Материалдар / "Ч.Дарвиннің түрішік күрес сипаттары"

"Ч.Дарвиннің түрішік күрес сипаттары"

Материал туралы қысқаша түсінік

ашық сабақ

Саматов Еркебулан Саматулы

Автор материалды ақылы түрде жариялады. Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ

30 Қараша 2018

495

0 рет жүктелген

Биология Ашық сабақ 9 сынып

770 ₸

Бүгін алсаңыз
+39 бонус беріледі
Бұл не?

Бүгін алсаңыз +39 бонус беріледі Бұл не?

Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Қ АЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ҰЛТТЫҚ ТЕСТІЛЕУ ОРТАЛЫҒЫ

ОҚУ ЖЕТІСТІКТЕРІН СЫРТТАЙ БАҒАЛАУ

9 сынып

(Апробация)

С ҰРАҚ-КІТАПШАСЫ

152 - НҰСҚА

Аты-жөні ______________________________________________________

Қала (Облыс) _____________________________________________________

Аудан ___________________________________________________________

Мектеп ________________________________Сынып ___________________

Оқушының қолы__________________________

2016

НАЗАР АУДАРЫҢЫЗ!

Сұрақ-кітапшасы ҚАЗАҚ ТІЛІ және БИОЛОГИЯ пәндерінің тест тапсырмаларынан тұрады.

Тест сынағына берілетін уақыт – 130 минут (2 сағат 10 минут).

Жауап беру кезінде кез келген пәннен бастауға болады.

Қазақ тілі пәнінен 1 мәтін, әр мәтінге 5 тест тапсырмасы беріледі. Тапсырмада берілген бес жауаптың біреуі ғана дұрыс.

Сұрақ-кітапшасында келесі тест тапсырмаларының түрлері кездеседі:

берілген бес жауап нұсқасында бір дұрыс жауапты таңдауға арналған тапсырмалар;
берілген сегіз жауап нұсқасынан бір немесе бірнеше дұрыс жауапты таңдауға арналған тапсырмалар.

Таңдаған жауабыңызды жауап парағындағы тиісті дөңгелекшені толық бояу арқылы белгілеңіз.

Жауап парағында көрсетілген секторларды мұқият толтырыңыз.

Есептеу жұмыстары үшін сұрақ-кітапшасының бос орындарын пайдалануға болады.

Тест аяқталған соң сұрақ-кітапшасы мен жауап парағын аудитория кезекшісіне өткізу қажет.

Сынақ кезінде:

аудиториядан рұқсатсыз шығуға;
орын ауыстыруға;
сұрақ-кітапшасын ауыстыруға, көшіруге;
тест мазмұнын және дұрыс жауаптар кілттерін табатын мәліметті пайдалануға;
ақпараттық мәліметтерді, электронды жазба кітапшаларын, ұялы телефондар, калькуляторды және т.б. байланыс құралдарын пайдалануға

қатаң тыйым салынады

ҚАЗАҚ ТІЛІ

Нұсқау: «Сізге берілген бес жауап нұсқасындағы бір дұрыс жауапты таңдауға арналған тапсырмалар беріледі. Таңдаған жауапты жауап парағындағы берілген пәнге сәйкес орынға, дөңгелекшені толық бояу арқылы белгілеу қажет».

1. Тұрақты тіркестерге ортақ мағына

сақалын сипап қалу

тақырға отырғызып кету

мұзға отырғызып кету

A) сөйлеу

B) мадақтау

C) күлу

D) қалжыңдау

E) алдау

2. Сену, нану сөздеріне синоним болатын диалект сөзді белгілеңіз.

A) Ұялу.

B) Қату.

C) Көну.

D) Қағу.

E) Илану.

3. Берілген сөйлемнің ішінен тасымалдауға болмайтын сөзді табыңыз.

Омар берілген тапсырманы дұрыс орындады.

A) Орындады.

B) Тапсырманы.

C) Омар.

D) Берілген.

E) Дұрыс.

4. Тізбекке қажетті термин сөз: дыбыс, буын, екпін, интонация

A) морфология

B) орфография

C) фонетика

D) грамматика

E) лексика

5. Буын үндестігі сақталмаған қос сөзді көрсетіңіз.

A) Пара-пар.

B) Көстең-көстең.

C) Бала-шаға

D) Салқын қанды.

E) Көрпе-жастық.

6. Туынды сөзді табыңыз.

A) Қақ.

B) Шегеле.

C) Ірімшік.

D) Шелек.

E) Құрт.

7. Топтау сан есімді табыңыз.

A) Отыз.

B) Отыз-отыздан.

C) Отызға жуық.

D) Отызыншы.

E) Отыз шақты.

8. Сөйлемге қажет тыныс белгісін көрсетіңіз.

Қарашы, қандай әдемі құстар еді

A) Үтір.

B) Леп белгісі.

C) Сұрақ белгісі.

D) Нүктелі үтір.

E) Көп нүкте.

9. Тұрақты тіркестерге ортақ мағына

Ит терісін басына қаптады.

Жер жебіріне жетті.

A) ұрысты

B) сөгіс берді

C) соқты

D) ұрды

E) айбаттанды

10.Сөздердің айтылуындағы сәйкестік:

?	?	?
башшы	қақпаң ғұру	Жамболат

A) ішсе, көп пала, Көрікбай

B) жассын, тоғ екен, Сәтпай

C) ашса, ала ғап, Жанпейіс

D) тайақ, кек алу, Жанқожа

E) қошшы, қырың гету, Имамбек

11. Бірге жазылатын сөзді көрсетіңіз.

A) Қара бұрыш.

B) Мен менсу.

C) Той топыр.

D) Мен десе.

E) Қақ шеке.

12. Туынды сын есімді тіркесті табыңыз.

A) Терең өзен.

B) Сұр пальто.

C) Биік жартас.

D) Аласа үй.

E) Құлынды бие.

13. Сөйлемдегі тыныс белгілердің қойылу себебін көрсетіңіз.

Тентіреп екі ауылдың арасында

Жүргенмен не мұратқа жетер едің?!

A) Көңіл күйін білдіретін сөйлемдегі ой аяқталмай қалған.

B) Екі ұдай сезіммен айтылған сөйлем.

C) Төл сөз бен автор сөзі қатысқан сөйлем.

D) Жалғаулықсыз қарсылықты құрмалас сөйлем.

E) Ой аяқталмай үзіліп қалған сөйлем.

14. Күрделі үстеуден болған сын-қимыл пысықтауышты табыңыз.

A) Көзімше ғайбаттағаның не?

B) Аяғы тайып кетіп, шалқасынан құлады.

C) Біз жөн сұрасып, тез шүйіркелесіп кеттік.

D) Осылайша ән салсам, көңіліңе ұнай ма?

E) Қараңғылыққа да бірте-бірте көз үйрене бастады.

15. Себеп бағыныңқы сабақтас

A) Біраз отырған соң, күндіз көп жүріп шаршаған Асан ұйықтап қалды

B) Ер Төстік жалмауыздың қолында қалды деп, елі мүлде күдер үзіп еді

C) Тимур үйге қайтып келісімен, оны нағашысы жанына шақырып алды

D) Үш жолаушы келе жатса, алдынан бір адам қарсы шықты

E) Наурыз туса да, қыстау әлі қыстың қатаң кәрінде болатын

Нұсқау: «Мәтінді мұқият оқып, мәтінге берілген тапсырмаларға дұрыс жауап беріңіз».

Философиялық құндылықтар

Қазақтың дербес мемлекеттілігі жойылғаннан кейін жүз жылға созылған Зар заман дәуірінің ақындары (Дулат Бабатайұлы, Шортанбай Қанайұлы, Мұрат Мөңкеұлы, т.б.) халықтың басына түскен отаршылдық нәубетін сары уайымға салыну, торығу сарынымен жырлады. Дулат Бабатайұлы өз шығармаларында қайырымдылық пен зұлымдық, мырзалық пен сараңдық, білім мен надандық мәселелерін талдап, шығармаларына негізгі арқау етті. Дулаттың әлеуметтік философиясы – жер, суды, елдің бірлігін сақтап қалу идеясы, басқа жұртқа күш көрсетпеу философиясы. Зар заман ақындарының ірі өкілі Мұрат Мөңкеұлы шығармаларындағы басты сарын – жер мәселесі, ата қоныс, бас бостандығынан айырылған тұтас елдің мұң-зары. Шортанбай заманақыр таяғанда табиғат та азады десе, Мұрат керісінше, заманның азуын адамнан көреді.

Қазақ философиясы тарихында әйгілі ғалым Ш.Уәлихановтың орны ерекше. Ол «Даладағы мұсылмандық жөнінде», «Қазақтардағы шамандықтың қалдығы», «Тәңір (құдай)» деген еңбектерінде философияның негізгі мәселесіне қатысты пікірлер айтқан. Уәлиханов сыртқы дүниенің адам санасынан тыс өмір сүретіндігіне шек келтірмейді. Ол қазақ жерінде шамандықтың орын алу себебін түсіндіргенде «сыртқы дүние: күн, ай, жұлдыздар және жер – алғашқы құдірет болып табылады» деп көрсетеді. Оның еңбектерінен себептілік заңдылығын құптайтындығы, себепсіз құбылыс болмайтындығына кәміл сенетіндігі байқалады. Қазақ ағартушылығының көрнекті өкілі Ы.Алтынсарин бала дүниетанымының философиялық мәселелерімен алғаш шұғылданып, осы бағытта тамаша үлгі жасады. Хикмет сөз, яғни даналық айту дәстүрі Абай Құнанбаев заманына дейін үзілмеген. Абай адам болмысын тануда тың дүниетанымдық ойлар айтты. Адамзатты Алла махаббатпен жаратқан, демек, махаббат адамға дейін болған, Алланың тек өзіне ғана тән құдіреті деп білген Абай Адам мен Алланың арасындағы қатынасты сүю деп атайды. Өзін махаббатпен жаратқан Алласын адамның сүюі парыз. Абай сүюдің үш түрін айтады, олар: Алланы сүю, оның жаратқан кереметі – адамды сүю және хақ жолы деп әділеттілікті сүю. Осы үш сүюді Абай имани гүл дейді. Хакім Абай «толық адам» немесе кәмелетті адам тұжырымдамасын жасады. Олар: нұрлы ақыл, жылы жүрек, ыстық қайрат. Адамды толық ететін – ақыл, жүрек, қайрат. Абай сияқты Шәкәрім Құдайбердіұлы да қазақ елін қалай мәдениетті елдер қатарына қосамын деп талпынады. Шәкәрім Абайдың имани гүл ілімін «Үш анық» кітабында ұят туралы ілімге айналдырды. Осы еңбекте Шәкәрім сол кездегі еуропа ағымдарынан деректер келтіре отырып, этикалық максимализмге негізделген ар-ұятты дәріптеу ілімін жасады. Ойшылдың тарихи-философиялық еңбектерінің («Қазақ айнасы», «Мұсылмандық шарты», «Түрік, қырғыз, қазақ hәм хандар шежіресі», «Үш анық») дүниетанымы мен негізгі әлеуметтік сарыны ағартушылық, адамгершілік идеяларымен сабақтасып жатыр. XIX–XX ғасырларда Қазақ философиясындағы ой-толғаныстар мен көтерілген негізгі мәселелер дәстүрлі қазақ ойшылдығына сүйенгенімен, олардың ойлау кеңістігі кеңейіп, қазақ философиясын еуропа дәстүрмен ұштастырып отырды. Бұл бағыт Абайдан басталып, XX ғасырдың басындағы басқа да қазақ ойшылдарының шығармаларында жалғасын тауып, кең өріс алды.

16. Дулаттың әлеуметтік философиясы

A) сопылық идеяны уағыздау

B) ғашықтық жайында баяндау

C) басқа жұртқа күш көрсетпеу

D) ата қонысты кеңейту

E) жесір дауын шешу

17. Шортанбай мен Мұрат көзқарастарындағы қарама-қайшылық

A) мырзалық пен сараңдық

B) заман мен адам

C) елдік пен бірлік

D) білім мен надандық

E) жер мен су

18. Абай іліміндегі толық адам мағынасы

A) ақыл, жүрек, қайрат

B) ақыл, сезім, бас

C) күш, сезім, үміт

D) қиял, болмыс, жүрек

E) жігер, жүрек, арман

19. Мөңкеұлының шығармасындағы басты мәселе

A) оқу-білім мәселесі

B) ғашықтық мәселесі

C) ата қоныс мәселесі

D) сопылық мәселесі

E) табиғат мәселесі

20. Ш.Уәлихановтың пікірі

A) заманақыр таянғанда табиғат та азады

B) адамзатты алла махаббатпен жаратқан

C) адам Алласын сүю парыз.

D) сыртқы дүние адам санасынан тыс өмір сүреді

E) заманның азуы адамға байланысты

ҚАЗАҚ ТІЛІ

ПӘНІНЕН СЫНАҚ АЯҚТАЛДЫ

БИОЛОГИЯ

1. Саңырауқұлақтар мен балдырлардың бірігіп, селбесіп тіршілік етуінен пайда болған ағза

A) Біржасушалы жәндік

B) Бактерия

C) Қына

D) Балдыр

E) Мүк

2. Түйнегінде крахмалы мол болатын өсімдік

A) Болгар бұрышы

B) Қүнбағыс

C) Қызанақ

D) Картоп

E) Беде

3. Ағаш діңінің жуандап өсуі,тұтасқан шеңбер түзетін қабықтан кейін орналасқан қабат

A) тоз

B) камбий

C) қабық

D) өзек

E) сүрек

4. Саңырауқұлақтарды зерттейтін ғылым саласы

A) Зоология

B) Энтомология

C) Бриология

D) Биология

E) Микология

5. Шаянтектестерге жататын буынаяқтылар

A) Бит

B) Өзен шаяны

C) Кене

D) Шегіртке

E) Тарақан

6. Ағзаларға жіктеу кезінде туыстық екі атау беру

A) Жіктеу

B) Жүйелеу

C) Талдау

D) Қосарлы атаутізім

E) Ретке келтіру

7. Ұшатын сүтқоректілерге ... жатады

A) Кәмшат

B) Жарқанат

C) Жұпартышқан

D) Құндыз

E) Үйректұмсық

8. Жүректің жұмысын күшейтетін гормон

A) Паратгормон

B) Инсулин

C) Вазопрессин

D) Окситоцин

E) Адреналин

9. Қаңқамен бірге денеге пішін береді

A) Тері

B) Сіңірлер

C) Ұлпа

D) Бұлшықет

E) Шеміршек

10. Адам ағзасындағы ішкі сұйық ортаға жатпайтыны

A) лимфа

B) ұлпа сұйықтығы

C) қан плазмасы

D) сілекей

E) қан

11. Тілдің ұшы сезеді

A) Тұздыны

B) Қышқылды

C) Ащыны

D) Тұзды, тәттіні

E) Тәттіні

12. Марқакөл мемлекеттік қорығы орналасқан жер

A) Алматы облысында.

B) Аралда.

C) Маңғыстауда.

D) Оңтүстік Алтайда.

E) Талас Алатауында.

13. Бөлме өсімдігі қазтамақтың екі өркенін алып, су құйылған шыны ыдысқа салып, бетін әйнекпен жауып біреуін жарық жерге, екіншісін қараңғы жерге қояды, бірнеше күннен кейін қараңғы жерге қойылған ыдыстағы шырақ сөніп қалады себебі:

A) оттегі өте аз бөлінеді

B) оттегі түнде де, күндіз де бөлінеді

C) оттегі тек қараңғыда бөлінеді

D) оттегі мүлдем бөлінбейді

E) оттегі тек жарықта бөлінеді

14. Балықтар мен қосмекенділер арасындағы өтпелі форма

A) Асцидия

B) Археоптерикс

C) Ихтиозавр

D) Латимерия

E) Ехидна

15. Жойылған дене бөлігінің қалпына келуі

A) Дивергенция

B) Иммунитет

C) Регенерация

D) Дегенерация

E) Конвергенция

16. Жүректің жұмысын баяулатып, күшейтетін қанның құрамындағы тұздар:

A) калий, мырыш

B) азот, фосфор

C) кальций, калий

D) фосфор,калий

E) натрий, азот

17. Адамның жыныс жасушаларының сипаттамасы

A) гетеротрофты, 46 хромосомалы, прокариотты

B) автотрофты, 46 хромосомалы, прокариотты

C) гетеротрофты, 46 хромосомалы, эукариотты

D) автотрофты, 23 хромосомалы, эукариотты

E) гетеротрофты, 23 хромосомалы, эукариотты

18. Бұлшықеттердің жұмысын басқарады

A) Нәруыздар

B) Жүрек

C) Сезім жүйесі

D) Жүйке жүйесі

E) Миофибриллдар

19. Артқы аяқтары саусақтарының арасында терілі жарғақшалары болатын ағза

A) қосмекенді

B) құс

C) сүтқоректі

D) жорғалаушы

E) буынаяқты

20. Шомыр, шалқан, қырыққабат жемістерінен асбұршақ жемісін ажыратуга болатын белгі

A) қос ұялы, бір тұқымды

B) жарғақты перделенген

C) тұқымы сүйектенген

D) бір ұялы, бір немесе көп тұқымды

E) жеміс серігі жүқарған

21. Сабақ қырларында тірек ұлпасы, ойыс жерлерінде фотосинтездеуші ұлпалар жетілетін өсімдік

A) Шоқпарбас плаун

B) Шымтезек мүгі

C) Көкек мүгі

D) Қырықжапырақ

E) Далалық қырықбуын

22. Омыртқалылар мишығының атқаратын қызметі

A) Тері тітіркеністерін (температура, қысым, т.б.) қабылдайды

B) Көру және есту тітіркендіргіштерін бағдарлау рефлекстерін атқарады

C) Көру тітіркеністерін қабылдап, талдайды

D) Тынысалу, асқорыту және жүрек қан тамырлары жүйесінің қызметін атқарады

E) Қозғалыс үйлесімділігі мен тепе-теңдігін басқарады

23. Қаңқа сүйектерінің жуандап өсуі

A) C витаминінің әсерінен

B) Ішкі секреция бездерінің әсерінен

C) Сүйек қабы арқылы

D) Витаминнің әсерінен

E) Жасушаның бөлінуінен

24. 1га жас көшет ауаға 30 адамға қажетті О₂ бөлетін болса, 420 мың тұрғыны бар қалаға қажетті жас көшет мөлшері

A) 14 000 га

B) 10 345 га

C) 14 327 га

D) 12 355 га

E) 11 347 га

25. Құмырсқалар өз отбасының иісін сезеді. «Жауынгер» құмырсқалар өз илеуіне бөтендерді жолатпайды. Олар бөтен құмырсқа дернәсілін илеу маңына тастаса, өсіп жауынгерге айналғанда, оны

A) илеуіне кіргізбейді

B) қабылдамайды

C) қуып жібереді

D) қабылдап алады

E) жеп қояды

Нұсқау: «Сізге бір немесе бірнеше дұрыс жауабы бар тапсырмалар беріледі. Таңдаған жауапты жауап парағындағы берілген пәнге сәйкес орынға, дөңгелекшені толық бояу арқылы белгілеу қажет».

26. Тұқымның тыныс алуға әсер ететін жағдайлар:

A) температура

B) қараңғы

C) жарық

D) қышқылдар

E) оттегі

F) улы емес заттар

G) су

H) көмірқышқыл газы

27. Гүл бөлімдері:

A) тамыры

B) қауыз

C) сабағы

D) табаны

E) тұқымы

F) аталық

G) тамырсабағы

H) сағағы

28. Өсімдіктің өсімді мүшелері:

A) ұлпа

B) жапырақ

C) сабақ

D) жеміс

E) тұқым

F) тамыр

G) бұтақ

H) гүл

29. Ішекқуысты жәндіктер типінің класы:

A) медузалар

B) табақшатәріздестер

C) буылтық құрттар

D) жұмыр құрттар

E) көпқармалауышты маржандар

F) саркоталшықтылар

G) споралылар

H) гидратектестер

30. Жүрек қабырғасының қабаттары:

A) миокард

B) екі қарынша

C) эндокард

D) оң жақ қарынша

E) эпикард

F) жақтаулар

G) екі жүрекше

H) сол жақ қарынша

31. Жасуша органоидтері:

A) митохондрия

B) ферменттер

C) нәруыздар

D) центросома

E) майлар

F) қабық

G) түтікшелер

H) мембрана

32. Жүректің пішіні:

A) шар тәрізді

B) айшық тәрізді

C) конус тәрізді

D) қатпарлы

E) ромб тәрізді

F) қуыс

G) дөңгелек

H) жолақты

33. Аталық жыныс жүйесі:

A) фаллопий түтігі

B) аналық без

C) жұмыртқалар

D) шәует шығаратын түтік

E) зәр қуысы

F) жатыр

G) қуық

H) жатыр мойыны

34. Бактериялар тудыратын ауру түрлері:

A) қотыр

B) анемия

C) ми энцефалиті

D) бас ауруы

E) тұмау

F) баспа

G) сіреспе

H) топалаң

35. Талшықты жәндіктердің дене пішіні:

A) жіпше

B) үтір

C) сопақша

D) шар

E) ұзынша

F) оралма

G) үшбүрішті

H) таяқша

36. Жорғалаушылардың қаңқа бөлімдері:

A) кеуде қуысы

B) бұғана

C) құйымшақ

D) ми сауыты

E) артқы аяқ

F) омыртқа жотасы

G) сегізкөз

H) арқа белдеуі

37. Тегіс ЭПТ –да синтезделеді:

A) моносахаридтер

B) көмірсулар

C) дисахаридтер

D) полисахаридтер

E) майлар

F) ферменттер

G) витаминдер

H) нәруыздар

38. Асқорыту жүйесі құрылымы:

A) бұлшықеттерден

B) шеміршектен

C) асқорыту бездерінен

D) асқорыту жолынан

E) мезодермадан

F) сіңірлерден

G) эндодермадан

H) эктодермадан

39. Иіс сезу мүшесінің құрылысы:

A) бүртіктер

B) сезу рецепторы

C) мұрын қабаты

D) эпителий жасушасы

E) мұрын қуысы

F) кірпікшелер

G) сезім аймағы

H) мұрын қатпары

40. Үшінші, төртінші дәрежеде үсік кезінде:

A) бұлшықет семиді

B) тері бозарады

C) бұлшықет үсиді

D) терінің беткі қабаты зақымданады

E) теріде жара пайда болады

F) тері жансызданады

G) тері домбығады

H) сүйек семиді

БИОЛОГИЯ

ПӘНІНЕН СЫНАҚ АЯҚТАЛДЫ

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!