БЕЗДЕР
Бездер - безді эпителий жасушаларынан
тұратын мүшелер, белгілі бір затты секреттейді
(бөледі).
Түзетін заты
- секреция.
Бөлінетін заты
- секрет.
Безді эпителий жасушаларынан
секреттердің қайда бөлінуіне байланысты 3 топқа
бөледі.
Сыртқы секрециялық бездер -
экзогинді
Ішкі секрециялық бездер -
эндокринді
Аралас секреция
бездері
Гормондар - ішкі секреция бездері бөліп
шығаратын, ағза мүшелерінің қызметін өзгертетін биологиялық
белсенді зат.
Гуморальдық
реттелу - ағза қызметінің гормондар
қанға бөліну арқылы реттелуі.
Гормондар ең алғаш
біржасушылардан ж/е балдырлардан табылған. Өсімдіктерде
фитогормондар өсімдіктің өсуін реттейді.
|
Гормондардың қызметі
бұзылуының аурулары
|
|
Гиперфункция
|
гормондар мөлшерінен көп
бөлуі
|
|
Гипофункция
|
Бөлінуі тиіс мөлшерінен аз
бөлінуі
|
ЭНДОКРИНДІК
БЕЗДЕР
|
бездер
|
салмағы
|
қызметі
|
|
Гипофиз
|
0,5 - 0, 65
г
|
Негізгі эндокриндік без.
Аралық мидың астыңғы жағына бекінген. Пішіні үрмебұршақ тәрізді. 25
гормон бөледі. Барлық эндокриндік бездің қызметін атқарады (ұйқы
безінен басқа).
Соматропин-өсу гормоны-барлық
ұлпалар мен ағзаға әсер
етеді.
|
|
Қалқанша без
|
30-60 г, жаңа туған балада 1-2
г
|
Мойынның алдыңғы жағында,
пішіні таға тәрізді, екі бөліктен
тұрады.
Тироксин гормонын
бөледі. Ағзаның дамуы мен өсуіне әсер
етеді. Құрамында болатын химиялық элемент -
йод.
Эндемиялық зоб (алқым
ісуі) - ересектерде йод жетіспеуінен
қалқанша безінің ұлғаюы. Кретинизм
- жас балаларда йод
жетіспеуінен, ақыл есінің, жыныстық жетілуі, бойының өсуінің
тоқтауы.
Миксидема - қор заттар жиналып, зат
алмасу төмендеуі, тері астына су жиналуы, семіру, дене
температурасы 35 болып үнемі тоңуы, әлсіз, ұйқышыл
болуы.
Базедов
ауруы - бадырақ
көз.
|
|
Қалқанша маңы
безі
|
20-50
мг
|
Паратгормон гормонын бөледі. Қызметі:
фосфор мен кальцийдің мөлшерін реттеп, қанға
өткізеді.
|
|
Айырша без
(тимус)
Жасөспірім
безі
|
Балалық шағында 30
г.
Жыныстық жетілген соң 20 г.
кішірейетін без
|
Иммундық жүйенің орталық
мүшесі. Тимозин гормонын
бөледі.
Кеуде қуысында кеңірдектің
жоғары ұшында орналасқан.
|
|
Бүйрек үсті
безі
|
|
Бүйректің жоғары ұшында
орналасқан. Екі қабаттан тұрады: милы,
қыртысты.
|
|
Қыртысты
қабаты
|
|
Күйзеліс кезінде бөлінеді.
Майлар мен көмірсу алмасуын реттейді. Бұлшық еттер белсенді
болады.
|
|
Милы
қабаты
|
|
Адреналин, нарадреналин
гормонын бөледі. Қант мөлшері артады. Ағзадағы процестерді
тездетеді.
|
|
Эпифиз
|
0,2
г
|
Ртаңғы ми мен аралық ми
ортасындағы домалақ пішінді
без.
Мелотонин гормонын
бөледі.
|
23 Сәуір 2021
574
0 рет жүктелген
