Географиялық диктант

6 сынып

«Кіріспе» тақырыбына арналған диктант

1- Нұсқа

1. География ғылымының дамыған жері………………

2. География……….сөзі

3. География……… деген мағынаны білдіреді.

4. ……. жердің табиғатын, табиғат құбылыстарын, олардың өзара байланысын зерттейді.

5. Жер шары халқын, шаруашылығын, оның орналасу заңдылықтарын зерттейтін географияның саласы…..

6. «География ғылымының атасы» грек оқымыстысы……….

 

2- Нұсқа

1. Ежелгі Грекия………. ғылымының дамыған жері.

2. «Табиғат» деген мағынаны білдіретін грек сөзі……

3. …………. «шаруашылықты басқару» деген мағынаны білдіреді.

4. Физикалық география ………..зерттейді.

5. Экономикалық география…….. зерттейді

6. «География» терминін ғылымға енгізген……

Дұрыс жауабы:

1-нұсқа

1. Ежелгі Грекия

2. Грек

3. Жерді сипаттау

4. Физикалық география

5. Экономикалық география

6. Эратосфен

2-нұсқа

1. География

2. Физис

3. Экономия

4. Жердің табиғатын

5. Жер шары халқын, шаруашылығын

6. Эратосфен

«Жер және оның қозғалысы» тақырыбына арналған диктант

1. Жер Күн жүйесінің….

2. Планета….сөзі

3. Планетаның Күн төңірегіндегі жолы……

4. Жер бетінің көлемі….

5. Жердің полюстік радиусы…..

6. Жер өз осінің орбита жазықтығына…. көлбей орналасқан.

7. Жер өз білігін…. қарай айналады.

8. Жер өз білігін…. бір рет айналып шығады.

9. Жердің Күнді айналуға кеткен уақыты… деп аталады.

10. 366 күнге толатын жыл…

Дұрыс жауабы:

1. Планетасы

2. Грек

3. Орбита

4. 510 млн шаршы шақырым

5. 6357 км

6. 66,50

7. Батыстан шығысқа

8. 24 сағатта

9. Жыл

10. «Кібісе жылы»

 

План мен карталарда Жерді кескіндеу» тақырыбына арналған диктант

1-нұсқа

1. ….. – көкжиек тұстарын, бақылаушының тұрған жерін, қозғалыс

бағытын анықтау.

2. Көкжиек тұстары……. болып келеді.

3. Солтүстік, оңтүстік, шығыс, батыс көкжиектің……. тұстары.

4. Көкжиек тұстарын анықтайтын құрал……

5. …… «жол» деген мағынаны білдіретін араб сөзі.

6. Азимуты 900 болатын көкжиек тұсы….

7. Темірқазық жұлдызының бағыты….

8. План мен картада неше есе кішірейтіліп түсіргенін көрсететін

шартты өлшем…..

9. Масштабтың …… түрі бар.

10. ….. ең ұзын параллель.

 

Дұрыс жауабы:

1. Бағдарлау

2. Негізгі және аралық

3. Негізгі

4. Тұсбағдар (компас)

5. Азимут

6. Шығыс

7. Солтүстік

8. Масштаб

9. Үш

10. Экватор

 

«Глобус пен географиялық карта» тақырыбына арналған диктант

1. ……солтүстік және оңтүстік полюстер арқылы жүргізілген

шеңберлер.

2. Экваторға параллель немесе меридианға кесе көлденең жүргізілген

сызықтар…..

3. …..Жердің дәл үлгісі

4. Жер бетіндегі нүктенің экватордан градуспен алынған

қашықтығы….. деп аталады.

5. ….. жер бетіндегі нүктенің бастапқы меридианнан градуспен

көрсетілген қашықтығы.

6. Масштабына қарай карталар ….. топқа бөлінеді.

7. 1: 100 000-ға дейінгі карталар…. болып саналады.

8. Жер бетінің пішіні карталарда…….. арқылы кескінделеді.

9. Ұсақ масштабты карталарға……. жатады.

10. Географиялық бойлық……. дейін есептеледі.

Дұрыс жауабы:

1. Меридиандар

2. Параллельдер

3. Глобус

4. Географиялық ендік

5. Географиялық бойлық

6. Үш

7. Ірі масштабты

8. Қабатты бояулар мен горизонталдар

9. 1:100 000 000 ұсақтары

10. 00-1800-қа

«Литосфера» тақырыбына арналған диктант

1-нұсқа

1. Жердің сыртқы …….. қабығы бар.

2. Жоғарғы мантия мен жер қыртысы…….. құрайды.

3. Жер қыртысының құрлықтағы қалыңдығы……. жетеді.

4. Жердің қатты сыртқы қабаты….

5. Жер қыртысынан кейінгі жер қабаты…..

6. Литосфералық тақталар жылына……. ығысады.

7. Жер қыртысы……. тұрады.

8. Жер қыртысында су, жел, т.б. күштер әсерінен пайда болатын тау

жыныстары…. аталады.

9. Шөгінді тау жыныстары…. деп бөлінеді.

10. ……. тау жыныстарын құрайтын табиғи заттар.

2-нұсқа

1. Жердің ішкі құрылысы…… тұрады.

2. Тау жыныстарын зерттеу, пайдалы қазбаларды барлаумен…..

айналысады.

3. Тау жыныстары пайда болуына қарай….. бөлінеді.

4. Магманың жер бетіне шығып, немесе жер қойнауында суынуынан …. пайда болады.

5. Жер қыртысының қозғалуының……. белгілі.

6. ……жер қыртысы мен жоғарғы мантиядағы ығысу мен ыдырауынан

пайда болатын жер бетінің тербелуі.

7. Жердің терең ішкі бөлігіндегі тау жыныстарының ығысатын жері….

деп аталады.

8. …..жер сілкіну ошағының жер бетіндегі нүктесі.

9. Жер сілкіну жиі қайталанатын аймақтар….деп аталады.

10. Жанартаулар …болып бөлінеді.

 

Дұрыс жауабы

1-нұсқа 2-нұсқа

1. Төрт 1. Жер қыртысы, мантия, ядро

2. Литосфера 2. Геологтар

3. 30-80 км 3. Үш топқа

4. Жер қыртысы 4. Магмалық тау жыныстары

5. Мантия 5. Екі түрі

6. 2-5 см 6. Жер сілкіну

7. Тау жыныстарынан 7. Жер сілкіну ошағы

8. Шөгінді тау жыныстары 8. Жер сілкіну эпицентрі

9. Кесек, органикалық, химиялық 9. Сейсмикалық аймақтар

10. Минералдар 10. Сөнген және сөнбеген

3-нұсқа

1. Жанартау бөліктеріне…….. жатады.

2. ……. атқылауы жөнінен ешқандай мәлімет қалмаған жанартау.

3. Үнемі атқылап тұратын жанартаулар……

4. Жер бетіне бұрқақ түрінде атқылап тұратын бұлақтар…..деп

аталады.

5. Биіктігі……. дейінгі таулар аласа таулар.

6. Пайда болуына қарай таулар…. болып бөлінеді.

7. ……. жер шарындағы ең биік тау.

8. Сыртқы күш әсерінен тау жыныстарының өзгеруі…… деп аталады.

9. …..- жер бетінің тегіс, қырқалы бөлігі.

10. Абсолют биіктігіне қарай жазықтар… деп бөлінеді.

 

4-нұсқа

1. ……биіктігі 200метрге дейінгі жазықтар.

2. Биіктігі 2000 метрден асатын таулар…..

3. Жер бетінің ерекше биік бөлігі…. деп аталады.

4. Эпицентр сөзінің мағынасы….

5. Жер қыртысы қозғалысын …. құралының көмегімен анықтайды.

6. Температураның өзгеруінен тау жыныстарының өзгеруі…. болып саналады.

7. Жазықтар… деп екіге бөлінеді.

8. Қыраттар картада ……. боялады.

9. Таулардың ұзақ уақыт бұзылуынан…. пайда болады.

10. Жер бетіне шығып төгілген магма ….. деп аталады.

Дұрыс жауаптары

1-нұсқа 2-нұсқа

1. Магма, көмей, кратер, лава 1. Ойпаттар

2. Сөнген жанартау 2. Биік таулар

3. Сөнбеген жанартаулар 3. Тау

4. Гейзерлер 4. Үстіңгі шеңбер

5. 500-1000 метрге 5. Сейсмограф

6. Ескі және жас таулар 6. Физикалық үгілу

7. Гималай 7. Тегіс және төбелі

8. Үгілу 8. Сарғыш түспен

9. Жазықтар 9. Төбелі жазықтар

10. Ойпаттар, қыраттар, таулы үстірттер 10. Лава

«Атмосфера» тақырыбына арналған диктант

1-нұсқа

1. Жердің сыртқы ауа қабаты…….деп аталады.

2. Ауаның 78 %-ын құрайтын газ….

3. Атмосфераның төменгі қабаты…..

4. Тропосфера жер бетінен …. дейінгі аралықты қамтиды.

5. Ауа температурасы әрбір 100 метрге биіктегенде….. төмендейді.

6. Ауаның горизонталь бағытта қозғалуын……. деп аталады.

7. Ауа температурасын……. құралымен өлшейді.

8. Тәулік ішіндегі ең жоғарғы және ең төменгі температура

арасындағы айырмашылық……

9. Ауаның жер бетіне және ондағы заттарға түсіретін күші…. деп

аталады.

10. ………. бағытын тәулік ішінде екі рет өзгертетін желдер.

2-нұсқа

1. Атмосфералық қысымды өлшейтін құрал….

2. 23,50с.е. пен 23,50 о.е. параллельдері……. деп аталады.

3. Желдің жылдамдығы мен бағытын……. құралымен өлшейді.

4. Жылына бағытын екі рет өзгертетін жел…..

5. …… салыстырмалы ылғалдылықты өлшейді.

6. Бұлттардың аспанды торлауы…. деп аталады.

7. Бұлттылық мөлшері…. белгіленеді.

8. Атмосфералық жауын-шашын ….. түрде кездеседі.

9. Жер шары….. жылу белдеуіне бөлінеді.

10. ……. атмосфераның төменгі қабатындағы белгілі жердегі, белгілі

уақыттағы жай-күйі.

3-нұсқа

1. Жер бетіне жақын төменгі бөлігіндегі су булары су тамшыларына

айналуынан…. пайда болады.

2. Бұлттар пішініне қарай……деп бөлінеді.

3. Атмосфералық жауын-шашын мөлшерін….. өлшейді.

4. Поляр шеңберінен полюстерге дейін……орналасқан.

5. …….- ауа райының белгілі бір жерге тән және үнемі қайталанып

отыратын жай-күйі.

6. Климаттық белдеулер ….. деп ажыратылады.

7. Жыл бойы ыстық, жауын-шашын мол болатын климаттық белдеу…..

деп аталады.

8. Бриз сөзі….. деген мағына береді.

9. Жер бетіндегі желдің орташа жылдамдығы….

10. Қалыпты атмосфералық қысым…. тең.

Дұрыс жауаптары

1-нұсқа

1. Атмосфера

2. Азот

3. Тропосфера

4. 8-17 км-ге

5. 0,6 градусқа

6. Жел

7. Термометр

8. Температураның тәуліктік ауытқуы (амплитудасы)

9. Атмосфералық қысым

10. Бриздер

2-нұсқа

1. Барометр

2. Тропиктер

3. Желбағар (флюгер)

4. Муссон

5. Шаш гигрометрімен

6. Бұлттылық

7. 0-ден 10 балға дейін

8. Қатты және сұйық

9. Бес

10. Ауа райы

3-нұсқа

1. Тұман

2. Будақ, қабат, шарбы бұлттар

3. Жауын-шашын өлшегішпен

4. Суық белдеулер

5. Климат

6. Негізгі және аралық белдеулер

7. Экваторлық белдеу

8. Жеңіл жел

9. 5-10 м\сек

10. 760 мм сынап бағанасына

«Гидросфера» тақырыбына арналған диктант

1-нұсқа

1. Табиғатта су….. күйінде болады.

2. Жер шарының су қабығы…. деп аталады.

3. Дүниежүзілік мұхиттың жалпы аумағы…. қамтиды.

4. ….. ең үлкен, ең терең мұхит.

5. Мұхит бөліктеріне …… жатады.

6. ……. су астында болатын жер сілкіну мен жанартау атқылауынан

болатын толқындар.

7. Мұхит суының басты қасиеттеріне …… жатады.

8. …… арна арқылы ағатын су.

9. …..өзен бөліктері болып саналады.

10. Жер шарындағы ең үлкен көл-…..

2-нұсқа

1. …… буырқанып қатты ағады.

2. Өзен деңгейінің кенеттен көтерілуі…..деп аталады.

3. …….құрлық бетіндегі іші суға толы ойыс.

4. Жер бетіне таяу алғашқы су өткізбейтін қабатқа дейінгі су…..

болып саналады.

5. Мұздықтар…. пайда болады.

6. ……..-жасанды су қоймалары.

7. Өзеннің басталатын жері……

8. Құрлық мұздықтары….. болып бөлінеді.

9. Жер шарындағы ең ұзын өзен……

10. Дүниежүзілік мұхит суының орташа тұздылығы…..

3-нұсқа

1. Экватор маңындағы мұхит суының температурасы….

2. Жан-жағын су қоршаған құрлықтың шағын бөлігі….. деп аталады.

3. ….. тәулік бойы су деңгейінің көтерілуі мен төмен түсуі.

4. Толқындар …… әсерінен пайда болады.

5. …….-маржан полиптерінің жинақталуынан пайда болады.

6. Бір-біріне жақын орналасқан аралдар тобын….. деп атайды.

7. Жер шарындағы тұщы судың үлесі…..

8. …….. дегеніміз мұхиттар мен теңіздер қоршап жатқан ірі құрлықтар.

9. Судың мұхиттан атмосфера арқылы құрлыққа, құрлықтан мұхитқа үздіксіз ауысуын……дейді.

10. Мұхиттың немесе теңіздің құрлыққа сұғына еніп жатқан бөлігі….. болып саналады.

4-нұсқа

1. Ең кіші мұхит…..

2. Гидросфера дегеніміз……

3. ……екі жағынан материктер немесе аралдармен шектелген енсіз су

айдыны.

4. Мұхиттар мен теңіздер түбінен жанартаулардың атқылауынан пайда

болған аралдар…. деп аталады.

5. ….. толқын элементтері болып табылады.

6. Бір литр судағы еріген заттардың граммен алынған мөлшері……

7. Өзеннің құяр жері…… болып саналады.

8. …жылда белгілі бір маусымда өзен суы мөлшерінің көбеюі.

9. Жер шарындағы ең терең көл……..

10. ……..жердің терең қабатындағы қысымды су

Дұрыс жауаптары

1-нұсқа

1. Сұйық, қаттық газ

2. Гидросфера

3. 361 млн шаршы шақырым

4. Тынық мұхиты

5. Теңіздер, шығанақтар, бұғаздар

6. Цунами

7. Температурасы мен тұздылығы

8. Өзен

9. Өзеннің бастауы, сағасы, салалары, аңғары

10. Каспий

2-нұсқа

1. Тау өзені

2. Тасқын

3. Көл

4. Еспе су

5. Поляр аймақтары мен тауларда

6. Бөгендер

7. Бастауы

8. Жабынды және тау мұздықтары

9. Ніл өзені

10. 35 промилле

3-нұсқа

1. 28-30 градус

2. Аралдар

3. Толысу мен қайту

4. Желдің

5. Маржан аралдар

6. Архипелагтар

7. 2,5 пайыз

8. Материктер

9. Дүниежүзілік су айналымы

10. Шығанақ

4-нұсқа

1. Солтүстік мұзды мұхиты

2. Жердің су қабығы

3. Бұғаз

4. Жанартаулық аралдар

5. Толқынның қыры, табаны, биіктігі, ұзындығы

6. Судың тұздылығы

7. Сағасы

8. Су тасуы

9. Байкал

10. Артезиан суы

«Биосфера» тақырыбына арналған диктант

1-нұсқа

1. …… тірі ағзаларға жатады.

2. Тірі ағзалар мекендеп, өзгерткен жер қабығы…. деп аталады.

3. Тірі ағзалардың ерекше …… қасиеті бар.

4. ….. табиғат жағдайлары бірдей алқапты мекендейтін тіршілік

бірлестігі.

5. Жер даму тарихында ….. кезеңнен өткен.

6. Жер дамуының алғашқы кезеңі….. деп саналады.

7. Биоценоздардың таралу заңдылығын…. зерттейді.

8. Биоценоз сөзі…. деген мағынада.

Дұрыс жауабы

1. Майда ағзалар, өсімдіктер, жануарлар

2. Биосфера

3. Екі

4. Биоценоз

5. Екі

6. Тіршілікке дейінгі кезең

7. Биогеография

8. Тіршілік ортақ

«Географиялық қабық» тақырыбына арналған диктант

1-нұсқа

1. ….. литосфераның жоғарғы бөлігі, атмосфераның төменгі бөлігі,

гидросфера, биосфераның өзара әрекеттесуіне қалыптасқан ерекше

қабық.

2. Географиялық қабық…… ерекшелігімен анықталады.

3. Географиялық қабықтың құрамдас бөліктері….. деп аталады.

4. Географиялық қабық құраушыларына ………. жатады.

5. Жер беті аумағының табиғат компоненттерінің жиынтығы….. деп

аталады.

6. Географиялық қабық Жер шарының…… болып табылады.

7. Негізгі географиялық белдеулерге……. жатады.

8. Экватордың екі жағында орналасқан, ауа температурасы біркелкі,

жыл маусымдары бөлінбейтін белдеу……

9. Арктикалық және антарктикалық белдеулерді….. алып жатыр.

10. Жер шарының ең үлкен Сахара шөлі орналасқан белдеу.

2-нұсқа

1. Тропиктік белдеуде Жер шарының ең үлкен шөлі…….. орналасқан.

2. Мқзды шөл зонасы алып жатқан белдеулер…….

3. Аралық географиялық белдеулерге….. жатады.

4. Тау жыныстары, ауа, су, топырақ, тірі ағзалар географиялық

қабық….. жатады.

5. Экваторлық белдеу алып жатқан аймақ……

6. Экваторлық, тропиктік, қоңыржай, полярлық белдеулер….. жатады.

7. Жер шарының ең ірі табиғат кешені…… болып саналады.

8. Географиялық қабықтан кейінгі табиғат кешендеріне….. жатады.

9. ……тек географиялық қабыққа тән.

10. Экваторлық белдеуде …….таралған.

Дұрыс жауаптары

1-нұсқа

1. Географиялық қабық

2. Төрт

3. Табиғат компоненттері

4. Тау жыныстары, ауа, су, топырақ, тірі ағзалар

5. Табиғат кешені

6. Ең үлкен табиғат кешені

7. Экваторлық, тропиктік, қоңыржай, полярлық белдеулер

8. Экваторлық белдеу

9. Мұзды шөл зонасы

10. Тропиктік белдеу

2-нұсқа

1. Сахара

2. Арктикалық және антарктикалық белдеулер

3. Субэкваторлық, субтропиктік, субполярлық

4. Құраушыларына

5. Экватордың екі жағы

6. Негізгі географиялық белдеулерге жатады

7. Географиялық қабық

8. Материктер мен мұхиттар

9. Тірі ағзалар

10. Ылғалды мәңгі жасыл ормандар зонасы

«Жер шары халқы» тақырыбына арналған диктант

1-нұсқа

1. Жер шары халқының саны ….. қарқынды өсті.

2. Халық санының қарқынды өсуі……. деп аталады.

3. Қазақстандағы алғашқы халық санағы…… жүргізілген.

4. Халықтың ұдайы өсуін…. ғылымы зерттейді.

5. Жер шары халқының бір шаршы шақырымға орташа тығыздығы ….

келеді.

6. Халық санын реттеу мақсатында…. жүргізіледі.

7. Сыртқы ерекшеліктеріне қарай халықтар……. бөлінеді.

8. Терісінің түсі ақ, қыр мұрынды, ерні жұқа, шашы толқынды не тегіс

нәсілдер…..

9. Нәсілдер теңдігін зерттеген ғалым…..

10. ……. БҰҰ Бас Ассамблеясы нәсілдік кемсітушілікті жою туралы

қарар қабылдады.

2-нұсқа

1. Н.Н.Миклухо-Маклай……. зерттеген ғалым.

2. Демографиялық жарылыс дегеніміз……

3. Халық саны….. арқылы анықталады.

4. Демография…… деген мағына береді.

5. Қазақстанда тәуелсіздік алғалы……… халық санағы жүргізілді.

6. Терісінің түсі сары, шашы қайратты, көздері қысыңқы, жақ сүйегі

шығыңқы……белгілері.

7. Нәсілдік белгілер……. байланысты қалыптасады.

8. Африка мен Австралияда қоныстанған……. нәсілдер.

9. 1965 жылы БҰҰ Бас Ассамблеясы…… қарар қабылдады.

10. Дүние жүзі елдері даму дәрежесіне қарай…… деп бөлінеді

Дұрыс жауаптары

1-нұсқа 2-нұсқа

1. ХХ ғасырда 1. Нәсілдер теңдігін

2. Демографиялық жарылыс 2. Халық санының қарқынды өсуі

3. 1897 жылы 3. Халық санағы

4. Демография 4. Халықты сипаттап жазамын

5. 40 адамнан 5. 1999 жылы және 2009 жылы

6. Демографиялық саясат 6. Моңғолоидтық нәсіл

7. Нәсілдерге 7. Қоршаған ортамен

8. Еуропоидтық нәсілдер 8. Негроидтық

9. Н.Н.Миклухо-Маклай 9. Нәсілдік кемсітушілікті жою туралы

10. 1965 жылы 10. Дамыған елдер және дамушы елдер

Географиялық номенклатураға арналған диктант

Жер шары таулары мен жазықтары

1-нұсқа

1. ш.б. пен 460с.е. орналасқан тау………

2. 600ш.б. пен 660с.е. координатадағы тау……..

3. 700б.б. пен 320о.е. аралығындағы тау……

4. Орал тауының батысындағы төбелі жазық…..

5. Каспий теңізі жағалауындағы ойпат…….

6. Тигр, Ефрат өзендері аралығында орналасқан жазық…..

7. Үндістандағы ойпат…..

8. Лена мен Енисей өзендері аралығында орналасқан жазық……

9. Қазақстандағы төбелі жазық…..

10. Оңтүстік Америкадағы ойпат…….

Дұрыс жауабы

1-нұсқа

1. Альпы

2. Орал

3. Анд

4. Шығыс Еуропа жазығы

5. Каспий маңы ойпаты

6. Месопотамия ойпаты

7. Үнді-Ганг ойпаты

8. Орта Сібір таулы үстірті

9. Қазақтың ұсақ шоқылы аймағы

10. Амазонка ойпаты

 

7 сынып

 

І – деңгей

1. Мына сөйлемдерге анықтама беріңдер:

 

1) Африкадағы кеуіп қалған арналар.

 

2) Өзен арнасының су жылдам әрі құлап ағатын бөлігі, әдетте тау жыныстары

жуылып-шайылмайтын жерлерде пайда болады.

 

3) Ұзындығы мыңдаған шақырымға созылған ал, ені ондаған шақырымнан

жүздеген шақырымға жететін терең тектоникалық жарықтар жүйесі.

 

4) экваторлық ормандардың қызыл-сары топырағы.

 

5) Африканың ең үлкен табиғат зонасы.

 

2. Тікұшақпен онтүстіктен солтүстікке дейін бүкіл Африка арқылы жол қанша

уақыт алу мүмкін ( жылдамдық шамамен 200км/сағ)?.

 

3. Пайдалы қазбаларға ең бай (мұнайдан басқа) Африкалық мемлекетте қандай

халықтар тұрады? Осы мемлекеттегі, Африкадағы барлық аңдардың түрлері

жиналған ұлттық парк қалай аталады?

 

ІІ – деңгей

 

1. Біріншісі алғашқыда солтүстік-шығысқа қарай ағып, содан кейін онтүстік-

шығысқа, ал екіншісі алғашқыда солтүстік-батысқа қарай ағып, сонан соң

онтүстік- батысқа қарай ағатын Африка өзендері қашан тасиды?

 

2. Жыл бойы ыстық және ылғалды табиғат зонадағы аңдарды атап шығындар

 

3. Артығын сызып таста және неге екенін түсіндір: малайлықтар, суахилдықтар,

курдтар, масайлар, кхмерлер, туарегтер, нубийлықтар

 

 

ІІІ – деңгей

 

1. Африканы алғашкы ашушылары болып Жерорта теңізінің шығыс жағалауындағы ежелгі елдердің теңізшілері саналады.

 

Олар өздеріның ашуларын б.э.д. 600 жылдарда жасаған, бірақ ол туралы көп уақыт ұмытылып кету себебі, б.э.д. 480-425 жж. дейін өмір сүрген ұлы грек ғалымы «тарихтың атасы» және сол замандағы белгілі жерлерге географикалық суреттеу бергенде олардың жаңалықтарын шындыққа жанаспайды деп санаған.

 

Бұл теңізшілер кімдер, оларға кім және неліктен сенбеген?

 

2. Ең үлкен Африка көлі туралы былай деп жазылған, онда өте көп жануарлар бар және оларды су жылқылары деп атаған, олар таңертең көлге түскенде су өз арнасынан тасып шығып кетеді екен. Ал кешке олар шомылып болып, жағаға шыққандарында су қайта өз арнасына түседі. Бұл қай көл, қандай жануарлар (аң) және бұл құбылысты қалай түсіндіруге болады.

 

3. Африканың шеткі батыс және шеткі шығыс нүктелерінде жергілікті

(астрономиялық) уақыттың қаншалықты айырмашылығы бар?

 

 

 

 

 

 

 

І – деңгей (жауабы)

 

1. 1) уәдтер,вадилер

2) шоңғалдар,

3. рифт және жарықтар (Африкада Ұлы Шығыс Африка жарығы),

4) ферралитті,

5) саванналар (40%)

 

2. 7000км : 200км/сағ=35 сағ

 

3. ОАР. Халық саны 48,7 млн (2000), яғни африкандықтар (76%; байырғы тұрғындары банту тілдері семьясына жататын зулу, коса, басуто, бечуандар және т.б), метистер (9%), европалықтар (13%), негізінен голланд отаршыларының африканерлер (бурлар), ағылшындар, Азиядан келген келімсектер құрайды. Крюгер Ұлттық паркі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІІ – деңгей (жауабы)

 

Нигер – жазда (шілде), Конго – жылына екі рет (жазда және қыста).

 

2. Ылғалды экваторлық ормандар: мартышкалар, шимпанзелер, гориллалар,

окаптар, жіңішке саусақты құлақты шошқалар, бұғылар, леопард,

құмырсқалар, термиттер.

 

3. Артық: Азия халықтары – малайлықтар , курдтар, кхемерлер,

қалғандары – африка халықтары.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІІІ – деңгей (жауабы)

 

1. Император Нехоның сұрауы бойынша бейтаныс финикиялық теңізшілер

Африка құрлығын сағат тілі жүретін бағытта айналып шыққан.Олар

бірінші болып экваторды кесіп өтіп, Күннің жартылай бейнесін көрген.

Жерорта теңізінің шығыс жағалауында б.з.д. 600 жылдарда мекендеген

ежелгі елдің теңізшілері негізі бірінші ашқан адамдар делінеді. Олар

экваторды кесіп өткенде, солтүстіктен күннің жартылай түсіп тұрғанын

айтқан. Алайда, б.з.д. 485-425жылдарда өмір сүрген «тарихтың атасы» -

Геродот сол кезде белгілі болған жерлерге географиялық суреттеу

бергенде, олардың жаңалықтарын шындыққа жанаспайды деп баға берген.

 

2. Виктория көлінде шынында бегемоттар өте көп.

Судың көлемінің өзгеруі толысу құбылысымен сәйкес келеді.

 

3. Шеткі нүктелер 68-ші градустар аралығында. Егер 15° болса, онда 1сағатқа тең. (Жер шары 24 сағаттық белдеуге бөлінген, яғни толық шеңбер 360° -ты 24-ке бөлгенде 15° шығады) уақыт айырмашылығы 4,5 сағатқа тең.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ЕҢ . . ., ЕҢ . . . (Еуразия материгі бойынша)

1.Дүни жүзіндегі ең биік тау шыңы- Гималай тауындағы

2.Жер шарындағы теңіз деңгейінен ең төмен орналасқан жер-

3.Жер шарындағы ең үлкен түбек-

4.Солтүстік-Шығыс Сібірдегі -71º С температура тіркелген елді мекен-

5.Ыстық әрі аптапты температура қай жерде байқалған-

6.Жер шарындағы жылдық жауын-шашын ең көп түсетін аудан-

7.Аса құрғақ,аптапты жылдық жауын-шашын мөлшері ең аз түсетін жер-

8.Жер шарындағы ең үлкен көл-

9.Жер шарындағы ең терең көл-

10.Еуразияда солтүстік жарты шарға тән ерекшелік-

11. Ең ірі аралдары-

12. Ең ірі шөлдері-

13.Ең ұзын өзендері-

14.Ең биік сарқырамалары-

Жауаптары. ЕҢ . . ., ЕҢ . . . (Еуразия материгі бойынша)

 

1. ( Джомолунгма шыңы)

2. -Өлі теңіз орналасқан Гхор ойысы-403м

3. – Арабия

4. - Оймякон

5. - Үндістандағы Тар шөлінде +53 º С

6. - Гималайдың о-б. Черапунджи елді мекені (12000 мм)

7. - Арабия түбегінің оңтүстігі

8. Каспий ауданы-390 мың км²

9. - Байкал , тереңдігі-1620м

10. - Барлық климаттық белдеулер мен табиғат зоналар кездеседі

11. - Калимантан, Суматра, Хонсю

12. - Гоби, Алашань, Сирия, Руб-әл-Хали, Қарақұм,Такла-Макан

13. - Янцзы, Хуанхэ,Амур,Енисе

14. - Утигард,Гаварни,Кримль,Серио

 

Сұрақтар №1

1Адам пайда болған эра-

2.Литосфералық теориясын ұсынған неміс ғалымы-

3.Мұхиттық плита

4.Ежелгі біртұтас құрлық

5.Солтүстік Америка мен Евразия материктері ұзақ уақыт бірге болған құрлық-

6 Оңтүстік Америка,Африка,Австралия,Антарктида материктері жиынтығынан тұрған құрлық-

7.Жер қыртысының тегістелген,салыстырмалы түрдегі тұрақты бөліктері-

8.Жер қыртысының қозғалмалы бөліктері-

9.Температурасы бірдей нүктелерді қосатын қисық сызық-

10.Жылдық жауын-шашын мөлшері бірдей нүктелерді қосатын сызық-

11.Белгілі бір жерде ұзақ тұрақтаған сол жерге тән өзіндік қасиеттерге ие болатын үлкен көлемлегі ауаның жиынтығы-

12.Дүние жүзілік мұхит суының алып жатқан ауданы-

13.Мұхит суының қасиеттері-

14.Дүние жүзіндегі ең қуатты жылы ағыс-

15.Ең үлкен табиғат кешені-

16.Солтүстік жарты шардың материктері-

Жауаптар №1

1 ( Кайназой) 2. А.Вегенер

3. -(Наска) 4. -(Пангея)

5. (Лавразия) 6 (Гондвана)

7. (Платформалар) 8. - (Геосинклиналь)

9. (Изотерма) 10. - (Изогиета)

11. ( Ауа массалары) 12. - 361,1 млн.км²

13. - (Тұздылығы, температурасы) 14. - (Гольфстрим)

15. - (Географиялық қабық) 16. - (Евразия мен Солтүстік Америка)