Географиялық қабық

Географиялық қабық-жер бетіндегі ең үлкен табиғи кешен. Ол кішігірім табиғи кешендерден тұрады.Ірі табиғи кешендерге мыналар жатады: материктер, мұхиттар, шөлдер, ойпаттар, таулар.Шағын табиғи кешендер: төбелер, аңғарлар, өзендер, батпақтар.Жер бетінде адам өзгертпеген табиғи кешендер азайып барады.

Географиялық қабықты жердің басқа қабықтарынан бірнеше жолмен ажыратуға болады. Ол жердегі, сондай-ақ ғарыштық процестердің әсерінен қалыптасады және бос энергияның әртүрлі формаларына ерекше бай. Материя онда барлық агрегаттық күйлерде болады және заттың агрегаттық дәрежесі атомдар, иондар және молекулалар арқылы бос элементар бөлшектерден химиялық қосылыстар мен ең күрделі биологиялық организмдерге дейін өте өзгереді. Қабық сонымен қатар күннен ағып жатқан жылудың шоғырлануымен және адам қоғамының болуымен ерекшеленуі мүмкін.

Географиялық қабық бірқатар ерекшеліктерімен сипатталады. Ол, ең алдымен, материалдық құрамы мен энергия түрлерінің алуан түрлілігімен ерекшеленеді. Қабықша заты бір мезгілде қатты, сұйық және газ тәрізді сияқты үш агрегаттық күйінде болуы мүмкін. Географиялық қабық -жердегі тіршіліктің пайда болу аймағы, адамзат қоғамының белсенді қызметінің аренасы. Жердің әр қабығы өз заңдарына сәйкес дамып, басқа қабықтардың әсерін сезінеді және өз кезегінде оларға әсер етеді. Биосфераның атмосфераға әсері фотосинтезге байланысты, нәтижесінде олардың арасында қарқынды газ алмасу және атмосферадағы газдарды реттеу жүреді. Өсімдіктер атмосферадан көмірқышқыл газын сіңіріп, оған барлық тіршілік иелеріне тыныс алу үшін қажетті оттегін шығарады. Атмосфераның арқасында жер беті күндіз күн сәулесімен қызып кетпейді және түнде тым салқындамайды, бұл тірі адамдардың өмір сүруіне жағдай жасайды. БиоСфера гидросфераға да әсер етеді, өйткені организмдер Дүниежүзілік мұхиттың тұздылығына айтарлықтай әсер етеді. Олар қаңқаларды, қабықтарды, қабықтарды салу үшін судан қажетті заттарды, әсіресе кальцийді алады. Гидросфера көптеген тіршілік иелері үшін тіршілік ету ортасы болып табылады, ал су өсімдіктер мен жануарлардың көптеген өмірлік процестері үшін өте қажет. Организмдердің жер қыртысына әсері әсіресе оның жоғарғы бөлігінде байқалады. Онда өлі өсімдіктер мен жануарлардың қалдықтары жиналып, органикалық шыққан тау жыныстары түзіледі. Организмдер тау жыныстарының пайда болуына ғана емес, сонымен қатар олардың жойылуына да қатысады — ауа райының бұзылуына: олар тау жыныстарына әсер ететін қышқылдарды бөліп шығарады, оларды жарықтарға енетін тамырлармен бұзады. Тығыз, қатты жыныстар борпылдақ шөгінділерге (қиыршық тас, қиыршық тас)айналады

Қорытындылай келе, дамудың үздіксіздігі – экзогендік және эндогендік күштердің қарама-қайшы әсерлесуінің әсерінен біртұтас жүйе ретінде географиялық қабықтың ажырамас белгісі.