ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ

И.Әбдікәрімов атындағы Қызылорда

аграрлық техникалық жоғары колледжінің

арнайы пән оқытушысы Имангазина Н.Т.

Еңбекті қорғау – бұл заңды актілер жүйесі және оларға сәйкесті қауіпсіздікті, денсаулықты сақтауды және еңбек ету барысында жұмыс істеу қаблетін қамтушы әлеуметті-экономикалық, техникалық, гегиеналық және ұйымдастырушы іс-шаралар.

Өндірістік бөлмелерді жобалауға қойылатын талаптар.

Өндірістік бөлмелердің жобасы, ғимараттар мен көлік жолдарының орналасуы жұмыс істеушілер үшін ең ықтимал шарттарын қамтамасыз етулері керек. Санитарлық нормалар бойынша әр жұмыс жасаушы қызметкерлер үшін 15м³-ден төмен емес өндірістік бөлме көлемі қарастырылады, ал аумағы 4,5мм²-ден төмен емес. Өндірістік бөлме биіктігі 3,2м-ден төмен емес болуға тиіс.

Адам организміне үлкен әсерді өндірістік бөлме микроклиматы жасайды. Ол адам организміне әсер етуші температураның, ылғалдықтың және ауа қозғалысының жылдамдығының, және қоршаған ортаның температурасының ықпалы анықталады.

Атфосфералық ауа 78,1% азоттың, 21% оттегі және 0,9% зиянды газдардың араласы болып табылады.

Адамның қалыпты өмір сүруі үшін жұтатын ауа таза, шаңдардың, газдардың, булардың қоспаларысыз болуы керек. Ең таралған зиянды заттардың бірі – шаң.

Сондықтанда, өнеркәсіпті ұйымдастырғанда ең алғашқы шешілетін мәселе адам өміріне қауіпсіз, барлық санитарлы нормаларды ұстаумен жүргізілетін өндірістік процессті ұйымдастыру болып табылады.

Ауалық бассейінді өндірістік лақтырылулармен ластануынан қорғаныс қазіргі уақытта дүние жүзі бойынша маңызды проблемалардың бірі болып табылады.

Атмосфераға зиянды технологиялық лақтырылуларымен ластануы өндірістің өркінді даму салдары болып келеді. Планетада жылына 2 миллиард тонна тастық көмір, 1миллиард тонна шамасында мұнай мұнай өнімдері жандырылады және 2 миллиард тонна рудалық және рудалық емес материалдар қайта өнделеді, соның салдарынан атмосфераға 200-250 миллион тоннаға дейін күкіртік ангредид және зиянды заттардың басқада сан деген түрлері лақтырылады. Жер атмосферасында тұрақты 9миллион тонна аэрозолдар бар.

Зиянды заттардың меншікті лақтырылулары өндірістін даму деңгейіне пропорционалды.

Қызмет етуші электрик жұмысына түсу алдында, электр қондырғылармен жұмыс алдында, қауіпсіздік технигі бойынша кіріспе нұсқау өтуі тиісті.

Өндірісте, жұмысқа кедергі болғатын зақымданулардың немесе аурулардың болмауы.

Жоспарлы профилактикалық жөндеулердің өткізу жолымен электр қондырғыларының қызмет ету профилактикалық әдісі электр жабдықта зақым келулердің ескертуінде болады, электрлік машиналардың оңашалау байқаулары , аппараттардың , кабельдердің және ішкі электр жүйес және т.б.

Жұмыстың , шығарылушылар жұмыс істейтіндерді электр қондырғыларында дәрежемен тигізу қауіп-қатерлері сәйкестікте электрлік токпен тұтынушылардың электр қондырғыларының техниканы пайдалану ережелерімен және қауіпсіздік ережелермен тұтынушылардың электр қондырғыларының пайдалану жанында, келесі төрт категорияға бөлінеді:

Бірінші - электр қондырғысында орындалатын жұмыстар, онда ток өткізетін барлық бөлімдерден кернеу алынған.

Екінші - кернеуді жарым-жарты алуы жанында орындалатын жұмыстар, шығарылушылар электр қондырғысында, кернеу алынған учаскелерден тек қана, жұмыстар жүргізіледі немесе қайда кернеуді толық алынғанда, бірақ көршілес электр қондырғысы орналастыруына кернеу түсірілген.

Үшінші - кернеуден ажыратпай орындалатын жұмыстар, ток өткізетін барлық бөлімдер маңында, кернеу түсірілген. Осында жұмыс істеушілердің ток өткізетін бөлімдермен жанасуы мүмкін. Сондықтан жұмыстың алдында ұйымдық және техникалық шаралар орындалуы қажет.

Төртінші – кернеуден ажыратпай орындалатын жұмыстар, ток өткізетін бөлімдермен алыс жұмыс жасалады.

Электрлік қауіпсіздік – адамды электр тоқтың, электр доғаның, электрмагниттік және статикалық электрден (ГОСТ 12.1.009-76 ССБТ) қорғанысты қамтушы ұйымдастырушы және техникалық іс-шаралардың жүйесі болып табылады.

Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар (ГОСТ12.0.003-74 ССБТ) санына электрлік тізбектегі кернеудің жоғарланған мәні, адам денесінен өтуі мүмкін тұйықталу, статикалық электрдің жоғарланған деңгейі, электрмагниттік сәуле шашу, электрлік және магниттік өрістердің жоғарланған кернеулігі жатады. Электрлік тоқ және электрлік доға организмнің бүлінуін – электржарақаттануын, шақыруы мүмкін.

Адам денесіндегі электрлік тоқ организммен жұтылған электр энергияны басқа түрлерге түрлендіріп термикалық, электрмагниттік, механикалық және биологиялық әсерлерді құрайды.

Статистика бойынша электрлік жарақаттанулардың жартысынан көбін күюлер құрайды.

Адам денесі арқылы өткенде тоқтың үш әсер ету деңгейін ажыратады:

сезілетін тоқ – сезетіндей әсерлерді шақыратын;

жібермейтін ток - өткізгіш ұсталып тұрған қолда ет бұлшықтарының дірілдеп қысқартылуын шақыраты; фибриляциялық ток – жүректің фибриляциялануын шақырады.

2мА-сезілетін ток; 10-15мА – жібермейтін; 100мА – фибриляциялық; 5А-ден жоғары тоқ жүрек параличін, тұншығуды және ауыр күюлерді шақырады.