Ежелгі Грек мәдениетінің ерекшеліктері

Әл - Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің

Мәдениеттану мамандығы 1 курс студенті: Серік Ұлсұлу

Әл- Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің оқытушысы: Аликбаева Маржан Башановна

Ежелгі Грекияның мәдениеті әлем тарихында маңызды орын алады, себебі ол адамзаттың философиялық, ғылыми және әлеуметтік ойлау жүйесіне түбегейлі өзгерістер енгізді. Бұл мәдениет адам мен табиғат арасындағы қарым-қатынасты түсінудің жаңа тәсілдерін қалыптастырып, көптеген мәдени, саяси және ғылыми жетістіктерге жол ашты.

Грек мәдениетінің ерекшеліктері оның рационалистік ойлау тәсілдерінен, эстетикалық принциптерінен және демократиялық институттардан көрініс табады.Жалпы алғанда нақты ерекшеліктері философиядан бастап, ғылым, өнер, саясат және әлеуметтік құрылымдарға дейінгі барлық салаларда көрініс тапты. Грек мәдениеті өз заманының шеңберінен шығып, бүгінгі күнге дейін әлемдік мәдениеттің негізін қалаушы болып табылады. Грек философиясы өз бастауын ерте кезеңдерден алады. Бастапқыда философия мифология мен діни түсініктерден ерекшеленіп, табиғат құбылыстарын ғылыми тұрғыда түсінуге ұмтылды. Фалес, Анаксимандр, Пифагор, Гераклит сияқты алғашқы философтар табиғаттағы заттардың мәнін, өзгерісін, бастауын іздеді. Олардың басты мақсаты — әлемнің тұтас құрылымын түсіну болды.

Ғылым мен математика саласында гректердің жаңалықтары орасан зор. Пифагор мен Евклид геометрияның негізін қалады, Архимед гидростатика, механика және математикалық физика салаларында көптеген тұжырымдамалар ұсынды. Грек ғалымдары астрономияны да дамытты. Аристарх Самосский жер мен Күн жүйесі туралы алғаш рет дұрыс түсінік қалыптастырды, ал Гиппарх аспан денелерінің қозғалысын есептеудің алғашқы әдістерін ұсынды.

Грек өнері мен сәулетінде адамның денесі мен табиғаттағы үйлесімділік басты назарда болды. Грек мүсіншілері, әсіресе, Фидий мен Мирон адамның денесін табиғи түрде бейнелеп, оның сұлулығы мен тепе-теңдігін көрсетті. Грек мүсіндерінің ерекшелігі — адам денесінің пропорциялары мен қозғалыстарының реалистік тұрғыда берілуі. Сәулет саласында гректер симметрия, пропорция мен гармония принциптерін ұстанды. Бұл қасиеттер Парфенон секілді әйгілі ғимараттарда айқын көрінеді. Сонымен қатар, грек театрлары адам қоғамының терең мәселелерін ашып, драмалық шығармалар арқылы этикалық және философиялық сұрақтарды қозғады.

Саяси құрылым тұрғысынан алғанда, Афинадағы демократия — көне Грекияның ең маңызды жетістіктерінің бірі. Афиналық демократияның негізі азаматтардың мемлекеттік істерге тікелей қатысуы болды. Мұнда тек ер азаматтар ғана белсенді саяси қатысуды қамтамасыз етті, ал әйелдер мен құлдар бұл құқықтан айырылды. Алайда бұл жүйе адам құқықтары мен азаматтық еркіндіктің негізі ретінде кейінгі демократиялық құрылымдарға ықпал етті.

Грек мәдениетінің тағы бір ерекшелігі — оның спорттық дәстүрі. Ежелгі Олимпиялық ойындар Грекияда үлкен маңызға ие болды және тек спорттық бәсекелер ғана емес, сонымен бірге діни жоралар мен әлеуметтік шаралар ретінде ұйымдастырылды. Олимпиядағы ойындар бүкіл грек әлемін біріктіріп, мәдени және діни бірлікке жол ашты. Ежелгі Грекияның мәдениеті бүгінгі замандағы мәдени, ғылыми және философиялық дамудың негізі болып қала береді. Оның іздері әрбір тарихи кезеңде жаңа өмірге келіп, қазіргі әлемде өзінің маңыздылығын сақтауда. Грек мәдениетінің ерекшеліктері оның уақыттан тыс, универсалды құндылықтары мен дүниетанымының ауқымын көрсетеді.

Қорытындылай келе, ежелгі Грекия мәдениеті адамзат өркениетінің дамуына айтарлықтай әсер етті. Грек философиясы, ғылымы, өнері мен саясаты бүгінгі күні де әлемдік мәдениеттің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Грек ойшылдарының философиялық тұжырымдары мен ғылыми жаңалықтары адамзаттың ойлау тәсілін түбегейлі өзгертті. Сонымен қатар, грек өнері мен сәулеті адам табиғатының сұлулығын бейнелеп, гармония мен үйлесімнің маңыздылығын көрсетті. Афинадағы демократиялық жүйе кейінгі қоғамдардың саяси жүйелеріне ықпал етіп, адам құқықтары мен азаматтық еркіндіктің негізін қалады. Ежелгі грек мәдениеті адамзаттың рухани және интеллектуалдық дамуында шешуші рөл атқарып, қазіргі заманғы мәдениетке үлкен ықпал етті.