Дауысты және дауыссыз дыбыстар

Өткізілген күндері

2-сабақ

Сабақтың тақырыбы:

1) Лексикалық тақырып: Танысым. Кіруге бола ма?

2) Грамматикалық тақырып: Орфографиялық және орфоэпиялық нормалар.
Сабақтың мақсаты: білімділік: Тыңдаушыларды жаңа тақырыппен таныстыру, жаңа сөздермен, сөз тіркестірмен таңыстыру.

дамытушылық: қазақша сөйлеу мәдениетін дамыту, пәнге деген қызығушылықтарын арттыру, сөздік қорларын молайту, қызығушылық іс-әрекеттерін дамыту, сауатты сөйлеп, әдемі жаза білуді үйрету;

тәрбиелік: ұйымшылдыққа, ұстамдыққа, адамгершілікке үйрету тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілгі: плакаттар, суреттер, слайд.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың барысы:

І Ұйымдастыру кезеңі

ІІ Үй тапсырмасын сұрау.

ІІІ Жаңа сабақ

Ереже:

Үндестік заңы - закон сингармонизма.

В казахском языке различают два вида сингармонизма.

а) дауысты дыбыстар үндестігі (гармония гласных звуков);

б) дауыссыз дыбыстар үндестігі (гармония согласных звуков).

Буын үндестігі

Суть закона сингармонизма в следующем: в зависимости от слогообразующего гласного в корне слово может принять только твердые или только мягкие аффиксы әже-лер, бала-лық, оқу-шы-лар-ға.

Если последний слог слова твердый, то к нему присоединяется твердый аффикс. Если последний слог слова мягкий, то к нему присоединяется мягкий аффикс.

Дыбыс үндестігі

Прогрессивная и регрессивная ассимиляция

Гармония согласных бывает двух видов: прогрессивная и регрессивная ассимиляция. По прогрессивной ассимиляции: Последний звук основы влияет на первый звук окончание. Если последний звук глухой или звонкий б, в, г, д, то начальный звук аффикса глухой.

Например: кітап тар. Иванов тар.

Если последний звук основы звонкий, сонорный или гласный, то начальный согласный звук аффикса звонкий или сонорный.

Например: ақын дар, үй-дің, қыз-ға.

Кейінді ықпал

Регрессивная ассимиляция

Если к корням или основам с конечными глухими согласными қ, к, п прибавляются окончания с начальным гласным ы или і, то конечные глухие қ, к, п озванчиваются в звуки ғ, г, б.

Например: қасық+ы = қасығы, доп+ ым = добым.

Образование притяжательной формы от существительных тап (класс), аяқ (нога), жүрек (сердце) такое: жұмысшы табы (рабочий класс), столдың аяғы (ножка стола), жұмыстың аяғы (конец работы), адамның жүрегі (сердце человека) и др.

[1,12б.] .

1. Сөздерді тиісті бағандарға жазыңыз. Впишите слова в соответствующую колонку [1,13б.] .

Сабақ, тіл,қала, тақырып, сөйлем, олар, күнделік, пәтер, Атырау, бөлме, орындық, ақпарат, Астана, дүкен, Өскемен, дәптер, аспан, терезе, жігіт, кеме, Қазақстан, мектеп, гүл, алма, көлік, ағаш, шалбар, жылқы, әнші, қызанақ.

2. Жаңа сөздерді еске түсіріп, қайталау.

Бір – один

Екі – два

Үш – три

Төрт – четыре

Бес – Пять

Алты – шесть

Жеті – Семь

Сегіз – восемь

Тоғыз –Девять

Он – десять

Сәлеметсіз бе! – здравствуйте!

Сәлем! – привет!

Сәлеметсің бе! – Здравствуй!

Оқытушы – преподаватель

Кіруге болама? – Можно войти?

Иә, болады. – Да, можно!

Жоқ, күте тұрыңыз. – нет, подождите (вы в ед.ч.)

Таныс болайық – будем знакомы [2,145б.].

3. 2, 8б. Оқылым тапсырмасы бойынша дұрыс жауапты белгілеңіз [2,9б.].

4. Оқыңыз [2,9б.].

Е Ескендір, Мереке, Ермек

Ә Жәния, Әсел, Сәкен

І Темірлан, Кәрім, Ілес

Һ Қаһарман Гауөар Жауһар

4. ОҚЫҢЫЗ [2,10б.].

• Кіруге бола ма?

• Жоқ, күте тұрыңыз!

• Кіруге бола ма?

• Иә, болады.

5. Топтық жұмыс [2,10б.].

Біреуіңіз сыныпта қалыңыз. Басқаларыңыз сыныптан шығыңыздар. Сыныпқа кірерде керекті сөйлесім үлгісін пайдалаңыздар.

Один из вас остается в классе. Остальные должны выйти из класса. Пр входе в класс, используйте нужные образцы речевых высказываний.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Қазақ тілін оқытуға арналған грамматикалық анықтағыш. Г.Қ.Досмамбетова, З.С.Ерназаров, З.С.Күзекова, А.О.Тымболова – Астана: Ұлттық тестілеу орталығы, 2012 - 308 бет

2. Қазақ тілі. Қарапайым деңгей: оқулық/ Г.Қ.Досмамбетова, А.К.Балабекова, А.Т.Бозбаева-Хунг, А.Д.Сейсенова. – Астана: Ұлттық тестілеу орталығы, 2012 -164 бет