ дегеніміз не? Олар қандай жолдармен беріледі, қандай жағдайда жұқпайды, ауру қалай асқынады, адамның бұл аурумен зақымданғаның қалай білуге болады деген тақырыптар арқылы түсініктерін ашып көрсету.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі.

Оқушыларды сабақтың тақырыбымен, мақсатымен таныстыру.

ІІ. Негізгі бөлім.

ЖҚТБ жайында әңгіме:

Сізге айтатын әңгіме қарапайым қалада қарапайым балалармен болды. Жазғы күн болды. Дина мен Тимур аулада роликті конькимен жүгіріп жүрген. Кенеттен Тимур аяғын бұрып алып, құлап түсті. Аяғының өткір ауыруы жанын шығарарлықтай болды, тізесі қан тамшыларымен жабылып кетті. Тимур басынын айналғанын сезінеді. Бір сәтте айналасындағы әлем жоғалып кетті және ол белгісіз бір патшалыққа тап болады. Патшалық «АДАМ АҒЗАСЫ» деп аталады.

    Бұл патшалықта ми, жүрек, өкпе, бауыр, асқазан және басқа да көптеген ағзалар өмір сүреді және жұмыс атқарады екен. Әр ағза өз жұмысын орындайды, бірақ осы патшалықтың басқа тұрғындарының көмегінсіз істей алмайды. Жүрек өкпесіз, бауыр жүрексіз және ми асқазансыз жұмыс істей алмайды. Тимур адам ағзалары көптеген қан тамырлары арқылы өзара байланысты екенін білген.

«Олар бір-бірін қалай естіп, қалай сезінеді?» деп ойлады Тимур, қан тамырлары зақымданған жерге қалай жеткенін байқамай қалып.

Ол бұл орынды таниды. Бұл оның сынған тізесі.

Бұл жерде не болды? Мұнда қызыл және ақ киім киген сарбаздар армиясын көреді. Кейбір сарбаздар жоғары дәрежеде - үлкен, кішігірім. Олардың арасында көптеген жарақаттар болған. Қызыл сарбаздар оттегіні жеткізеді, Ақтар күресіп, денені тері арқылы енген жаулардан - микробтардан қорғайды.

Соғыс аяқталған соң, Тимур әскердің бас қолбасшысына жақындап, сүйкімділікпен былай деді:

«Қандай батыл және үлкен әскер!» Сіздің сарбаздарыңыз туралы айтып беріңізші.

- Өте жақсы, - деді қатты генерал. «Бұл қызыл сарбаздар - эритроциттер. Олар өздерінің қоржындарындағы темір және оттегіні ағзаға жеткізеді. Ал анау батыл сарбаздар - ақ қан клеткалары, олардың ішінде дененің ең батыл қорғаушылары бар – Т -лимфоциттер.

 Олар иммунитет деп аталып, түрлі аурулардан қорғау үшін қалқан жасайды.

Дұшпандар пайда болғаннан кейін біздің қорғаушыларымыз сол жерге жинала қалады.

«Бірақ бірнеше жыл бұрын, қасқырына қарап отырып, генерал жалғастырды, адам ағзасының күрделі жауы - адамның иммунитет тапшылығының вирусы пайда болды. Бұл зұлым қарсылас адам ағзасына енгенде, T-лимфоциттерге еніп сонда көбееді және оларды зақымдайды. Көптеген Т-лимфоциттері жойыла бастайды. Адам денесі қорғаусыз болғандықтан, оған кіретін микробтар мен бактериялар өлімге әкелуі мүмкін.

«АҚТҚ-ға қарсы ешқандай дәрі жоқ па?» Тимур қорқып сұрайды.

«Өкінішті бірақ АҚТҚ-ны өлтіруге болатын дәрі-дәрмектер жоқ». Жауыз АҚТҚ ағзада тыныш өмір сүре алады, өз зұлымдық әрекеттерін жасамай, бірнеше жыл бойы сізді алдауы мүмкін. Иммунитет әлсіз болып қалып, ағзаның әртүрлі аурулармен күресуі мүмкін емес болған жағдайда ЖҚТБ синдромы пайда болады.

«Егер мен тіземді сындырғанда қан тамшылары пайда болса, АҚТҚ инфекциясын жұқтырамын ба?» деп сұрады Тимур.

- Жоқ, бұл үшін АҚТҚ инфекциясын жұқтырған басқа адамның қаны сіздің жараңызға түсуі қажет.

- Мен басқа адамның қаны адам ағзасына қалай түсе алатындығын білемін, ластанған медициналық құралдардың көмегімен, тіпті басқа біреудің қанын әр түрлі ауруларға байланысты қан құйған кезде.

- Жақсы, жас жігіт, - деп жауап берді бас қолбасшысы. Өкінішке орай, кейбір адамдар есірткі қабылдайды - бұл заттар денеге өте зиянды. Есірткі қолданған кезде адамдар жиі ортақ шприцтер мен инелерді пайдаланады, осылайша олар жұқтырады. АҚТҚ -инфекциядан қорғану үшін бірнеше маңызды ережелер бар. Ескірген инелерді, шприцтерді, пышақтарды және басқа да заттарды көшеде, паркте ешқашан көтермеңіз немесе қолданбаныз. Бұл заттарды АҚТҚ-ны жұқтырған адамның пайдалана алуы мүмкін.

- Балалар АҚТҚ ауруымен ауруы мүмкін бе? деп сұрайды Тимур.

- Кейбір балаларда АҚТҚ ауруы болады. Егер анада АҚТҚ болса, онда кейде бала туған кезде, емшек сүтімен емізгенде жұғуы мүмкін.

- Жануарлардан АҚТҚ жұқтыруға болады ма?

- АҚТҚ жануарлардан адамдарға берілмейді. Мысықтар, иттер, маймылдар және басқа да жануарлар өздерінің иммундық жетіспеушілік вирустарына ие, бірақ олар адамдар үшін қауіпті емес. АҚТҚ өмір сүруі, тамақтану және көбеюі үшін адам денесінің жасушалары ғана қажет. Сондықтан қорықпа! Жануарлардан ешқашан АҚТҚ жұқтырмайды. АҚТҚ инфекциясын тек АҚТҚ жұқтырған адамнан ғана жұқтыруға болады.

- Адамның АҚТҚ жұқтырған екенін қалай түсінуге болады?

- Сіз оны бірден біле алмайсыз. Инфекциядан кейін ұзақ уақыт бойы адам өзін жақсы сезінеді. Тек арнайы қан анализі АҚТҚ болуын көрсете алады. Кез келген адам АҚТҚ жұқтырған болуы мүмкін, бұл оның жаман немесе ерекше екенін білдірмейді.

Өзіңді АҚТҚ-ға қарсы қорғаудың жолдары бар, және бұл сенін де қолынан келеді.

Мен сізге кеңес беремін:

- Сіздің теріңізге, әсіресе зақымдалған немесе көзінізге басқа адамның қаны тиюден аулақ болыңыз.

- Көшедегі басқа адамдардың шприцтеріне және инелеріне тименіз.

- Барлық медициналық инъекцияларды бір реттік құралдармен жасау керек екенін есте сақтаңыз.

- Қош айтысатын уақыт келді. Менің досым қош бол! Денін сау болсын! - деді командир.

Бірнеше секундтан кейін Тимур көзін ашып, алдында оның жарасын танып отырған Динаны көреді.

«Дина, мен саған бір патшалық туралы айтып бергім келеді», - деп Тимур жігерлі түрде ұсынды.

«Magic candy» ойыны

Мақсаты: эмпатия сезімін дамыту.

Қорапты қақпақпен жабыңыз. Оны соққызып, балалар есту арқылы қораптын ішінде не бар екенін айтулары керек. Шын мәнінде бұл кәмпиттер. Бірақ олар қарапайым емес. Оларды жеп болған соң, біз барлық адамдарды қуанышты ете алатын нәрсе тілейміз. Жерде өмір сүретін барлық адамдарға тілейтін тілектерімізді айтамыз ........ Балалар тәттілерді жеп, тілектерін айтады.

Балалар айтатын тілектер мысалы:

Адамдар аурулардан құтылсын

Адамдар ешқашан ауырмасын, әркім ұзақ өмір сүрсін

Әркімнің үйі болсын

әркім жақсы өмір сүрсін

әркім бақытты болсын

Қорытынды: Оқушылардан бұл сабақта не ұқты, қай жерде түсініксіз болғаның сұрау.