Циклдік алгоритмдерді программалау.

Пәнаты: Информатика

Күні:

Cынып: 8

Сабақтыңтақырыбы: Циклдік алгоритмдерді программалау.

Сабақтыңмақсаты:

Білімділік:ОқушыларғаЦиклдікалгоритмдерге программа құрудыүйрету. Оныңқызметшісөздеріментаныстыру.

Тәрбиелік:Оқушылардыадамгершілікке, тазалыққа, ұқыптылыққатәрбиелеу.

Дамытушылық:логикалықойлауқабілетін, ой-өрісіндамыту. Сабаққадегенқызығушылығынарттыру.

Сабақтыңтүрі:Араласcабақ

Сабақтың көрнекілігі: Кітап, ДК, интерактивті тақта,компьютер

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру.Президент күні, Тәуелсіздік туралы сұрақтар беру

Қазақстанның жас азаматтары!

«Білімді, еңбекқор, бастамашыл, белсенді болуға қазірден бастап дағдыланыңдар. Қазір техникалық мамандықтардың, ғылым мен инновацияның күні туған заман. Ерінбей еңбек еткен, талмай ғылым іздеген, жалықпай техника меңгерген адам озады.  Тұрмысы жақсы, абыройы асқақ болады. Біз жүзеге асырып жатқан түбегейлі реформалар мен атқарып жатқан қыруар істердің бәрі сендер үшін, болашақ үшін жасалуда.»

ІІ. Топқа бөлу

ІІІ. Өткен сабаққа шолу

IV. Жаңа сабақ.

V.Деңгейлік тапсырма

VI. Бекіту.

ҮІІ.Бағалау. Үйге тапсырма.

Топқа бөлу

Өткен сабаққа шолу:

1.Алгоритм дегеніміз не? – Алгоритм дегеніміз – берілген есептің шығару жолын реттелген амалдар тізбегі түріне келтіру.

2. «Алгоритм» термині қай ғұламаның есімімен байланысты? - Алгоритм атауы атақты араб математигі Әбу Жафар Мұхаммед ибн Мұса әл-Хорезми есімінің латынша Algorithmi болып жазылуынан шыққан.

3.Алгоритмге мысал келтір - Сүт пісіру алгоритмі

4.Алгоритмнің неше қасиеті бар,ата. – Алгоритмнің айқын,дәл өрнектелу қасиеті

Алгоритмнің үзіктілік қасиеті

Алгоритмнің нәтижелілік қаситеі

Алгоритмнің жалпыламалық немесе ортақтық қасиеті

Алгоритмнің формальды орындалуы

5.Алгоритмнің берілу(жазылу) түрлері - Қарапайым тіл арқылы

Түйінді сөздер арқылы

Блок сызба арқылы

Программалау тілі арқылы

6.алг

арг

нәт

басы

у=

соңы алгоритм қай түрде берілген. – сызықтық алгоритм

7. қандай қызмет атқарады? – басы

8. қандай қызмет атқарады? – мәліметтер енгізу

9. қандай қызмет атқарады? –орындалатын әрекеттер

10. қандай қызмет атқарады? –шарт

11.Робот алгоритмнің атқарушысы ма? - алгоритм атқарушысы

12. - программалау

13.Алгоритм қандай түрде берілген?

1. Гулге су құятын ыдысты аламын.

2. Ыдысқа су құямын.

3. Гүлдің жанына барамын.

4. Гүлге суды құямын.

5. Су құйып болдым.

6. Ыдысты орнына апарып қоямын. – сызықтық алгоритм түрінде

14. Программа дегеніміз не? – Алгоритмнің компьютерде орындалуын жүзеге асыру үшін қолданылатын бірыңғай және дәл жазуға арналған ережелер жүйесін программа дейміз.

Жаңа сабақты түсіндіру

Мәселелерді шешкенде бір типті әрекеттерді осы әрекеттерді анықтайтын параметрдің әр түрлі мәндерінде көп рет қайталау қажеттігі туады. Осындай процестерді ұйымдастыру үшін циклдік құрылымы бар алгоритмдер, дәлірек айтсақ, қайталанатын алгоритмдер, операторлар пайдаланылады. Осындай әрекеттерді жүзеге асыратын алгоритмді циклдік, ал көп рет қайталанатын әрекеттер тізбегін (цикл денесі) - цикл деп атайды. Циклдерді пайдалану жинақы программалардың көмегімен есептеулердің үлкен көлемдерін орындауға мүмкіндік береді.

Паскаль тілінде қайталау процесін үш түрлі жолмен ұйымдастыруға болады:

- алдын ала берілген шарт бойынша қайталауды ұйымдастыру;

- келесі шарт бойынша қайталауды ұйымдастыру;

- параметрдің мәні бойынша қайталауды ұйымдастыру.

Кейбір программалардың белгілі бір операторлары бірнеше рет қайталанып отыруы мүмкін. Мұндай болып келген операторлар тізбегін цикл операторлары деп атайды. Циклдік оператордың үш түрі бар: арифметикалық цикл  — FOR, шартын алдын ала тексеретін цикл – WHILE және шартты соңынан тексеретін цикл – REPEAT.

Егер шартын алдын ала тексеретін циклдегі операторды неше рет қайталау керек екендігі белгісіз болып, оның тек қайталану шарты берілсе, онда WHILE,  REPEAT операторлары пайдаланылады. Ал  FOR  операторы қайталану саны алдын ала белгілі болған кезде қолданылады.

FOR операторын параметрлі цикл операторы деп те аталады, өйткені, қайталау саны функция аргументі сияқты циклдің параметрі қызметін атқаратын басқару айнымалысы арқылы беріледі.

FOR операторыныңекітүрі бар:

FOR <айнымалы>:= todo<оператор>;

FOR <айнымалы>:=downtodo<оператор>;

Мұндағы, S1 және  S2 – цикл параметрініңалғашқыжәнесоңғымәндерінанықтайтынөрнектер;  for…do – цикл тақырыбынанықтайтынтүйіндісөздер; <оператор>  — цикл тұлғасы.

FOR – ҮШІН,  TO – ДЕЙІН, DO – ОРЫНДАУдегенмағынаныберетінтүйіндісөздер.

Паскаль тілінде цикл параметріміндеттітүрдебүтіннемесереттелгентиптегіайнымалыболуықажет. Параметрдіңөзгеруқадамынабайланыстыоператорда TO немесе DOWNTO (DOWN – төмен, TO – дейін, DOWNTO — керіқарай) түйіндісөздеріпайдаланылады. Егерқадам +1 гетеңболса, ондаоператорда TO, ал қадам - 1 – гетеңболса, онда DOWNTO сөзіқолданылады.

Параметрдіңбастапқыжәнесоңғымәндерібүтін сан түрінденемесеөсуі, кемуібойыншареттелетінболуытиіс, әйтпесеолардыбүтін мен беретінарифметикалықөрнектүріндежазуға да болады. 

1-Мысал: 1- ден 100- гедейінгісандардыңқосындысын табу керек. 
PROGRAM ESEP1;
VAR I, S: INTEGER;
BEGIN

S:=0;
FOR I:=1 TO 100 DO
S:=S+I;
WRITELN (‘S = ‘ , S);
END. 

2-Мысал. 10-нан 20-ғадейінгібарлықжұпсандардыңкөбейтіндісіншығаратынпрограммақұрыңдар. 
PROGRAM ESEP2;

VAR I, K: INTEGER;

BEGIN

K:=1;

FOR I:=10 TO 20 DO

IF I MOD 2=0 THEN

K:=K*I;

WRITELN ('K=',K);

END.

ІV.Практикалықжұмыс. 3 топқабөлекесептерберіледі.

1-топ: 1-ден 9-ғадейінгітақсандардыңқосындысыншығаратынпрограммақұрыңдар. PROGRAM ESEP1;

VAR I, S: INTEGER;

BEGIN

S:=0;

FOR I:=1 TO 9 DO

IF I MOD 2=1 THEN

S:= S +I;

WRITELN (' S =', S);

END.

2-топ: -10, -8, -6, ... , 10 сандартізбегіберілген. Осытізбектіңкубтарыныңкестесінқұрукерек.

PROGRAM ESEP2;

VAR I, K: INTEGER;

BEGIN

FOR I:=-10 TO 10 DO

IF I MOD 2=0 THEN

BEGIN

K:=SQR(I)*I;

WRITELN ('K=',K);

END;

END.

3-топ: 10- нан 20- ғадейінгісандардыңқосындысынтабукерек. 
PROGRAM ESEP1;

VAR I, S: INTEGER;

BEGIN

S:=0;

FOR I:=10 TO 20 DO

S:=S+I;

WRITELN ('S = ' , S);

END.

Құзырлылық тапсырма.

Деңгейлік тапсырма: А -деңгей

В- деңгейі

С- деңгейі

Сабақтыбекітусұрақтары:

• Цикл дегеніміз не?

• Циклдіңалгоритмніңнешетүрі бар?

Рефлексия Сабақ ұнады ма?

Бағалау.Үйге тапсырма:1-ден 8-ге дейінгі бүтін сандардың квадраттары мен кубтарын есептеп шығару