Ғарыш айлағындағы қызметтің қоршаған ортаға әсері қандай

Ғарыш айлағындағы қызметтің қоршаған ортаға әсері қандай

Ғарыш туралы сөз қозғалғанда ойға бірден ғарыш дегеніміз не? Ол қандай құбылыс? Оны қалай зерттейді? Ғарыш айлағындағы қоршаған ортаға әсері қандай? деген сұрақтар туындайды. Өз ойымды қағаз бетіне түсірер болсам, ғарыш менің ұғымымда жер төңiрегiндегi кеңiстiктi қамтитын жұлдыздар мен галактикалар деп айтар едім. Басты мәселеге келер болсақ, ғарыш әлемі кең байтақ! Оны адамзат әлі толығымен зерттеп болған жоқ. Ғарыштың әлі де ашылмаған сырлары бар. Осыдан тура 62 жыл бұрын ең алғаш жер серігі де, бірінші адам да әлем бойынша қазақ жерінен, Байқоңырдан ғарышқа атанған болатын. Алғаш рет Байқоңырға жол салған Ю.Гагарин болса, 30 жыл салып, қазақтың атын шығарып, тұңғыш ғарышкер Т.Әубәкіров көкке самғады. Аспан әлеміне алғаш адамды аттанырған Байқоңырдан 2600-ден астам зымыран ұшырылып, ғарышқа 3000-дай ғарыш аппараттары шығарылса, 130-дан астам КСРО және шетелдік ғарышкерлер көкке сапар шекті. 1986 жылы 20 ақпанда бірінші рет «Мир» орбиталық ғылыми станциясы ғарышқа көтерілді. Осы оқиғадан бастап, ғарыш айлағынның қоршаған ортаға әсері зерделене бастады десек, қайте айтпағанымыз болар. Ғарыштағы қоқыс-ешқандай қызмет атқара алмайды және пайдалы мақсаттарға қолданыла алмайды, алайда осы қалдықтар жұмыс істейтін және басқарылатын ғарыш аппараттарына, кемеліне қауіпті әсер ете алатын фактор болып табылады. Кейбір жағдайларда, осыдай қалдықтар ауданы үлкен болса немесеолардың құрамында зияндыы заттар (токсиндер, ядролық заттар немесе қоспалар) болса, онда олар Жерге тікелей қауіп төндіруі мүмкін-олардың бақыланбай орбитадан шығуы немесе Жер атмосферасының қалың қабаттарынан өтуіи кезінде толық жанып үлгермеуі, елді-мекендерге, өндіріс обьектілеріне, транспорттық коммуникацияларға кері әсер етуі мүмкін. Зымырандардың құлайтын бөлшектерінен улы жанармайды айтарлықтай мөлшері болады.Мысалы 2 тоннаға дейін улы жанармай жерге құлағанда, қоршаған ортаға қарай түсіп, топырақ қабатын, жер үсті су қоймаларын, жер асты сулары мен өсімдіктер дүниесін ластайды. Зардабын сол аумақта тіршілік ететін тұрғындар көреді. 1999 жылы «Протон» зымыранының екі мәрте құлауынан кейін ұлғайып кетті, ол кезде өте ірі бөлшектер ауылдағы үйлердің ауласына құлаған болатын. Сы сәтте, Қазақстанның заңдары зымырандық- ғарыштық қызметтен боатын ықтимал қауіптен тұрғындардың өмірін, денсаулығын және мүлкін міндетті сақтандыруды көздемеген болатын. Бұдан шығатын, түйін