Домбыра – халық мұрасы.Домбыра — қазақ халқының ең кең тараған екі ішекті, көп пернелі музыкалық аспабы. Ол – қазақтар өмірінде маңызды орын алатын, өзіндік музыкалық сипаты бар аспап. Қазіргі кезде домбыра жеке әнді сүйемелдеуге, күй тартуға, шығармаларды орындауға қолданылатын, мүмкіндігі кең музыкалық аспап болып табылады. Домбыра ежелде қазақтың тарихын баяндаған музыкалық аспаптардың бірі.Домбыра қазақ халқының құдіретті ұлттық аспабы. Домбыра жай ғана аспап емес, қазақтың ұлттық аспабы. Адамдар домбыраны қадірлеп ұстайды. Домбыраның негізгі шығу тарихы ерте заманда Құрманғазы атамыздан басталған. Құрманғазы атамыздың ең бірінші шәкірті – Дина. Дина аса қадірлі күйші. Домбыра негізі бұрынғы заманнан келе жатқан ұлы аспап. Домбыраның негізгі құрылысы мынадай.Ерте заманда театр, кино, теледидар, компьютер болмаған. Сондықтан балаларға әкелері домбыра жасап беретін болған. Домбыра өнері – халқымыздың сарқылмас қазынасы. Домбыра адамның көңіл – күйі, қуанышы мен мұңы. Ғасырлар сынынан өткен ең әсем, сырлы домбыра ғана ел аузында сақталып, бүгінге дейін жеткен. Сенің де өзіңе ұнайтын домбыра бар. Домбыра тыңдағанда, орындағанда, талдағанда көп нәрсе үйренгеніңе сенімдіміз. Қазақ даласының әр өңірінде кездесетін домбыралар жергілікті жер жағдайына, тұрмыс-салты мен дәстүріне, ән, жыр, күй мектебі мен әр өнерпаздың орындаушылық мәнеріне, аспапшы шеберлердің ісмерлігіне байланысты әртүрлі пішімде дамытылып, өзгеріп отырған.Қазіргі кезде домбыраның 20-дан астам түрлері бар. Олардың ішінде: ән мен күй домбырасы, торсық, тұмар, кең шанақты,балдырған,балашық,шіңкілдек, аша, үш ішекті, қуыс мойын, шертер, оркестр домбыралары.Домбыра құрылысы бірнеше бөліктен тұрады: басы, құлақтары, пернелер, мойын, шанақ, бетқақпақ, ілгек және ішектер. Сондай-ақ, оның көптеген қосымша бөлшектері бар (тиек, кемер ағаш, тұжым ағаш, бастырма, ойық, қалқа, түйме, өрнек, желкелік). Домбыра тиегі үш түрлі болады (шайтан тиек, негізгі тиек, табалдырық тиек).Домбыра дыбыс өткізгіштігі жоғары қарағай, дыбыс жаңғырту қасиеті бар тұт, қатты жынысты үйеңкі, емен секілді киелі ағаштардан, негізінен, екі түрлі әдіспен – құралып немесе ойылып жасалады. Құрама домбыралардың шанағы жұқа тілшелерден құралып жасалса, бітеу домбыра тұтас ағаштан ойылады.
Домбыраның негізгі құрылысы мынадай:Менің атым Нұрдәулет. Мен өзім қазағымыздың ұлттық аспабы домбыраны қатты жақсы көремін, және де домбыра тартуды үйреніп жүрмін. Домбыра тартқан маған қатты ұнайды. Мен оны аса қызығушылықпен орындаймын. Бұл тақырыпта эссе жазуды мен сол себепті таңдадым.
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен жасалған
07 Ақпан 2019
6962
0 рет жүктелген
