Фенолдар

Модуль/пән атауы

Химия

Сабақтың тақырыбы

Фенолдар

Педагог

Абдижаббарова Гулчехра Мухтарқызы

Курс

1

Топ

ЭНС

22-9-1

ЭНС

22-9-2

ПМ-22-9

Л-22-9-1

Л -22-9-2

В- 22-9

РЭТ

22-9

СЖД

22-9

Сабақтың өткізілетін күні

Сабақтың түрі

Жаңа білімді игеру

Сабақтың мақсаты немесе оқыту нәтижелері

1) Фенолдар жайлы мағлұмат алу

2) Фенолдардың құрылысын үйренеді

3) Фенолдардың алынуын үйретеді

Бағалау критерийлері

Фенолдарды сипаттау

Қажетті ресурстар

Оқулық, жұмыс дәптері, кітап, дәптер, мультимедиялық тақта, компьютер жабдығымен, бейнематериал және т.б.

Сабақ барысы

1.Ұйымдастыру кезеңі: (5 минут)

А) Студенттермен амандасу.

Ә) кабинеттің тазалығын тексеру, санитарлық-гигиеналық талаптарға сай студенттердің отырғандықтарын қадағалау, сабаққа даярлықты тексеру, тақта тазалығы, жоқ студенттерді белгілеу.

Б) Студенттердің назарын сабаққа аудару.

2. Үй тапсырамасын тексеру кезеңі

(15 минут)

3.Сергіту сәті 5мин

«Миға шабул» әдісін пайдаланып үй тапсырмасын сұрақ жауап арқылы тексеру кезеңі және студеннтер берілген үй тапсырмасын әңгімелеп беру.

1) Көпатомды спирттер деп нені айтамыз?

Ж: Көпатомды спирттер деп молекуласында көмірсутек радикалы бірнеше гидроксил тобымен байланысқан қосылыстарды айтады.

2) Пропан формуласынан түзілетін қарапайым спирт формуласын атаңыз?

Ж:глицерин формуласы.

3) Күрделі эфирлерді қандай қышқылдар әрекеттесіп түзеді?

Глицерин органикалық және бейорганикалық қышқылдармен әрекеттесіп күрделі эфирлер түзеді.

Студенттерге химия жәйлі қызықты мағлуматтар айту.

1) Бір литр теңіз суында шамамен жиырма грамм тұз бар.

2) Бір тізбектегі 100 миллион сутек атомының ұзындығы бір сантиметр.

3). Әлемдік мұхиттың бір тоннасынан шамамен 7 мг алтын алуға болады.

4) Судың 75% -ы адам ағзасында болады.

5) Біздің планетамыздың массасы соңғы бес ғасырда бір миллиард тоннаға өсті.

6) Күн бір минут ішінде планетаның жыл бойына қажет мөлшерінен көп энергия шығарады.

7) Гранит ауамен салыстырғанда дыбыстың ең жақсы өткізгіші болып саналады.

8) Химиялық элементтердің ең көп санын жетекші канадалық зерттеуші Карл Шелли тапты.

9) Платинаның ең үлкен түйіршығының салмағы 7 килодан асады.

10) Халықаралық озон күні 16 қыркүйекке сәйкес келеді.

11) Джозеф Блэк 1754 жылы көмірқышқыл газын ашты.

12) Соя тұздығының әсерінен химиялық реакция пайда болады, ол өлтірілген кальмарды табаққа «билейді».

13) Нәжістің тән иісіне органикалық қосылыс скатола жауап береді.

14) Петр Столыпин Дмитрий Менделеевтен химиядан емтихан алды.

15) Химиядағы заттың қатты күйден газ күйіне өтуін сублимация деп атайды.

4. Жаңа материалды түсіндіруге дайындық кезеңі (жаңа тақырыпты болжау) / Практикалық, зертханалық жұмысқа дайындық кезеңі (15 минут)

А) жаңа сабаққа студенттердің аударту.

Ә) жаңа сабақтың тақырбын жоспарын, мақсатын хабарлау.

Б) оқылған мәліметті түртіп алу жүйесі бойынша таным түсінігін қалыптастыру

«Миға шабуыл» әдісін пайдаланып жаңа сабақты ашу үшін жаңартылған білім бойынша Студенттер жаңа тақырыпты 3-топқа бөлініп 5-мин дайындалып өз түсінігін айтып өтеді

5. Жаңа материалды түсіндіру кезеңі (Практикалық, зертханалық жұмысты орындау кезеңі)

(25минут)

Фенолдар сақинаның көміртек атомдарымен байланысты сутегі атомдарының біреуі немесе бірнешеуі бір немесе бірнеше гидроксил топтарымен (-OH) алмастырылатын хош иісті сақинамен сипатталатын органикалық қосылыстардың (спирттердің) отбасы.Фенолдар мен олардың туындылары әдетте табиғатта болады, өйткені оларды органикалық молекулалар ретінде барлық тіршілік иелері жасайды. Фенолдардың ең көп кездесетін мысалдарының ішінде 20 фунолды аминқышқылдарының бірі болып табылатын тирозин аминқышқылын атай аламыз, оның орнын басатын топ ретінде фенол сақинасы бар; адреналин мен серотонин, сүтқоректілер үшін өте маңызды екі гормонның да фенолды топтары бар.Өсімдіктер фенолдық қосылыстарды өндірудің «шеберлері» болып табылады, өйткені олардың көптеген екінші метаболиттері (олардың өсуіне, көбеюіне, қорғалуына және т. Б.) Құрылымында осы химиялық топтардың біреуі немесе бірнешеуі болады, олар әдетте олардан алынады. пентозофосфат, шикізат және фенилпропаноидтар сияқты метаболизм жолдары. Фенолдар адамның тотығу стрессіне (антиоксидант ретінде), әсіресе семіздік, қант диабеті немесе кейбір жүрек-қан тамырлары аурулары сияқты метаболикалық патологиялармен ауыратын қасиеттеріне байланысты кеңінен зерттелген.Осы антиоксидантты қасиеттерімен α-токоферол Е дәруменінің фенолды туынды компоненті болып табылады, ол қан плазмасында бар және клеткаларға зиянды бос пероксид радикалдарын «ұстауға» қабілетті.Сонымен қатар, антропогендік контекстте адам фенолдық қосылыстардың қасиеттерін өндірістік тұрғыдан бояулар, полимерлер, дәрі-дәрмектер және басқа алуан түрлі қолдану мен қасиеттері бар басқа да органикалық заттарды өндіру үшін пайдалануды «үйренді», өкінішке орай, олардың көпшілігі қоршаған ортаның ластануының маңызды көздерін білдіреді.

Фенолдардың қасиеттері.Фенолдық қосылыстардың жануарлар мен өсімдіктер жасушалары үшін пайдалы қасиеттерімен тікелей байланысты физикалық-химиялық қасиеттерінің алуан түрлілігі бар.Фенолдардың гидроксил топтары олардың қышқылдығын, ал бензол сақинасы (хош иісті сақина) олардың негізін анықтайды. Физико-химиялық тұрғыдан біз фенолдар деп айта аламыз: Олар балқу температурасы төмен қосылыстар. кез-келген басқа алкоголь сияқты, фенолдарда да басқа спирттер түзе алатыннан гөрі молекулааралық сутектік байланыстарға (сутегі байланыстары) қатысуға қабілетті гидроксил топтары бар. Кристалданған кезде бұл қосылыстар өзіне тән өткір иісі бар түссіз «призмаға» ұқсас кристалдар түзеді. Еріген кезде фенолдар кристалды (түссіз) «қозғалмалы» сұйықтықтар түзеді. Сутектік байланыс түзе алатындығының арқасында бұл қосылыстар суда өте жақсы ериді, бұл температураға және олар байланысқан басқа топтардың жалпы сипаттамаларына байланысты. Олар органикалық еріткіштердің көпшілігінде тез ериді, әсіресе құрамы хош иісті көмірсутектерден, спирттерден, кетондардан, эфирлерден, қышқылдардан, галогенді көмірсутектерден және т.б. (бұл сонымен қатар фенол тобын (дарын) сақтайтын молекуланың жалпы құрылымына байланысты). Олардың қату температурасы шамамен 40 ° C. Оның молекулалық салмағы 94 пен 100 г / моль аралығында

Фенолдардың түрлері.Контекстке байланысты фенолдарды әр түрлі жолмен жіктеуге болады, алайда ең көп қолданылатын химиялық классификация бір хош иісті сақинамен байланысатын гидроксил топтарының (-OH) санына негізделген (сутек атомын алмастырады). Осы мағынада мыналар анықталды: - Фенолдар бір атомды, тек бір гидроксил тобымен.- Фенолдар екі атомды, екі гидроксилді топпен.- Фенолдар үш атомды, үш гидроксил тобымен.- Фенолдар көп атомды, үштен көп гидроксил топтарымен.

Бұл органикалық қосылыстар қарапайым фенол молекулалары немесе өте күрделі полимерленген қосылыстар болуы мүмкін және табиғатта кездесетін фенолдардың көп бөлігі моно- және полисахаридтердің, эфирлер мен метил эфирлерінің конъюгаттары түрінде болатындығы дәлелденген.Айта кету керек, басқа жіктемелер қосылыстардың «фенолды емес бөлігіне» де қатысты, бірақ бұл көбінесе алу көзіне (табиғи немесе жасанды) байланысты.

6. Жаңа материалды бекіту кезеңі. (Практикалық, зертханалық жұмысты тапсыру кезеңі)

(20 минут)

Сабаққа қатысып дұрыс жауап беріп отырған студенттермен жұмыс жасаймыз яьғни 4- студент тақтаға шығып фенолдар дың формулаларының структурасын сызады отырған студенттер структураға қарап фенолдың атын табады және фенолдар тұралы есеп шығару.

CH4=C2H2=C6H6=C6H5Cl=C6H5OH 1)2CH4=(1500град)=>C2H2+3H2
2)3C2H2==>C6H6
3)C6H6+Cl2==>C6H5Cl+HCl
4)C6H5Cl+H2O==>C6H5OH+HCl H

7.Үй тапсырмасы туралы ақпараттандыру кезеңі (5 минут)

1.Фенолдарды әңгімелеу!

2.Фенолдар тақырыбының соңындағы кітапта берілген сұрақтарға жауап беру?

8.Сабақты қорытындылау және рефлексия (5 минут)

Рефлекция:

• не білдім, нені үйрендім

• не түсініксіз болды

• қандай қателіктермен жұмыс істеуім керек