Британдық Парламенттік
Форматының (БПФ) қысқаша ережесі
Ашушы Үкімет
Премьер-Министр
(ПМ): қарарды ашады және
анықтамаларды, қажет болған жағдайда механизмді енгізеді, АҮ
аргументтерін ойынға енгізеді.
Премьер-Министрдің
орынбасары(ПМО): ОЛ-іне қарсылық, ПM
аргументтерін толықтыру немесе жаңа аргументтер ұсынып,
командаларды салыстырады.
|
Ашушы
Оппозиция
Оппозиция
лидері(ОЛ): ПМ ұсынған анықтама мен
механизмді жоққа шығара алады немесе ПM-ға қарсы, өзінің
қарсылықтарын ұсынып, өз аргументтерін
енгізеді.
Оппозиция лидерінің
орынбасары(ОЛО): АҮ-ке қарсылық
келтіріп, аргументтерін толықтырады немесе жаңа аргументтер ұсынып,
командаларды салыстырады.
|
Жабушы
Үкімет
Үкімет мүшесі
(ҮМ): АҮ-ті кеңейтіп, АО-ға
қарсылық келтіреді.
Үкімет хатшысы
(ҮХ): ЖО-ға қарсылық келтіріп,
ойынды талдап, қорытындылайды: Жаңа
материал/аргумент қосуына тыйым
салынады.
|
Жабушы
Оппозиция
Оппозиция мүшесі
(ОМ):
АО-ны кеңейтіп, АҮ және
ЖҮ-ке қарсылық келтіреді.
Оппозиция
хатшысы(ОХ):
ЖҮ-ке қарсылық келтіріп,
ойынды талдап, қорытындылайды: Жаңа
материал/аргумент қосуына тыйым
салынады.
|
Жабушы
үстелдерде кеңейту болып не саналады?
1. Жаңа
дәлелдер;
2. Жаңа
қарсылық;
3. Жаңа
мысалдар;
4.
Аргументтерді жаңа қырынан талдау немесе
түсіндіру;
5. Алаңда
бар аргументтерді жаңа тәсілмен қолдану (мысалы, егер ҮХ
қолданыстағы ЖҮ аргументі АҮ немесе ЖО жаңа аргументтерін қалай
жеңетінін көрсетсе);
6. Ойынға
жаңа критерий енгізу немесе алаңда бар критерийлерді жаңа қырынан
көрсету.
Регламент:
-
Қарар
раундтан 15 минут бұрын жарияланады;
-
Әр спикерге
7 минут және сөзін аяқтау үшін қосымша 15 секунд
беріледі;
-
Қарсыластың
ақпарат нүктесі (сұрақ, анықтама, қосымша пікір) 15 секундтан
аспайды, сұрақтар арасында кем дегенде 30 секунд өтуі
керек;
-
Әр спикердің
сөзінің алғашқы және соңғы минутында қарсыластарға сұрақ қоюға
тыйым салынады. Берілген уақыттың бірінші және соңғы минуттарын
төреші немесе таймкипер «шапалақ» арқылы
ескертеді;
-
Қарсылас
«сұрақ» немесе «анықтама» деп, орнынан тұрып, сөйлеп жатқан
спикердің назарын аудара алады;
-
Спикер өзіне
қойылған ақпарат нүктесін қабылдайтынын немесе қабылдамайтынын өзі
шешеді. Сондай-ақ, спикер қарсыласынан өз ойын аяқтау үшін сұрақты
сәл кідіріп қоюын сұрай алады;
-
Спикерлерге
қарсылас командалардың кем дегенде бір сұрағын қабылдау
ұсынылады.
Қарар
түрлері:
-
Заң
жобасы: «БП ... қабылдайды, БП
... заңдастырады». ПМ қарар немесе инфослайд егжей-тегжейлі
сипаттамаған жағдайда, қандай да бір әрекет қалай жүзеге асатынын
түсіндіретін модель/механизмді ұсынуы керек. Үкіметте механизмді
жүзеге асыру үшін барлық қажетті ресурстар бар деп есептейтін фиат
ережесі жұмыс жасайды;
-
Біржақты
қарарлар: «БП Х ретінде». Бұл
қарарларды белгілі бір актордің мүддесі/қалауы үшін
ойнайды;
-
Моральдық
қарарлар: «БП ... д.е.», «БП
таңдайды». Үшінші тараптан ойнайды және көпшіліктің мүддесін
қарастырады.
-
Салыстырмалы қарарлар: «БП футболды
баскетболдан жақсы д.е». Критерийлермен салыстырып
ойнатылады.
Төрешіліктің негізгі критерийлері:
-
Релеванттылық. Ең алдымен, аргумент
осы қарардың контекстінде өзекті, яғни осы қарарда орынды болуы
керек. Егер аргумент қарар контекстінде маңызсыз болса, ол нашар
дәлелденген немесе онша маңызды болмаса да, релевантты аргументті
жеңе алмайды.
-
Дәлелдену. Егер аргументтер бірдей
релевантты болса онда келесі критерий дәлелдену. Маңызы аз, жақсы
дәлелденген аргумент, маңызы жоғары дәлелденбеген аргументтен
жоғары болады.
-
Маңыз. Раунд барысында
аргумент маңызын спикер көрсетеді. Егер спикер өз сөзінде маңызды
көрсетпесе, бұл міндет төрешінің жауапкершілігіне
өтеді.
-
Шынайылық. Аргумент қарарда
берілген немесе шынайы әлем контекстінде жүзеге асатын мүмкіндігі
болуы керек.
Оқушылар арасында
өтетін «El Umiti CUP» Ұлттық гранд-турнирінің Бас
төрешілер алқасы барлық қатысушыларға сәттілік
тілейді!