"Дидактикалық материалдар" 8 сынып

XVIII ғасырдағы Қазақстанның саяси тарихы

/деңгейлік тапсырмалар/

І- нұсқа

І – деңгей

1.Даталардың қайсысы қазақтардың жоңғар шапқыншылығына қарсы күресіне қатысты.

1695, 1706, 1723, 1789.

2.Әбілхайыр қашан жетекші хан болып қолбасшылық,

дипламатиялық қабілетін танытты?

3.Қашан Жоңғария барлық әскерін қазақ еліне қарсы

жіберді?

4.Цеван Рабдан бастаған 70 мың жоңғар әскері қазақ

өлкесін қашан ойрандады?

5. Аяғөз өзені бойындағы шайқас қашан болды?

ІІ – деңгей

1. Ресейдің колониалдық саясатының кеңейгенін айғақтайтын фактілерді атап көрсетіңдер

І ІІ – деңгей

« ХVІІІ ғасырдың басында қазақ феодалдық мемлекетінің ішкі және

сыртқы саяси жағдайы ауыр күйінде қала берді бүкіл аймақтың саяси

өмірін қамтыған оқиғалар елдің тәуелсіздігін әлсіретіп, терең иірімге

құлау алдында тұрды», -деген қорытындыны қалай түсінесің.

ІІ- нұсқа

І – деңгей

1. Қарақұмдағы жоңғарларға қарсы тойтарыс беру

жөніндегі бірінші құрылтай қашан болды?

2.Мына тарихи оқиғалардың даталарын анықтаңыз.

«Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама» жылдары

Қалмақ қырылған

«Аңырақай шайқасы

3. Жоңғарлар Түркістан мен Ташкентті қашан жаулады?

4. Суан Рабдан қазақ жеріне жеті дүркін шабуыл жасаған жылдарды ата

5. Жоңғарлар қай жылы Сырдария алқабындағы отырықшы елдедерді

ойрандады?

ІІ – деңгей

1. XVIII ғасырдың бірінші жартысында Ресейді мазасыздандырған Әбілқайыр ханның (сеператтық ) бөлшектенушілік көңіл күйінің мәні неде?

ІІІ – деңгей

А. Левшин өзінің « Қырғыз-қайсақ ордасы және дала өлкесі»

жазбаларында жоңғар шапқыншылығының зардаптарын, салдарын қалай көрсетеді?

ХVIII ғасырдағы қазақ батырлары.

І-нұсқа

І-нұсқа

1.1678-1775 жж. өмір сүрген бүкіл қазақ жасақтарының қолбасы, батыр

дипломат кім?

2.Найман жасағын басқарған, қолбасшы халық батыры, Абылай хан

«Дарабоз» деп атаған батырды атаңыз

3.Қазақ-орыс қатынастарын белсене жақтаған батыр.

4.Ірі бөлімшелерді басқарып найзагерлігімен ерекшеленген батыр

5.Қазіргі Алматы жерінде жерленген жонғаршапқыншылығы кезінде

қаза тапқан батыр

ІІ-деңгей

1. Аңырақай шайқасында еңіреген ерлігімен танылған қазақ батырларын атаңыз

2. Жоңғарларға қарсы біртұтас әскер ұйымдастыруда көзге түскен батырдың ерлігін атаңыз

ІІІ-деңгей

Басты жеңістерге жетуде және елді азат етудегі қазақ батырларының ролі қандай болды?

ІІ-нұсқа

І-деңгей

1.Көптеген шайқастарда батырмен бірге жүріпшайқасқан Қабанбай

батырдың әйелінің аты кім?

2.Қолбасшы, мемлекет қайраткері, дипломат батырды атаңыз?

3.Он бесінде «ат құлағында ойнаған» он алтысында « Орда бұзар»

атанған батыр.

4.Ұлы жүздің шапырашты тайпасының асыл руына тараған Абылай

ханның ту ұстаушы үш батырының бірі

5. «Райымбек бастауы» қай жерде орналасқан?

ІІ-деңгей

1. Райымбек батырдың Майбұлақ жеріне шабуыл жасаудағы мақсаты неде?

2. Қабанбай батырдың «Қабанбай сардар», «Дарабоз», «Хан батыр» атануын түсіндіріңдер

ІІІ-деңгей

Қазақ батырларының жоңғар шапқыншылығы кезінде

жасаған ерлік әрекетін, күресін, жеңістерін атап көрсетіңдер.

Кіші жүздің Ресей империасының құрамына кіруі.

І-нұсқа

І деңгей

1. Кіші жүз билері Әбілхайырға жоңғарияға қарсы соғысу үшін

Ресеймен әскери одақ құруды қашан тапсырды?

2.Әбілхайыр Ресей құрамына кіру туралы құжатты

қашан тапсырды?

3.Императрица Анна Иоанновна Кіші жүзді империя құрамына кіру

туралы ұсынысын қашан қабылдады?

4.Алғашқы елшіні Ресейге Әбілхайыр қашан жіберді?

5.Кіші жүз қазақтары Ресей протекторлығын қашан

қабылдады?

І І-деңгей

1. ХVІІІ ғасырдың бас кезінде Ресей үкіметінің Қазақстан жөнінідегі мақсатты жоспары қандай болды?

2. Ресей үкіметінің отарлау саясатының ашық түрде жүргізілуі және жеделдетілуі қандай болды?

ІІІ-деңгей

Кіші жүз бен Орта жүзге протекторат берудің бастапқы кезеңінде Ресей үкіметінің аймақта стратегиялық мүдделері мен дәстүрлі саяси

құқықтық доктриналарын жүзеге асырудағы негізгі тенденциялары

қандай болды?

Орта жүздің Ресей империасының құрамына кіруі

І -деңгей

1. Қазақ жеріндегі шептерін нығайту мақсатында Ресей үкіметі экспедиция қашан жабдықтады?

2. Ор бекінісінің негізі қашан қаланды?

3. И.И. Неплюев Орск қалашығын жаңа жерге қашан көшірді?

4. Орынборда тарихшы В.Н.Татишев қазақ сұлтандарының съезін қашан өткізді?

5. Орта жүз қазақтары Ресей протекторлығын

қашан қабылдады?

ІІ-деңгей

1. ХVІІІ ғасырдың орта кезіндегі Ресей үкіметінің қазақ жерлерін біртіндеп отарлауын қиындатқан қандай жағдай болды?

2. Ресей тарапынан қазақ хандығына қызығушылықтың болғанын немен дәлелдеуге болады?

ІІІ-деңгей

Патша үкіметі қазақ жерлеріне мемлекеттік меншік жариялау жөніндегі шығарған актілерінің заңдылығына «негіздеме» іздеген кезде нені басты «дәлел» ретінде қарастырды?

Абылай хан

І-нұсқа

І -деңгей

1.Абылайдың өмір сүрген уақыты?

2.Абылай жонғарларға қашан тұтқынға түсті?

3.Жоңғарлардың таққа үміткерлерінің бірі Әмірсана Абылайды паналап

Орта жүзге қашан қашып келді?

4.Абылай сұлтан ірі қолды басқарып жоңғарларға қашан шабуыл

жасады?

5.ІІ Екатерина қашан Абылайды тек Орта жүздің ханы етіп бекітті?

ІІ-деңгей

.

Мына сөздерді Абылай туралы кім айтты?

«Халықтың ерік-жігерінің тастүйін бірлігі Абылай

ханның бір басына бейнеленді. Халықтың ұйтқысы

болған Абылай ханның ерліктері сондай қатал заманда қазақ рухын қайта түлетудің бір алтын діңгегіне

айналды»

ІІІ-деңгей

Абылай қаһарлы хан болуымен қатар, қазақ халқының рухани қасиетінен еркін сусындаған дарынды күйші ретінде белгілі. Абылайдың шығарған күйлерін ата.

ІІ-нұсқа

І-деңгей

1. Абылай ханның хандық құрған уақыты?

2. Абылай қай жылдары Пекинге 10 елшілік жіберді?

3. Абылай Қытай билігін қашан мойындады?

4. Әбілмәмбет хан мен сұлтан Абылай Орынборға келіп Ресей билігін қашан мойындады?

5. Үрімшіде Абылайдың сауда миссиясын жақсы қабылдаған жылды атаңыз.

ІІ-деңгей

Мына сөздерді Абылай туралы кім айтты?

«Сұлтан Абылай ақыл-ой даналығымен болашақты болжай білген.... Абылай хан өзінің парасаттылығын, тапқыр айласын, даналығын, батыл қимылын, еліне де, сыртқа да таныта білген....»

ІІІ-деңгей

Абылай жетпіске келіп, ауру меңдеп дүниеден аттанайын деп жатқанда Бұқар жырауды шақырыпты. Жырау келіп, Абылай ханнан «Не арман-тілегің бар екен» -деген?

Сонда Абылай недеп жауап қатқан?

XVIII ғасырдағы ұлт-азттық көтеріліс

І-нұсқа

І – деңгей

1.Е Пугачев Нұралыға арнайы үндеуін қашан жолдады?

2.Е. Пугачев манифесіне арқа сүйеген қазақтар Жайықтың оң жағына

малдарын қашан жайды?

3.Пугачев соғысына қатысқан көтерілісшілер Пресногорьковск бекінісін

қашан шабуылдады?

4.Ресей патшасының Жайық бойына мал жаюға тыйым

салынған жарлығы қашан шықты?

5. Пугачев көтерілісі қашан әлсіреді?

ІІ- деңгей

1.1774 жылы қаңтар айында қай жерлерді басып алған көтерілістің қатарында қазақ сарбаздары болды?

2. 1775 жылы күзде жазалаушылар көтеріліске қатысушыларды қатаң жазалайды. Олардың жадында көтеріліс туралы ұғымды өшіру үшін патша үкіметі Жайық өзені мен қаласының атын өзгертудің себебі не?

ІІІ- деңгей

Кіші жүз қазақтарының шаруалар соғысына қатысуы

Мына таблицаны толтыр

Уақыты	Оқиғалар	Маңызы ,ерекшелігі
Кезең
Кезең
Кезең
Кезең

ІІ-нұсқа

І – деңгей

1.Е. Пугачев бастаған шаруалар соғысы қашан болды?

2. Пугачев қазақтармен тікелей байланыс орнатқаннан

кейін қай жылы, қай ханнан салықтар алуға арнайы

адамдар келді?

3. Нұралы хан Жайық бойына мал жаюға тыйым салған

патша үкімін жоюды қашан талап етті ?

4. Звериноголовск бекінісінде Пугачев тығылып жүр

деген лақап қашан тарады?

5.Қазақтар патша әскерінің қысымымен Сырдария

бойына қашан ығысты?

І І – деңгей

1.1773 жылы қарашаның 17- нен 18- не қараған түні

Нұралы өкілі Зәбір молда Пугачевке жолығудағы

себебі не?

3. 1775 жылы 7 қарашадағы сыртқы істер коллегиясының жарлығы бойынша қысқы уақытта жайылымдарды пайдалануға рұқсат

берудегі мәні неде?

І ІІ- деңгей

Орта жүз қазақтарының шаруалар соғысына қатысуы.

Мына таблицаны толтыр.

Уақыты	Оқиғалар	Маңызы, ерекшелігі
Кезең
Кезең
Кезең
Кезең

ХVIIIғасырдың ортасындағы Қазақстан

І-нұсқа

І-деңгей

1.Башқұрт халқы патша үкіметінің отарлау саясатына қарсы азаттық

күреске қарсы қашан шықты?

2.Елизавета Петровна Алтай тау-кен кәсіп орындарын орыс патшасының

меншігі деп қашан жариялады?

3.Қытай әскері Іле өзенін бойлай қазақ жеріне қашан жақындады?

4.Қытай әскері қазақ еліне қашан басып кірді?

5.Жоңғар мемлекеті тарихи сахнадан қашан кетті?

ІІ-деңгей

Қазақстандағы әскери-инженерлік шаралар.

Мына таблицаны толтырыңдар

Аты	Бекініс	Ұзындығы	Бекініс
Горькая шебі	Сібір редуты		Омбы
Ертіс шебі	Омбы		Кіші Нарым
Колыван шебі	Өскемен		Кузнецк шебі

ІІІ-деңгей.

ХVIII ғ. ортасында қазақ қоғамында біртұтас және орталықтанған билік пен мемлекет мәселесі өткір қойылды. Оның себебі неде?

ІІ-нұсқа

І-деңгей

1.Жайық жағасына қазақтарға мал жаюға алғаш қашан шек қойылды?

2.Қазақстанды аграрлық жаулап алуының бастамасы қашан басталды?

3.І-Павел орта жүз қазақтарының Ертістің оң жағынамал жаюға қашан рұқсат берді?

4. Қытай әскері Іле өзенін бойлай қазақ хандығыныңшекарасына қашан

жақындады?

5. Шыңжан әкімшілік бірлестігі қашан құрылды?

ІІ-деңгей

Қазақстандағы әскери-инженерлік шаралар.

Мына таблицаны толтырыңдар

Аты	Бекініс	Ұзындығы	Бекініс
Есіл шебі	Звериноголовск		Омбы
Петропавл	Ой шебі		Жаңа Есіл
	Гурьев қаласы		Звериноголовск

ІІІ-деңгей

ХVIII ғ. 50 ж. Патша үкіметінің қазақ жерін отарлау саясатының шешуші кезеңі аяқталғанын немен дәлелдейсіңдер?

XVIII ғасырдығы ұлт-азаттық қозғалыс

І нұсқа

І – деңгей

1. Отаршыларға қарсы С. Датұлының ашық күресі қашан басталды?

2. Орал казактарының тұтқынынан Сырым Датұлы қашан босады?

3. 1784 жылы Сырым тобының көтірілісшілер саны нешеге жетті?

4. Қай жылы казак отрядтары ауылдарды, қазақ батырлары бекіністерді шабуылдады?

5. Сырымның Орал казактарымен кескілескен күресі қашан болды?

І І- деңгей

С. Датұлы туралы мына сөздерді кім айтты?

«Ол айрықша асау, мазасыз кекшіл болды,

Алайда мінезі орнықты сирек ұшырасатын алғыр ойлы адам еді »

ІІІ – деңгей

Оқиға болған жерлерді табыңдар

1	1790 ж Нұралы хан жер аударды	Ойыл өзені
2	1791 ж кердері табын рулары көшті	Мұғалжар
3	Сырым Датұлы жазалаушылардан құтылды	Уфа
4	Көтерілісшілердің саны 1000 адамға жетті	Сағыз өзені

ІІ- нұсқа

І – деңгей

1. Орал казактарымен қақтығыста Сырымның балалары

қашан қаза тапты?

2. Орынбор шекаралық комиссиясы қашан құрылды?

3. Қай жылы Игельстром реформасы жасалды?

4. Полковник Скворник тобы Сырымды қашан қудалай

бастады?

5. Сырым Датұлы Хиуа хандығына қашан өтті?

ІІ – деңгей.

Нұралы хан Сырымды казактардың тұтқынынан

босатудағы мақсаты себебі неде?

ІІІ – деңгей

Оқиға болған жерлерді табыңдар

1	Көтерілісшілер тобы 7 мыңға жетті	Елек қонысы мен Красногор бекінісі
2	1797 ж. Қаратайды хан сайлады	Орск қаласы
3	Сырым тобы шабуылы нәтижесіз болды	Төменгі Жайық бойы
4	1791 ж Ералы хан сайланды	Жем өзені